- Vitamin và khoáng chất rất cần thiết cho sức khỏe. Việc dùng chúng ở dạng viên nén, viên nang hoặc bột - đặc biệt khi dùng ở liều rất cao- đôi khi là cần thiết trong một số trường hợp.
- Thực tế khi nói đến công dụng của các chất bổ sung này, đã có rất nhiều sự thổi phồng về lợi ích tiềm năng của chúng.
- Các chất bổ sung có thể tương tác bất lợi với nhau, cũng như với thuốc không kê đơn (OTC) và thuốc kê đơn khác mà người bệnh có thể đang dùng.
- Ngoài ra, qui định về độ an toàn và hiệu quả của các chất bổ sung này ít nghiêm ngặt hơn so với các loại thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn… trước khi lưu hành trên thị trường.
Bạn có thể gặp nhiều rủi ro hơn những gì bạn nhận ra với một số chất bổ sung.
Được sử dụng đúng cách, một số chất bổ sung có thể giúp cải thiện sức khỏe, nhưng những loại khác có thể không hiệu quả hoặc thậm chí có hại.
Ví dụ, các nghiên cứu phân tích tác động tiềm tàng của các chất bổ sung dinh dưỡng đối với sức khỏe tim mạch (chủ yếu là đau tim và đột quỵ), cho thấy rằng rất ít chất bổ sung giúp ngăn ngừa bệnh tim - chỉ có axit béo omega-3 và axit folic là có hiệu quả trong một số trường hợp.
Nghiên cứu khác liên quan đến thói quen ăn uống tự báo cáo của một nhóm người Mỹ đã liên kết liều lượng hàng ngày hơn 1.000 miligam (mg) canxi với nguy cơ tử vong do ung thư cao hơn (mặc dù các nghiên cứu khác, như Viện Ung thư Quốc gia ghi nhận lại cho thấy điều ngược lại).
Hơn nữa, dữ liệu cho thấy những người bổ sung đủ lượng magiê, kẽm, vitamin A và K có nguy cơ tử vong thấp hơn - nhưng chỉ khi họ nhận được những chất dinh dưỡng đó từ thực phẩm thay vì dùng chất bổ sung.
TS JoAnn Manson Bệnh viện Brigham và Phụ nữ ở Boston và là giáo sư dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard TH Chan ở Cambridge, Massachusetts khuyến cáo, nếu bạn đang kiểm soát một tình trạng sức khỏe tiềm ẩn (đặc biệt là khi đang dùng thuốc), đang mang thai hoặc cho con bú, hãy cẩn trọng khi dùng các chất bổ sung này; tốt nhất là trao đổi với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ chất bổ sung nào.
1. Chất bổ sung vitamin D- quá nhiều có thể gây hại cho thận
Vitamin D
Vitamin D thúc đẩy sự hấp thụ canxi trong cơ thể, bảo vệ xương và ngăn ngừa các bệnh liên quan như loãng xương...
Bổ sung vitamin D từ thực phẩm giàu vitamin D, nhưng một số người không hấp thu đủ lượng chất này qua thực phẩm.
Cơ thể còn tạo ra vitamin D khi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, nhưng việc tăng thời gian ở trong nhà và sử dụng kem chống nắng, để ngăn ngừa lão hóa da và ung thư da, đã giảm thiểu lượng vitamin D được hấp thụ. Do đó, các chất bổ sung vitamin D trở nên rất phổ biến trên thị trường.
Tuy nhiên khi bổ sung liều cao lại gây hại. Ở những người khỏe mạnh, nồng độ vitamin D trong máu cao hơn 100 nanogram/ml có thể kích hoạt hấp thụ thêm canxi - và dẫn đến đau cơ, rối loạn tâm trạng, đau bụng và sỏi thận và làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ… Như vậy, nhiều hơn chưa chắc đã tốt hơn khi bổ sung vi chất dinh dưỡng, TS Manson cho biết.
Bổ sung vitamin D có thể có lợi cho một số người, kể cả những người có nguy cơ bị thiếu hụt như những người có làn da sẫm màu, đang có một số tình trạng sức khỏe nhất định và người lớn tuổi...
Theo Hiệp hội Lão khoa Hoa Kỳ, những người trên 65 tuổi có thể giúp giảm nguy cơ gãy xương và ngã bằng cách bổ sung chế độ ăn uống của họ với ít nhất 1.000 IU vitamin D mỗi ngày, ngoài việc bổ sung canxi và vitamin D từ thức ăn.
