Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể, giúp lọc chất độc và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, những thói quen không lành mạnh có thể gây hại gan, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
Việc tiêu thụ thường xuyên một số loại đồ uống – dù không chứa cồn – có thể gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm gan hoặc tổn thương tế bào gan theo thời gian. Vì vậy, ngay cả khi bạn đã bỏ rượu bia, điều đó không đồng nghĩa rằng gan của bạn đang an toàn.
Dưới đây là 5 loại đồ uống phổ biến nhưng có thể âm thầm gây hại gan mà bạn cần lưu ý:
1. Nước ngọt và nước ngọt có đường gây hại gan
Hầu hết chúng ta đều biết nước ngọt không tốt cho vòng eo hay răng, nhưng ít ai nhận ra rằng gan cũng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Các loại nước ngọt có đường thường chứa hàm lượng cao fructose, chủ yếu ở dạng xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao (HFCS).
Gan là cơ quan duy nhất trong cơ thể có khả năng chuyển hóa fructose với số lượng lớn. Khi lượng đường này vượt quá khả năng xử lý, gan sẽ bắt đầu chuyển hóa fructose thành chất béo. Lượng chất béo tích tụ dần trong tế bào gan có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
Bạn cần lưu ý nước ngọt và nước ngọt có đường âm thầm gây hại gan.
Bệnh NAFLD thường tiến triển âm thầm, hầu như không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, theo thời gian, tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2, bệnh tim mạch và viêm gan. Đáng lưu ý, bạn không cần phải thừa cân hay uống rượu mới có thể mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Ngoài ra, nước ngọt ăn kiêng cũng không hẳn là lựa chọn an toàn. Dù không chứa đường, chúng thường được thay thế bằng chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame hoặc sucralose. Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy các chất này có thể làm tổn thương tế bào gan và thúc đẩy tích tụ mỡ. Dù các bằng chứng khoa học vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu, có thể khẳng định rằng nước ngọt ăn kiêng không phải là lựa chọn "lành mạnh" cho gan.
2. Đồ uống tăng lực
Thông tin đăng trên trang TOI cho biết, những lon nước màu neon với lời quảng cáo hấp dẫn như "tăng cường tập trung", "nạp năng lượng tức thì" hay "giúp bạn bay cao hơn" có thể mang đến nhiều rủi ro tiềm ẩn cho sức khỏe gan.
Đồ uống tăng lực thường chứa hàm lượng cao caffeine, đường và các hợp chất khác như taurine, guarana và vitamin nhóm B. Một thành phần đáng chú ý là niacin (vitamin B3) — ở liều cao, niacin có thể gây độc cho gan. Do các loại nước tăng lực thường chứa lượng niacin vượt xa mức bạn có thể hấp thu tự nhiên từ thực phẩm, việc uống thường xuyên hoặc với số lượng lớn có thể khiến gan bị quá tải.
Trên thực tế, đã có các báo cáo y khoa ghi nhận trường hợp suy gan cấp tính ở những người tiêu thụ nhiều lon nước tăng lực mỗi ngày trong thời gian dài. Dù đây là những trường hợp hiếm, chúng cho thấy việc kích thích quá mức cơ thể bằng các loại đồ uống này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Ngoài ra, hầu hết các loại nước tăng lực đều chứa lượng đường rất cao, khiến gan phải đối mặt với "gánh nặng kép": vừa xử lý lượng niacin dư thừa, vừa phải chuyển hóa lượng đường tăng đột biến. Về lâu dài, điều này có thể góp phần gây ra gan nhiễm mỡ, viêm gan hoặc rối loạn chuyển hóa.
3. Nước ép trái cây có đường
Đây có thể là điều khiến nhiều người ngạc nhiên. Nước ép trái cây – thứ mà chúng ta vẫn coi là "lựa chọn lành mạnh". Xét cho cùng, nó được làm từ trái cây, nên nghe có vẻ tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, thực tế lại không hẳn như vậy.
Phần lớn nước ép trái cây thương mại đã bị loại bỏ gần như toàn bộ chất xơ, vốn là thành phần giúp trái cây nguyên quả trở nên có lợi cho cơ thể. Khi chất xơ bị loại bỏ, chỉ còn lại phần đường tự nhiên với nồng độ cao. Ngay cả nước ép 100% nguyên chất, không thêm đường, cũng chứa hàm lượng fructose đáng kể.
Khi uống nước ép không kèm chất xơ, đường được hấp thu rất nhanh vào máu, khiến gan phải hoạt động quá tải để chuyển hóa. Nếu bạn uống nước ép thường xuyên, gan sẽ chịu gánh nặng tương tự như khi tiêu thụ soda hay các loại nước ngọt có gas.
Các nghiên cứu đã cho thấy, chế độ ăn nhiều đồ uống có đường, bao gồm cả nước ép trái cây, có mối liên hệ với nguy cơ cao mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Vấn đề là nước ép thường được tiếp thị như một thức uống "tốt cho sức khỏe", nên nhiều người có thể uống một đến hai ly mỗi ngày mà không nhận ra tác động âm thầm lên gan về lâu dài.
4. Cà phê hoặc trà có chứa nhiều đường và xi-rô
Cà phê và trà nguyên chất thực tế lại là người bạn tốt của gan. Nhiều nghiên cứu cho thấy cà phê có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ và xơ gan, nhờ các hợp chất chống oxy hóa và khả năng hỗ trợ chuyển hóa chất béo. Tuy nhiên, vấn đề bắt đầu khi bạn thêm vào đó đường, xi-rô hương vị, kem tươi hoặc kem béo ngọt.
Một ly latte caramel béo ngậy hay trà đá ngọt ngào có vẻ vô hại, nhưng lượng đường bổ sung trong đó thực chất là "gánh nặng" cho gan. Theo thời gian, việc tiêu thụ đồ uống nhiều đường như vậy có thể dẫn đến tích tụ mỡ trong gan, gây kháng insulin và cuối cùng là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
Vì vậy, nếu bạn vẫn thưởng thức cà phê hoặc trà pha ngọt mỗi ngày, hãy nhớ rằng không chỉ nha sĩ của bạn lo lắng vì đường, mà gan của bạn cũng đang chịu ảnh hưởng âm thầm.
Đồ uống sô cô la có thể chứa hàm lượng đường cao khi được tiêu thụ thường xuyên làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu
5. Sữa có hương vị và đồ uống sô cô la
Nhóm đồ uống mà các bậc phụ huynh nên đặc biệt lưu ý là sữa có hương vị và đồ uống sô cô la. Chúng trông có vẻ vô hại và thường được xem là thức uống "tốt cho trẻ em", nhưng thực tế lại chứa hàm lượng đường rất cao — thậm chí nhiều hơn cả một lon soda.
Lượng đường dư thừa này, khi được tiêu thụ thường xuyên, sẽ tích tụ mỡ trong gan, làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Điều này đặc biệt đáng lo ngại ở trẻ em và thanh thiếu niên, bởi gan phải chịu áp lực từ sớm có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe mạn tính trong tương lai.
Không chỉ có sữa sô cô la, mà cả sữa hương dâu, sữa lắc đóng chai, hay đồ uống sô cô la "protein" pha sẵn đều có thể chứa hàm lượng đường cao đến mức đáng kinh ngạc. Nếu những loại thức uống này trở thành thói quen hàng ngày, chúng sẽ gây áp lực không cần thiết lên gan, ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa và thải độc của cơ thể theo thời gian.
Mời bạn xem thêm video:
Lời khuyên từ bác sĩ để có lá gan khỏe mạnh | SKĐS
