Tại Việt Nam, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần bảo vệ sức khỏe người mẹ, đồng thời đảm bảo trẻ sinh ra không bị nhiễm HIV từ mẹ.
Điều trị kháng virus (ARV) sớm cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV là biện pháp y khoa có vai trò quyết định trong việc bảo vệ sức khỏe của mẹ, ngăn ngừa lây truyền HIV từ mẹ sang con và đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của trẻ. Đây không chỉ là chiến lược điều trị, mà còn là biện pháp dự phòng chủ động, hiệu quả nhất hiện nay.
1. Điều trị ARV sớm giúp giảm tải lượng virus, chìa khóa phòng lây truyền cho con
Khi người mẹ nhiễm HIV không được điều trị, virus sẽ nhân lên mạnh mẽ trong cơ thể, đặc biệt là trong máu và dịch sinh dục. Tải lượng virus càng cao, nguy cơ truyền sang thai nhi hoặc trẻ sơ sinh càng lớn trong quá trình mang thai, chuyển dạ và cho con bú.
Việc điều trị ARV sớm giúp làm giảm nhanh tải lượng virus xuống mức thấp, dưới ngưỡng phát hiện. Khi tải lượng virus của mẹ được kiểm soát tốt, nguy cơ lây truyền HIV cho con gần như bằng không. Đây chính là mục tiêu quan trọng nhất trong dự phòng lây truyền từ mẹ sang con.
Điều trị kháng virus (ARV) sớm cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV là biện pháp y khoa có vai trò quyết định trong việc bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé.
2. Điều trị sớm tăng hiệu quả
Thời gian mẹ được điều trị ARV trong thai kỳ càng dài thì hiệu quả dự phòng lây truyền càng cao. Việc trì hoãn điều trị đến những tuần cuối hoặc chỉ bắt đầu khi vào chuyển dạ sẽ khiến tải lượng virus chưa được kiểm soát kịp thời, làm tăng nguy cơ lây sang con.
Ngược lại, nếu người mẹ được phát hiện và bắt đầu dùng ARV từ sớm, đặc biệt là từ quý đầu hoặc giữa thai kỳ, sẽ có đủ thời gian để thuốc đạt hiệu quả tối đa, giúp hạ tải lượng virus xuống mức không phát hiện vào thời điểm sinh nở.
Vì vậy, việc trì hoãn điều trị, dù chỉ vài tuần, cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả bảo vệ cho con.
3. Giảm lây nhiễm trong chuyển dạ và sau sinh
Chuyển dạ là giai đoạn nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con cao nhất, do tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch âm đạo. Nếu tải lượng virus ở mẹ chưa được kiểm soát, thì dù có can thiệp y tế lúc sinh, hiệu quả vẫn bị hạn chế.
Điều trị ARV sớm giúp bảo đảm tải lượng virus thấp tại thời điểm chuyển dạ. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, nếu tải lượng virus đã xuống thấp đến mức không phát hiện, người mẹ có thể sinh thường thay vì phải mổ chủ động, giúp giảm nguy cơ biến chứng sản khoa mà vẫn đảm bảo an toàn cho con.
Ngoài ra, ARV sớm còn giúp giảm nguy cơ lây truyền trong quá trình nuôi con bằng sữa mẹ nếu mẹ chọn cho con bú có kiểm soát.
4. Bảo vệ sức khỏe mẹ lâu dài
Không chỉ vì lợi ích của con, điều trị ARV sớm còn là biện pháp bảo vệ sức khỏe chủ động cho chính người mẹ. Việc khởi trị thuốc sớm giúp ngăn ngừa suy giảm miễn dịch, kéo dài thời gian khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và các biến chứng liên quan đến HIV.
5. Tạo điều kiện cho chăm sóc phụ nữ mang thai toàn diện từ đầu, giảm biến chứng
Khi phụ nữ được phát hiện nhiễm HIV sớm trong thai kỳ, hệ thống y tế sẽ có đủ thời gian để tư vấn, hỗ trợ tâm lý, lên kế hoạch điều trị, đồng thời theo dõi sát sức khỏe mẹ và thai nhi.
Việc này không chỉ đảm bảo điều trị hiệu quả, mà còn giúp người mẹ có thể tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sản – nhi – HIV tích hợp, từ đó giảm rủi ro, nâng cao chất lượng cuộc sống, và giúp trẻ chào đời an toàn, khỏe mạnh. Nếu người mẹ chỉ được phát hiện nhiễm HIV khi vào chuyển dạ hoặc sau sinh, các can thiệp y tế thường diễn ra trong tình trạng bị động, gấp rút, dễ dẫn đến sai sót và giảm hiệu quả phòng ngừa.
Trong khi đó, phát hiện sớm cho phép y tế chủ động lên phác đồ điều trị, lựa chọn phương thức sinh phù hợp, cung cấp thuốc dự phòng đúng thời điểm, và đảm bảo quy trình chăm sóc trẻ sau sinh đúng chuẩn. Tất cả những điều này chỉ có thể đạt được khi điều trị bắt đầu từ sớm.
Việc xét nghiệm HIV sớm và khởi trị ARV kịp thời trong thai kỳ không chỉ là quyền lợi của người mẹ mà còn là trách nhiệm đối với đứa trẻ và tương lai của cộng đồng. Mỗi tuần điều trị sớm là một cơ hội sống khỏe mạnh cho cả mẹ và con.
Mời xem thêm video được quan tâm:
Đi làm móng nhiễm HIV, bác sĩ nói gì?
