HIV không chỉ tác động đến hệ miễn dịch mà còn để lại dấu ấn trên nhiều bộ phận khác của cơ thể, trong đó có móng tay – phần tưởng chừng như ít liên quan đến bệnh lý. Ở người sống chung với HIV, những thay đổi về hình dạng, màu sắc hay độ cứng của móng có thể là dấu hiệu sớm cảnh báo tình trạng sức khỏe hoặc phản ứng phụ của thuốc điều trị.
Dưới đây là năm dạng biến đổi móng thường gặp nhất ở người nhiễm HIV và ý nghĩa của chúng đối với sức khỏe tổng thể:
1. Ngón tay dùi trống: Dấu hiệu cảnh báo tình trạng thiếu oxy ở người nhiễm HIV
- 1. Ngón tay dùi trống: Dấu hiệu cảnh báo tình trạng thiếu oxy ở người nhiễm HIV
- 2. Hắc tố móng: Dấu hiệu hiếm gặp nhưng thường liên quan đến thuốc điều trị HIV
- 3. Nấm móng: Nhiễm trùng cơ hội thường gặp ở người nhiễm HIV
- 4. Phần bán nguyệt trên móng biến mất - Dấu hiệu hệ miễn dịch suy yếu
- 5. Móng tay Terry: Biểu hiện cảnh báo bệnh lý mạn tính ở người nhiễm HIV
Ngón tay dùi trống là tình trạng móng tay cong tròn bao quanh đầu ngón tay, khiến móng trông giống như chiếc thìa úp ngược.
Các triệu chứng điển hình bao gồm:
- Đầu ngón tay phình to, tròn hơn bình thường
- Móng cong rõ rệt theo chiều dọc (từ gốc ra đầu móng)
- Móng đổi màu, dày và có thể mềm hơn
- Lớp nền móng trở nên "xốp" hoặc "nổi", kèm cảm giác ấm ở đầu ngón
Ở người nhiễm HIV, ngón tay dùi trống thường gặp ở trẻ em nhiễm HIV bẩm sinh, tuy nhiên cũng có thể xuất hiện ở người lớn nhiễm HIV giai đoạn tiến triển mà chưa được điều trị.
Hiện tượng này không chỉ liên quan đến HIV mà còn có thể xuất hiện ở nhiều bệnh lý khác, chủ yếu do thiếu oxy mạn tính trong máu – tình trạng được gọi là thiếu oxy máu. Ở trẻ sơ sinh nhiễm HIV, thiếu oxy máu có thể xảy ra ngay từ trong bụng mẹ hoặc trong quá trình sinh nở. Ở người lớn, ngón tay dùi trống thường là dấu hiệu đi kèm các bệnh phổi liên quan đến HIV, phản ánh sự suy giảm trao đổi khí và lượng oxy trong máu.
Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho ngón tay dùi trống. Tuy nhiên, xử lý nguyên nhân tiềm ẩn – như cải thiện tình trạng thiếu oxy hoặc điều trị bệnh phổi – có thể giúp các triệu chứng dần hồi phục, móng tay trở lại hình dạng gần như bình thường.
Ngón tay dùi trống - dấu hiệu cảnh báo tình trạng thiếu oxy ở người nhiễm HIV
2. Hắc tố móng: Dấu hiệu hiếm gặp nhưng thường liên quan đến thuốc điều trị HIV
Hắc tố móng (Melanonychia) là tình trạng đổi màu móng, xuất hiện dưới dạng các đường hoặc dải màu đen, nâu chạy dọc theo móng tay hoặc móng chân. Hiện tượng này có thể gặp ở nhiều bệnh lý khác nhau như thai kỳ, bệnh Addison, u hắc tố, nhưng cũng đã được ghi nhận ở người nhiễm HIV – đặc biệt là những người đang sử dụng một số thuốc kháng virus (ARV).
