5 sai lầm phổ biến khiến mẹ mất sữa sớm mà không biết

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, sữa mẹ không tự nhiên mà cạn đi, mà chủ yếu là do cách cho bú sai, tâm lý không ổn định hoặc chế độ ăn không đảm bảo. Đáng nói, nhiều mẹ hoàn toàn không nhận ra điều đó cho tới khi nguồn sữa gần như không còn. Dưới đây là 5 sai lầm phổ biến khiến nguồn sữa mẹ giảm sút nghiêm trọng:

1. Cho bú sai cách – tưởng đơn giản nhưng lại là nguyên nhân hàng đầu

Một trong những sai lầm phổ biến nhất khiến sữa mẹ giảm nhanh chóng là cho con bú sai kỹ thuật. Việc trẻ ngậm bắt vú sai khớp, bú không đủ thời gian hoặc chỉ bú một bên vú, bú không đều trong ngày khiến tuyến sữa không được kích thích đủ mức, dần dẫn đến giảm tiết sữa.

TS.BS Huỳnh Nam Phương, Trưởng Phòng Quản lý khoa học – Viện Dinh dưỡng, cho biết: "Một số nguyên nhân thường gặp khiến mẹ mất sữa hoặc giảm sữa sớm gồm: cho trẻ bú không đúng cách, ngậm bắt vú sai, bú không đủ thời gian, bú không thường xuyên."

 Cũng theo bác sĩ Phương, nhiều mẹ áp dụng lịch bú theo giờ cố định, hoặc bỏ qua các cữ bú đêm – vốn là thời điểm hormone tạo sữa hoạt động mạnh – khiến tuyến sữa "lười hoạt động" và dần ngưng tiết sữa.

2. Kiêng khem quá mức sau sinh khiến cơ thể mẹ không còn "nguyên liệu" tạo sữa

Tại nhiều địa phương, mẹ sau sinh vẫn bị yêu cầu kiêng thịt, cá, rau xanh hay chỉ được ăn cơm trắng với muối trong nhiều tuần. Trong khi đó, cơ thể mẹ cần rất nhiều năng lượng, đạm và nước để duy trì hoạt động sản xuất sữa mỗi ngày.

TS.BS Huỳnh Nam Phương nhấn mạnh: "Mẹ thiếu ăn sau sinh – do kiêng khem quá mức, ăn uống đơn điệu, không đủ năng lượng và đạm – là một trong những lý do khiến sữa mẹ giảm sớm".

Một khẩu phần ăn sau sinh cần đảm bảo đầy đủ tinh bột, đạm, rau xanh, chất béo tốt và ít nhất 2–2,5 lít nước mỗi ngày. Thiếu hụt dinh dưỡng không chỉ khiến mẹ kiệt sức mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và lượng sữa.

3. Căng thẳng, mất ngủ: Kẻ thù thầm lặng của dòng sữa mẹ

Việc chăm con nhỏ, thức đêm liên tục, không có người hỗ trợ hoặc áp lực từ gia đình, xã hội… khiến nhiều mẹ rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu hoặc mất ngủ kéo dài. Ít ai biết rằng, trạng thái tinh thần này ảnh hưởng lớn đến hormone oxytocin – chất dẫn truyền thần kinh giúp sữa mẹ tiết ra đều đặn.

Chuyên gia từ Viện Dinh dưỡng lý giải: khi mẹ bị stress, mệt mỏi, thiếu ngủ thì cả tâm lý lẫn thể trạng đều ảnh hưởng tiêu cực đến tuyến sữa. Lâu dần, nếu không được nghỉ ngơi và hỗ trợ kịp thời, cơ thể mẹ sẽ "hiểu nhầm" rằng không cần sản xuất sữa nữa – và ngưng tiết sữa.

