Bộ Y tế cũng vừa có quyết định phê duyệt đề cương nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng phương pháp mới: “Đánh giá tính an toàn và hiệu quả bước đầu điều trị bệnh nhân COVID-19 thể trung bình, nặng và nghiêm trọng bằng huyết tương của người bệnh đã phục hồi”.
Đề tài nghiên cứu do TS.BS Phạm Ngọc Thạch - Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương và GS.TS Nguyễn Thanh Liêm - Viện trưởng Viện nghiên cứu Tế bào gốc và công nghệ gene Vinmec đồng chủ trì với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, bác sĩ của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương...
TS. Văn Đình Tráng chia sẻ về việc hiến tặng huyết tương.
TS. Văn Đình Tráng - Phụ trách khoa Vi sinh - Sinh học phân tử, BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương, Điều phối chính của nghiên cứu cho biết:
- Người đủ điều kiện hiến huyết tương là người từ 18-65 tuổi, cân nặng trên 50kg đối với nam và 45kg với nữ, từng mắc COVID-19 nhưng đã khỏi bệnh, sau xuất viện 14 ngày. Các đối tượng này sẽ được làm các xét nghiệm sàng lọc miễn phí các bệnh như viêm gan B, HIV, giang mai... và các xét nghiệm cần thiết khác nhằm đảm bảo hiến tặng nguồn huyết tương sạch.
- Người nhận huyết tương là bệnh nhân COVID-19 từ 18 tuổi đến 75 tuổi được chẩn đoán xác định nhiễm SARS-CoV-2 bằng xét nghiệm RT-PCR từ bệnh phẩm hầu họng, đáp ứng tất cả tiêu chuẩn lựa chọn và không có bất kỳ tiêu chuẩn loại trừ nào theo đề cương nghiên cứu.
Các trường hợp từng được công bố khỏi bệnh COVID-19 tại BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng này sẽ được triển khai tại các đơn vị BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương, BV Đà Nẵng và một số BV khác do Bộ Y tế giao nhiệm vụ.
Theo TS. Tráng, BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã bắt đầu lựa chọn người hiến huyết tương từ ngày 3/8/2020. Sau hai ngày đã có 5 người đăng ký tình nguyện hiến huyết tương, trong đó có một bác sĩ của bệnh viện từng mắc COVID-19 và đã được chữa khỏi. Các trường hợp này sẽ được xét nghiệm, sàng lọc kỹ lưỡng, nếu đáp ứng đủ các tiêu chuẩn thì sẽ được hiến huyết tương.
"Đây là việc làm rất ý nghĩa, vì một người mắc COVID-19 khỏi bệnh nếu hiến huyết tương thì có thể giúp ích việc điều trị cho ít nhất một bệnh nhân COVID-19 thể trung bình, nặng hoặc nghiêm trọng khác, trao cho họ cơ hội được chữa khỏi bệnh. Người bệnh đã khỏi COVID-19 có thể chủ động liên hệ tới đường dây nóng 19003228 của BV để được tư vấn, giải đáp. Việc hiến này là hoàn toàn tự nguyện. Người cho có quyền chấm dứt tham gia hiến tặng bắt cứ lúc nào" - chuyên gia khoa Vi sinh - Sinh học phân tử cho hay.
Kêu gọi người khỏi COVID-19 hiến huyết tương để điều trị cho bệnh nhân. Ảnh: Getty.
Nhiều hi vọng khả quan
TS. Tráng cho hay, vào đầu thế kỷ 20, phương pháp dùng huyết tương của người hồi phục đã được sử dụng để ngăn chặn sự bùng phát của các bệnh gây ra bởi virus như viêm đa cơ, sởi, cúm và dịch SARS năm 2003. Truyền huyết tương - dịch lỏng còn lại sau khi các tế bào máu được lọc ra - có thể làm tăng phản ứng chống lại virus ở người, giúp hệ thống miễn dịch trở nên mạnh mẽ hơn. Hiện nay việc lấy huyết tương người khỏi để điều trị COVID-19 cũng đang được thực hiện tại một số nước châu Âu và Trung Quốc.
