5 món ăn bài thuốc phòng và trị rối loạn tiền đình

Theo y học cổ truyền, rối loạn tiền đình không phải là một bệnh danh riêng biệt mà thuộc phạm vi các chứng "huyễn vựng" (hoa mắt, chóng mặt) do rối loạn khí huyết, đàm trọc, thận tinh hư tổn hay can dương vượng gây ra. Căn nguyên thường do các tạng Can, Tỳ, Thận suy yếu, khiến khí huyết lên não không đầy đủ, sinh ra chóng mặt, mất thăng bằng.

Mục tiêu điều trị của y học cổ truyền là "bổ chính khu tà", tức điều hòa khí huyết, kiện tỳ ích thận, trừ đàm thấp, bình can tiềm dương. Những nguyên lý này được ứng dụng hiệu quả trong các món ăn bài thuốc, vừa là thực phẩm dinh dưỡng vừa có tác dụng phòng và chữa bệnh. Trong khuôn khổ bài viết này xin giới thiệu một số món ăn, bài thuốc tiêu biểu thường dùng hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình.

1. Món ăn hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình

1.1. Canh nấm linh chi hầm gà ác

Nguyên liệu: Gà ác 1 con (500g), nấm linh chi 5g, đảng sâm 15g, táo đỏ 5 quả, gia vị (gừng, hành...).

Cách chế biến: Làm sạch gà ác, chặt miếng nhỏ, cho tất cả nguyên liệu vào nồi, hầm nhỏ lửa trong 2-3 giờ, nêm gia vị vừa ăn, dùng khi còn nóng.

Công dụng: Món canh này có tác dụng bổ dưỡng khí huyết, dưỡng tâm an thần, tăng sức đề kháng. Linh chi chứa germanium và polysaccharide giúp điều hòa huyết áp, cải thiện tuần hoàn máu não. Gà ác giàu protid, acid amin thiết yếu phối hợp cùng đảng sâm bổ khí, táo đỏ an thần, tất cả đều hỗ trợ tốt trong điều trị rối loạn tiền đình.

1.2. Cháo hạt sen, long nhãn, phục thần

Nguyên liệu: Hạt sen 30g, long nhãn 20g, phục thần (một vị thuốc từ nấm phục linh) 10g, gạo nếp 100g.

Cách chế biến: Ninh nhừ các nguyên liệu thành cháo, nêm nếm gia vị vừa ăn, ăn khi còn ấm nóng.

Công dụng: Bổ tâm, an thần, trị mất ngủ, hoa mắt chóng mặt do thần kinh suy nhược. Hạt sen chứa alkaloid có tác dụng an thần, điều hòa giấc ngủ. Long nhãn chứa nhiều vitamin B giúp giảm căng thẳng phối hợp cùng phục thần có khả năng dưỡng Tâm Tỳ, cải thiện tình trạng chóng mặt do khí huyết hư.

2. Bài thuốc hỗ trợ trị rối loạn tiền đình

2.1. Thiên ma câu đằng ẩm

Thành phần: Thiên ma 9g, câu đằng 12g, thạch quyết minh 15g, tri mẫu 9g, hoàng cầm 9g, tang ký sinh 12g, dạ giao đằng 15g, phục thần 9g, ích mẫu thảo 12g, ngưu tất 9g, chích thảo 6g, sinh địa 12g, bạch thược 12g.

Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang chia 2 lần sáng - tối, cách bữa ăn 20 phút.

Công dụng: Bình can tiềm dương, dưỡng can thận, hoạt huyết trừ phong. Đây là bài thuốc kinh điển dùng cho người bị rối loạn tiền đình thể Can dương vượng gây hoa mắt, chóng mặt, bốc hỏa, kèm mất ngủ, dễ cáu gắt. Thiên ma và câu đằng bình can, trấn kinh phối hợp cùng các vị tang ký sinh, sinh địa, bạch thược, ích mẫu giúp dưỡng huyết, bổ thận âm và điều hòa khí huyết.

Theo các nghiên cứu của y học hiện đại cho thấy thiên ma có hoạt chất gastrodin giúp tăng lưu lượng máu não và chống co thắt mạch, câu đằng có alkaloid giúp an thần, hạ huyết áp, phù hợp hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình.

2.2. Bát trân thang

Thành phần: Đảng sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, cam thảo 6g, thục địa 12g, bạch thược 12g, đương quy 12g, xuyên khung 9g.

Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần sáng - tối, sau ăn.

Tác dụng: Bổ khí huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm; dùng điều trị rối loạn tiền đình thể khí huyết lưỡng hư (thường gặp ở người suy nhược, thiếu máu, sau ốm dậy). Bài thuốc hỗ trợ điều trị rối loạn tiền đình do cơ thể suy nhược, thiếu khí huyết dẫn đến máu không đủ nuôi não. Đương quy, bạch thược, thục địa bổ huyết, dưỡng huyết phối hợp cùng đảng sâm, bạch truật bổ khí.

2.3. Quy tỳ thang

Thành phần: Đảng sâm 12g, bạch truật 12g, phục thần 12g, cam thảo 6g, đương quy 12g, long nhãn nhục 12g, viễn chí 6g, táo nhân 12g, mộc hương 6g, hoàng kỳ 12g, đại táo 3 quả, sinh khương 2 lát.

Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần sáng- tối, cách bữa ăn 20 phút.

Tác dụng: Kiện tỳ ích khí, dưỡng tâm an thần, ích huyết sinh tủy. Dùng cho các trường hợp Tỳ khí hư gây huyễn vựng, tâm hư bất an, hay quên, mệt mỏi; dành cho người hay hoa mắt chóng mặt, hồi hộp, tim đập nhanh. Quy tỳ thang giúp điều chỉnh Tỳ Vị sinh huyết và dưỡng Tâm an thần, từ đó giúp làm giảm các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt hiệu quả.

Việc áp dụng các món ăn bài thuốc đúng cách, đúng thể bệnh sẽ giúp người bệnh cải thiện triệu chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống một cách an toàn và bền vững.

Xem thêm bài đang được quan tâm:

Chữa rối loạn tiền đình bằng cách nào?

SKĐS - Rối loạn tiền đình là một hội chứng gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên hay gặp nhất là ở người trưởng thành. Đặc biệt, rối loạn tiền đình đang ngày càng trẻ hóa do những tác động của môi trường và lối sống.