4. Quan niệm sai lầm khiến mẹ tự cắt đi nguồn sữa quý giá

Không ít bà mẹ – nhất là ở vùng dân tộc thiểu số – vẫn tin rằng "sữa mẹ loãng là không tốt", hoặc "sữa mẹ không đủ chất nên cần bổ sung thêm sữa ngoài". Chính những suy nghĩ này khiến nhiều người tự ý cắt giảm các cữ bú mẹ, cho bé dùng thêm sữa công thức hoặc thức ăn khác từ rất sớm, dẫn tới hậu quả là trẻ bú ít đi và tuyến sữa mẹ ngày càng giảm hoạt động.

TS.BS Huỳnh Nam Phương cho biết: "Quan niệm sai lầm như 'sữa mẹ không đủ chất', 'sữa loãng là không tốt' dẫn đến cai sữa sớm hoặc cho bú ít. Nhiều mẹ không biết rằng nguồn sữa phụ thuộc vào nhu cầu bú của trẻ và tâm lý, sức khỏe mẹ, chứ không chỉ do thực phẩm".

Nói cách khác, lượng sữa mẹ không chỉ phản ánh việc mẹ ăn gì, mà còn bị chi phối mạnh bởi tần suất bé bú, mức độ thư giãn của mẹ và cả mối liên kết cảm xúc giữa mẹ và con.

5. Cho ăn bổ sung quá sớm làm gián đoạn cơ chế tiết sữa

Khi trẻ bắt đầu ăn dặm hoặc uống thêm sữa ngoài quá sớm, nhu cầu bú mẹ sẽ giảm đi rõ rệt. Điều này khiến tuyến sữa – vốn hoạt động dựa trên phản xạ "cung – cầu" – không còn được kích thích đủ và sẽ dần ngưng sản xuất.

Chuyên gia Huỳnh Nam Phương cảnh báo: "Cho ăn bổ sung hoặc sử dụng các thực phẩm thay thế sữa mẹ nhiều dẫn đến nhu cầu bú mẹ của trẻ giảm, trẻ bú ít hơn dẫn đến mẹ giảm tạo sữa". Vì vậy, các bà mẹ cần được hướng dẫn kỹ lưỡng về thời điểm và cách thức cho trẻ ăn dặm hợp lý, tránh việc lạm dụng thực phẩm thay thế sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời của trẻ.

Làm sao để "gọi sữa quay về"?

Ngay cả khi sữa mẹ đã giảm, vẫn có thể phục hồi bằng những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả. Theo TS.BS Huỳnh Nam Phương, điều quan trọng nhất là mẹ cần cho trẻ bú đúng cách, bú nhiều hơn và bú cả 2 bên, nhất là vào ban đêm. Trong trường hợp trẻ bú ít, mẹ nên vắt sữa đều đặn để duy trì phản xạ tiết sữa.

Ngoài ra, mẹ cần ăn đủ chất, đủ năng lượng, uống đủ nước (2–2,5 lít), nghỉ ngơi, giảm căng thẳng, giữ tâm lý thoải mái, tích cực và có thể sử dụng thêm các thực phẩm lợi sữa từ dân gian như chè vằng, gạo lứt, lá đinh lăng… Nếu tình trạng kéo dài, mẹ nên tìm đến cơ sở y tế để được kiểm tra và tư vấn kịp thời.

 Sữa mẹ là món quà tự nhiên tuyệt vời nhất dành cho trẻ sơ sinh. Việc mất sữa không phải là điều "trời định", mà hoàn toàn có thể phòng tránh nếu mẹ có đủ kiến thức và nhận được sự hỗ trợ cần thiết. Những thói quen nhỏ, quan niệm sai lầm hoặc lối sống thiếu khoa học đều có thể âm thầm khiến dòng sữa quý ấy vơi dần mà mẹ không hay biết. Nhưng chỉ cần điều chỉnh kịp thời, sữa mẹ vẫn có thể "trở lại", đồng hành cùng bé trên hành trình phát triển toàn diện, tự nhiên và an toàn nhất.