Chất bổ sung vitamin D và thuốc có thể tương tác với nhau. Một số loại thuốc cần lưu ý như: Thuốc giảm cân orlistat, các loại statin, thuốc lợi tiểu thiazide và corticoid (như prednisone)…
2. St. John's Wort có thể gây tương tác thuốc
St. John's wort là một loại cây được sử dụng dưới dạng trà hoặc dưới dạng viên nang, có tác dụng với các tình trạng như: Bệnh trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý, giảm các triệu chứng mãn kinh, mất ngủ, các vấn đề về thận và phổi, rối loạn ám ảnh cưỡng chế...
Tuy nhiên, TS Denise Millstine, Phòng khám Mayo ở Phoenix, Arizona, cho biết: Vấn đề lớn nhất với chất bổ sung St. John's wort là gây tương tác với các thuốc dùng cùng, ví dụ như các thuốc: Chống trầm cảm hoặc lo âu, statin, thuốc làm loãng máu warfarin hoặc thuốc tránh thai…
Do đó, trước khi dùng St. John's wort, hãy đọc kỹ về các tương tác thuốc có thể xảy ra và trao đổi với bác sĩ về những rủi ro và lợi ích của chất bổ sung này.
3.Canxi - Lượng dư thừa có thể lắng đọng trong động mạch
Canxi
Canxi cần thiết cho một khung xương chắc khỏe, nhưng cũng như tất cả các chất dinh dưỡng khác, quá nhiều khoáng chất này có thể gây hại.
NIH lưu ý, hơn 2.500 mg mỗi ngày đối với người lớn từ 19 đến 50 tuổi và hơn 2.000 mg mỗi ngày đối với người từ 51 tuổi trở lên, có thể dẫn đến các vấn đề cho sức khỏe.
Theo Cleveland Clinic, khi bổ sung quá nhiều canxi, sẽ làm các động mạch bị xơ cứng (xơ vữa động mạch) và nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn.
Do đó, tốt nhất hãy bổ sung canxi từ chế độ ăn uống. Các nghiên cứu cũng cho thấy canxi được hấp thụ qua thực phẩm tốt hơn so với thực phẩm bổ sung.
NIH khuyến nghị 1.000mg canxi mỗi ngày cho phụ nữ từ 19 đến 50 tuổi và 1.200mg một ngày cho phụ nữ 51 tuổi trở lên. Khuyến nghị cho nam giới từ 19 đến 70 tuổi là 1.000mg/ ngày và 1.200mg một ngày cho nam giới 71 tuổi trở lên.
Có nhiều nguồn thực phẩm cung cấp canxi, bao gồm sữa chua ít béo, đậu phụ, sữa không béo, pho mát, ngũ cốc và nước trái cây tăng cường.
Thiếu canxi, hoặc hạ canxi máu, có thể được phát hiện bằng xét nghiệm máu định kỳ. Nếu bạn có nồng độ canxi trong máu thấp mặc dù đã có chế độ ăn uống đầy đủ, bác sĩ có thể kê đơn bổ sung canxi.
4. Vitamin tổng hợp và thuốc bổ đa lượng- Không thay thế cho chế độ ăn uống lành mạnh
Nhiều người nghĩ rằng, một lối sống lành mạnh không chỉ cần ăn những thực phẩm tốt cho sức khỏe, tập thể dục và ngủ đủ giấc mà còn phải bổ sung vitamin tổng hợp hàng ngày.
Tuy nhiên, một nghiên cứu công bố trên tạp chí JAMA Internal Medicine, đã kiểm tra dữ liệu từ gần 40.000 phụ nữ trên 19 tuổi tham gia Nghiên cứu Sức khỏe Phụ nữ Iowa, cho thấy rằng trung bình, những phụ nữ dùng chất bổ sung có nguy cơ tử vong cao hơn so với phụ nữ không dùng. Vitamin tổng hợp không có tác dụng bảo vệ chống lại các bệnh ung thư phổ biến, bệnh tim mạch hoặc tử vong...
Một nghiên cứu khác đã phát hiện ra những lợi ích khi dùng vitamin tổng hợp, kết luận rằng việc sử dụng thường xuyên các chất bổ sung đa sinh tố và khoáng chất giúp ngăn ngừa sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe.
Nhìn chung, kết quả nghiên cứu về việc liệu vitamin tổng hợp có thực sự tăng cường sức khỏe hay không còn hỗn hợp.
Đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, bổ sung vitamin trước khi sinh chứa axit folic được khuyến để giúp ngăn ngừa dị tật bẩm sinh. Vitamin tổng hợp có thể được bác sĩ kê đơn nếu bạn mắc hội chứng kém hấp thu, một tình trạng mà cơ thể không hấp thụ đúng cách các vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, thực phẩm bổ sung không bao giờ có thể thay thế cho một chế độ ăn uống lành mạnh, TS Manson nhấn mạnh.
NIH khuyến cáo, người hút thuốc và những người từng hút thuốc tránh dùng vitamin tổng hợp có hàm lượng vitamin A hoặc beta-carotene cao, vì những chất dinh dưỡng này có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi khi được dùng dưới dạng thực phẩm bổ sung.
5. Bổ sung dầu cá - Lợi ích còn khiêm tốn
Omega-3
Dầu cá rất giàu axit béo omega-3. Chất này được coi là có tác dụng để giảm bệnh tim và các bệnh khác. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy lợi ích khiêm tốn khi bổ sung dầu cá.
Một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Y học New England cho thấy, bổ sung omega-3 không làm giảm các cơn đau tim, đột quỵ hoặc tử vong do bệnh tim ở nam giới và phụ nữ trung niên trở lên mà không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào được biết đến đối với bệnh tim mạch.
Một nghiên cứu trước đó đã phân tích những người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch và cũng cho biết không mang lại lợi ích.
Thêm vào đó, một đánh giá và phân tích tổng hợp 83 thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng, được xuất bản trên Tạp chí BMJ, đã tiết lộ rằng omega-3, dù ở dạng bổ sung hay thực phẩm, không làm giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2 trong số 58.000 người tham gia.
Các nghiên cứu về bổ sung omega-3 ngăn ngừa bệnh còn hỗn hợp. Hiện tại vẫn chưa có đủ bằng chứng tích cực để các bác sĩ kê đơn bổ sung dầu cá cho mọi bệnh nhân.
Bên cạnh đó, omega-3 có thể tương tác thuốc bất lợi với thuốc chống đông như warfarin.
Omega-3 đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành các hormone làm giãn thành động mạch, giảm viêm và hỗ trợ đông máu. Cách tốt nhất để có đủ lượng omega-3 và an toàn là ăn nhiều loại thực phẩm giàu omega-3.
Ba loại omega-3 chính là axit eicosapentaenoic (EPA), axit docosahexaenoic (DHA) và axit alpha-linolenic (ALA).
Dưới đây là một số nguồn thực phẩm chứa các nguồn chất béo này:
- EPA và DHA: Cá và các loại hải sản khác, đặc biệt là cá béo nước lạnh, chẳng hạn như cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích và cá mòi
- DHA: Thực phẩm tăng cường, sữa chua, nước trái cây, sữa và đồ uống từ đậu nành (có thể chứa các dạng omega-3 khác, tùy thuộc vào nhãn hiệu)
- ALA: Các loại hạt (chẳng hạn như hạt lạnh, hạt chia và hạt óc chó); dầu thực vật (dầu hạt lanh, dầu đậu nành và dầu hạt cải)…
6. Kava- Sử dụng quá mức có thể gây hại cho gan
Kava là một loại thảo mộc ở dạng cô đặc đã được sử dụng để điều trị chứng rối loạn lo âu. Nhưng dùng quá nhiều kava hoặc dùng quá lâu có thể dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng, bao gồm viêm gan, xơ gan và suy gan.
FDA đã cảnh báo người tiêu dùng, đặc biệt là những người bị bệnh gan hoặc các vấn đề về gan, hoặc những người đang dùng thuốc có thể ảnh hưởng đến gan, nên trao đổi với bác sĩ trước khi sử dụng kava.
Trung tâm Quốc gia về sức khỏe bổ sung và tích hợp cho biết, tiêu thụ nhiều kava có liên quan đến các vấn đề về tim và kích ứng mắt.
Một số loại thuốc có thể tương tác với kava, như thuốc chống co giật, giải lo âu và bất kỳ loại thuốc nào được chuyển hóa qua gan. Hơn nữa, những người dùng kava cần tránh uống rượu do có thể gây hại cho gan.
Mời độc giả xem thêm video:
WHO Cảnh Báo: Virus Đậu Mùa Khỉ Có Thể Đã m Thầm Lây Lan Rộng | SKĐS