Lý giải nguyên lý của phương pháp mới này, chuyên gia cho hay, đó chính là việc sử dụng kháng thể chống lại một tác nhân để phòng ngừa hoặc điều trị một bệnh truyền nhiễm do tác nhân đó gây ra. Người bệnh tiếp nhận kháng thể thụ động từ huyết tương của người hồi phục. Đây là phương pháp điều trị duy nhất cung cấp ngay kháng thể cho người bệnh để tiêu diệt virus, ngăn bệnh diễn biến nặng hơn.
Cho đến thời điểm này, bệnh COVID-19 vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu điều trị triệu chứng, chưa có vắc xin phòng bệnh. Thế giới vẫn đang loay hoay tìm ra các thuốc điều trị COVID-19 và đã thử nghiệm nhiều loại thuốc như thuốc kháng virus, HIV, thuốc chống giun sán... song cũng không có tác dụng nhiều. Chuyên gia cho rằng, phương pháp mới này sẽ là cứu cánh cho các bệnh nhân COVID-19.
Bệnh nhân COVID-19 chạy thận nhân tạo tại BV Đà Nẵng.
"Huyết tương của người khỏi COVID-19 chứa lượng lớn kháng thể trung hòa virus SARS-CoV-2 đã được thử nghiệm ở một số nước và bước đầu cho thấy có thể có hiệu quả đối với những người mắc bệnh thể nặng" - chuyên gia nói.
Phương pháp hiến huyết tương tương tự việc hiến máu song bác sĩ không sử dụng toàn bộ thành phần máu mà chỉ lấy 600 ml huyết tương, huyết tương được lọc ngay trong quá trình hiến. Số huyết tương lấy ra sẽ được bù lại bằng dung dịch huyết thanh sinh lý để đảm bảo sức khỏe cho người hiến.
Hiện BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương đang liên hệ với những bệnh nhân COVID-19 khỏi bệnh giai đoạn trước để vận động hiến huyết tương. Nếu bệnh nhân đồng ý sẽ mời đến bệnh viện, khu vực được bố trí riêng để thực hiện quy trình này...
Theo các chuyên gia trong tình hình dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp, việc sử dụng huyết tương người điều trị khỏi bệnh cần được xem xét, đánh giá như một liệu pháp mới có tiềm năng nhằm tăng thêm công cụ cho thầy thuốc điều trị người bệnh, đặc biệt là những trường hợp tiến triển nặng và bệnh nặng. Điều quan trọng nhất trong Hướng dẫn này là lựa chọn người hiến huyết tương như thế nào và vấn đề sử dụng huyết tương.
Bên cạnh đó, việc bảo đảm an toàn việc hiến huyết tương của người điều trị khỏi bệnh COVID-19 cũng được đặt lên hàng đầu để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm SAR-CoV-2 và các tác nhân gây bệnh khác cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng.
GS.TS Nguyễn Văn Kính - Nguyên giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, chủng virus SARS-CoV-2 lan truyền trong đợt dịch tại Đà Nẵng này là chủng đã biến đổi gen, nằm trong nhóm D614G, xâm nhập từ nước ngoài vào Việt Nam. Đây là chủng virus SARS-CoV-2 thứ 6 được phát hiện tại Việt Nam. Với chủng biến đổi này, khả năng lây lan nhanh hơn nhưng chưa có bằng chứng biến đổi độc lực.
Đa phần các ca mắc COVID-19 không có triệu chứng. Những trường hợp sốt nhẹ, rát họng, ho ít, X-quang có hình ảnh viêm phổi kẽ được xếp vào thể nhẹ. Thể điển hình gồm sốt, ho, hắt hơi, chảy mũi, đau họng, khó thở nhanh, X-quang có hình ảnh viêm phổi. Thể nặng gồm hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển, phù phổi cấp, suy đa tạng, tử vong...
