1. Tác dụng của metformin
Metformin là thuốc hạ đường huyết (trị tiểu đường) đường uống được sử dụng phổ biến trong điều trị đái tháo đường type 2.
Thuốc hoạt động bằng cách giảm sản xuất glucose ở gan, tăng nhạy cảm insulin và giúp tế bào sử dụng đường hiệu quả hơn. Ngoài ra, metformin còn được chỉ định trong hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) và hỗ trợ kiểm soát cân nặng.
Cơ chế hoạt động của thuốc:
- Ức chế gan sản xuất glucose quá mức
- Tăng tiêu thụ glucose tại cơ
- Giảm hấp thu glucose tại ruột
Người bệnh nên dùng metformin cùng bữa ăn để hạn chế tác dụng phụ tiêu hóa như đầy hơi, buồn nôn, tiêu chảy.
Một số thực phẩm có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thu hoặc chuyển hóa của metformin, khiến thuốc giảm hiệu quả hoặc làm tăng tác dụng phụ.
Metformin là thuốc nền tảng trong điều trị bệnh tiểu đường type 2.
2. Những thực phẩm cần tránh khi dùng metformin
Khi dùng metformin, người bệnh nên tránh các thực phẩm sau để tránh tăng đường huyết, kháng insulin:
3.1 Thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế: Cơm trắng, bánh mì trắng, nước ngọt, bánh kẹo. Làm đường huyết tăng nhanh, khiến metformin khó kiểm soát glucose hiệu quả.
3.2 Thực phẩm nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Thịt đỏ nhiều mỡ, bơ, phô mai, đồ chiên rán, thức ăn nhanh... làm tăng kháng insulin và nguy cơ tim mạch, biến chứng thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường.
3.3 Thực phẩm quá mặn hoặc chế biến sẵn: Xúc xích, mì gói, đồ ăn đóng hộp, snack mặn... mặc dù không ảnh hưởng trực tiếp đến metformin nhưng làm tăng huyết áp và gánh nặng tim mạch.
3.4 Rượu, bia và đồ uống có cồn: Có thể gây nhiễm toan lactic, biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm, nhất là ở người bệnh thận hoặc gan, do đó nên hạn chế tối đa, chỉ dùng khi được bác sĩ cho phép.
3.5 Bưởi và nước ép bưởi: Có thể tương tác với enzyme gan, làm thay đổi chuyển hóa thuốc. Dù chưa có bằng chứng rõ ràng với metformin, nhưng người bệnh nên thận trọng không sử dụng cùng lúc với thuốc.
Bưởi và nước ép bưởi có thể tương tác với thuốc khi dùng cùng lúc.
3. Những thực phẩm nên bổ sung khi dùng metformin
Để tăng hiệu quả điều trị, người dùng metformin nên ăn ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, cá béo, dầu ô liu, trái cây ít đường và protein nạc.
Gợi ý thực đơn tốt cho người dùng metformin:
- Carbohydrate phức hợp: Gạo lứt, yến mạch, ngũ cốc nguyên hạt.
- Chất béo lành mạnh: Cá hồi, cá thu, dầu ô liu, quả bơ, các loại hạt.
- Thực phẩm giàu chất xơ: Rau xanh, củ quả, đậu lăng.
- Protein nạc: Ức gà, cá, đậu phụ.
- Trái cây ít đường: Dâu tây, việt quất, táo xanh.
4. Tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng metformin
- Tác dụng phụ thường gặp: Đầy hơi, tiêu chảy, buồn nôn (thường giảm dần sau vài tuần). Có thể gây thiếu vitamin B12, nên xét nghiệm định kỳ và bổ sung khi cần.
- Biến chứng hiếm gặp: Nhiễm toan lactic, biểu hiện mệt mỏi, khó thở, đau cơ, nhịp tim bất thường, cần ngừng thuốc và đi khám ngay.
5. Khi nào cần liên hệ bác sĩ?
- Có dấu hiệu bất thường về tiêu hóa, tim mạch, thần kinh.
- Muốn thay đổi chế độ ăn hoặc dùng thêm thuốc, thực phẩm chức năng.
- Cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, nghi ngờ hạ đường huyết.
Bác sĩ sẽ kiểm tra chức năng thận, mức vitamin B12 và điều chỉnh liều thuốc phù hợp.
Metformin là thuốc nền tảng trong điều trị tiểu đường type 2 và PCOS, nhưng hiệu quả phụ thuộc lớn vào chế độ ăn và lối sống. Kết hợp chế độ ăn giàu chất xơ, vận động thường xuyên và theo dõi y tế định kỳ là chìa khóa giúp người bệnh sống khỏe lâu dài.
Mời xem thêm video được quan tâm:
Ăn gì phòng bệnh tiểu đường | SKĐS #shorts
