Vào những đêm hè oi ả, không ít người cảm thấy khó ngủ, ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc giữa đêm. Nhiệt độ cao, tiết trời oi bức cùng những căng thẳng trong cuộc sống hiện đại dễ khiến tâm thần bị xao động, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Trong y học cổ truyền, hiện tượng này được gọi là tâm thần bất an do dương nhiệt vượng, âm huyết hư. Sử dụng các vị thuốc y học cổ truyền giúp ngủ ngon trong ngày hè oi ả vừa an toàn, vừa hiệu quả.
1. Toan táo nhân - dưỡng tâm an thần giúp ngủ ngon
Toan táo nhân (hạt của quả táo chua) có vị chua, tính bình, quy vào kinh tâm, can. Tác dụng chính là dưỡng tâm, an thần, liễm hãn (chống ra mồ hôi trộm), đặc biệt phù hợp với người mất ngủ do tâm huyết hư, hay hồi hộp, lo âu, vã mồ hôi về đêm.
Theo các nghiên cứu hiện đại toan táo nhân chứa flavonoid, saponin và chất dầu béo có tác dụng an thần, chống lo âu, giúp ngủ ngon. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng saponin trong toan táo nhân giúp kéo dài thời gian ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Toan táo nhân an thần, chống lo âu, giúp ngủ ngon.
Cách dùng và liều dùng:
- Sắc thuốc: 12-20g mỗi ngày, sao thơm trước khi sắc để tăng hiệu quả.
- Có thể kết hợp: Dùng cùng phục thần, viễn chí trong bài 'Toan táo nhân thang' sẽ tăng hiệu quả an thần.
2. Phục thần - an thần, ích tỳ, lợi thủy
Phục thần là phần lõi cây của nấm phục linh bao quanh rễ cây thông, có vị ngọt nhạt, tính bình, vào kinh tâm, tỳ, thận; dùng để an thần, trị mất ngủ, hay quên, tim hồi hộp, đặc biệt do tỳ hư khiến tâm thần bất an.
Thành phần chính của phục thần chứa polysaccharide và triterpenoid, có tác dụng điều hòa hệ thần kinh, tăng cường miễn dịch, chống lo âu. Nghiên cứu cho thấy phục linh có khả năng ức chế hoạt động của trục HPA (trục thần kinh nội tiết liên quan đến stress).
Phục thần điều hòa hệ thần kinh, tăng cường miễn dịch.
Cách dùng và liều dùng:
- Dùng 10-15g/ngày, có thể sắc hoặc hãm uống như trà.
- Phối hợp: Dùng trong bài 'Quy tỳ thang' hoặc 'Thiên vương bổ tâm đan' giúp tăng cường khí huyết, dưỡng tâm.
3. Lạc tiên - mát gan, an thần, dễ ngủ
Lạc tiên có vị ngọt nhạt, tính mát, tác dụng thanh can, dưỡng tâm, an thần, đặc biệt hữu ích cho người mất ngủ do can nhiệt gây phiền nhiệt. Cây lạc tiên chứa alkaloid (harman, harmine), flavonoid và saponin. Những hoạt chất này có tác dụng kích thích nhẹ lên GABA - chất dẫn truyền thần kinh giúp thư giãn và ngủ ngon. Các nghiên cứu ở người cũng cho thấy lạc tiên giúp rút ngắn thời gian đi vào giấc ngủ.
Lạc tiên an thần, dễ ngủ.
Cách dùng và liều dùng:
- Dùng 20-30g cây khô, nấu nước uống hàng ngày.
- Có thể kết hợp với lá vông, tâm sen thành trà uống buổi tối giúp dễ ngủ.
4. Tâm sen - thanh tâm, trấn tĩnh, trị mất ngủ do tâm hỏa vượng
Tâm sen là phần mầm xanh trong hạt sen, có vị đắng, tính hàn, quy kinh tâm và tâm bào; tác dụng thanh tâm hỏa, trấn tĩnh, thường dùng cho người hay mất ngủ, nóng trong, bốc hỏa, hay hồi hộp, tim đập nhanh.
Tâm sen chứa nuciferin, nelumbin, có tác dụng an thần, hạ huyết áp, hỗ trợ giảm lo âu. Nuciferin có khả năng điều hòa chất dẫn truyền dopamine và serotonin - góp phần cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Tâm sen có tác dụng thanh tâm hỏa, trấn tĩnh.
Cách dùng và liều dùng:
- Dùng 5-8g hãm trà uống trước khi ngủ.
- Có thể phối với liên nhục (hạt sen), hoa nhài thành trà giúp tăng hiệu quả an thần.
5. Lá vông nem - an thần, hạ huyết áp
Lá vông nem vị đắng, tính bình, quy vào kinh can, tâm, có tác dụng an thần, ích khí, đặc biệt hay dùng trong các bài thuốc trị mất ngủ, tăng huyết áp ở người già.
Lá vông chứa alkaloid (erysopine, erysodine) có tác dụng gây ngủ nhẹ, thư giãn cơ trơn và an thần, làm giảm hoặc có khi làm mất hẳn hoạt động của thần kinh trung ương, tuy nhiên không ảnh hưởng tới độ kích thích vận động và sự co bóp của cơ. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra vông nem có tác dụng làm tăng thời gian ngủ và giảm tần suất thức giấc ban đêm.
Lá vông nem có tác dụng gây ngủ nhẹ.
Cách dùng và liều dùng: 7-10 lá vông nem tươi hoặc khô, rửa sạch, vò nhẹ lá vông nem để lá dễ tiết ra hoạt chất hơn, sau đó đổ 500ml nước sôi vào, ủ trong khoảng 15-20 phút. Uống nước khi còn ấm, tốt nhất là trước khi đi ngủ khoảng 30 phút.
Lưu ý: Những người huyết áp thấp không nên sử dụng thường xuyên vì trà vông nem có thể gây hạ huyết áp.
Giấc ngủ là "liều thuốc" tự nhiên giúp cơ thể phục hồi và tái tạo năng lượng. Giấc ngủ ngon đến từ một cơ thể cân bằng, một tâm trí an yên. Thay vì tìm đến các loại thuốc ngủ hóa dược nhiều tác dụng phụ không mong muốn, chúng ta có thể bắt đầu bằng một ấm trà lạc tiên, tâm sen, lá vông nem.
Lựa chọn những cây thuốc gần gũi, an toàn, kết hợp với lối sống lành mạnh để tìm lại giấc ngủ ngon, sâu và tự nhiên giữa những đêm hè oi ả.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Bạn có biết các huyệt giúp ngủ ngon? | SKĐS #shorts