Các triệu chứng thường bao gồm:
- Một đường hoặc dải màu đen/nâu chạy dọc theo chiều dài móng
- Vết đổi màu lan rộng trên bề mặt móng
- Thay đổi nhẹ về cấu trúc hoặc bề mặt móng
Hắc tố móng tay có mối liên quan rõ nhất với thuốc điều trị HIV chứa hoạt chất zidovudine, thường có trong các công thức phối hợp như lamivudine/zidovudine hoặc abacavir/lamivudine/zidovudine. Ngoài ra, một số người nhiễm HIV chưa điều trị cũng có thể xuất hiện tình trạng này, dù nguyên nhân chưa được xác định rõ. Hiện tượng này được cho là phổ biến hơn ở người có sắc tố da sẫm.
Mặc dù không gây đau đớn hay nguy hiểm, hắc tố móng có thể ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh. Trong trường hợp đổi màu móng liên quan đến thuốc zidovudine, bác sĩ có thể cân nhắc đổi sang loại thuốc ARV khác để cải thiện tình trạng. Ngoài ra, người bệnh có thể che phủ vùng móng đổi màu bằng sơn móng tay, miễn là móng không có tổn thương hoặc nhiễm nấm đi kèm.
3. Nấm móng: Nhiễm trùng cơ hội thường gặp ở người nhiễm HIV
Nấm móng (onychomycosis) là tình trạng nhiễm trùng móng tay hoặc móng chân do nấm gây ra. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng người nhiễm HIV dễ mắc hơn do hệ miễn dịch suy yếu, khiến nấm dễ phát triển và lan rộng. Ở nhóm này, nhiễm nấm móng thường nặng hơn, kéo dài hơn và khó điều trị dứt điểm.
Các triệu chứng thường gặp gồm:
- Móng tay hoặc móng chân trở nên giòn, dễ gãy
- Biến dạng móng, bề mặt sần sùi hoặc gồ ghề Vỡ vụn ở các cạnh ngoài
- Mảnh vụn tích tụ dưới móng
- Móng bị nhấc khỏi nền móng
- Mất độ bóng tự nhiên, trở nên xỉn màu
- Móng dày lên rõ rệt Xuất hiện vệt trắng hoặc vàng ở hai bên móng
Bệnh có thể ảnh hưởng đến móng tay, nhưng phổ biến hơn ở móng chân, do khu vực này thường ẩm ướt và bí khí, tạo điều kiện cho nấm phát triển.
Các thuốc bôi chống nấm không kê đơn thường không đủ hiệu quả trong điều trị dứt điểm. Với người nhiễm HIV, bác sĩ thường chỉ định thuốc chống nấm đường uống. Những thuốc này cho hiệu quả cao hơn nhưng cần điều trị kéo dài từ 2 - 3 tháng và có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm tổn thương gan.
Trong các trường hợp nhiễm trùng nặng, bác sĩ có thể chỉ định loại bỏ toàn bộ móng để giúp thuốc tiếp cận vùng nhiễm nấm hiệu quả hơn, đồng thời ngăn ngừa tái phát.
Nấm móng - nhiễm trùng cơ hội thường gặp ở người nhiễm HIV.
4. Phần bán nguyệt trên móng biến mất - Dấu hiệu hệ miễn dịch suy yếu
Phần bán nguyệt màu trắng ở gốc móng tay được gọi là lunula (lưỡi liềm móng). Khi vùng này biến mất hoặc không còn thấy rõ được gọi là anolunula. Đây là hiện tượng không gây đau đớn, thường không đi kèm triệu chứng nào khác, nhưng lại có thể phản ánh những thay đổi sâu bên trong cơ thể.
Ở người nhiễm HIV, anolunula xuất hiện thường xuyên hơn so với người khỏe mạnh và mức độ mất lunula tăng dần khi hệ miễn dịch suy yếu, đặc biệt khi số lượng tế bào CD4 giảm mạnh. Theo thời gian, lunula có thể co rút dần rồi biến mất hoàn toàn, thường gặp ở giai đoạn muộn của bệnh HIV hoặc khi không được điều trị.
Mặc dù mất lunula không gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng móng, nhưng đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như thiếu máu, suy dinh dưỡng, suy thận hoặc bệnh tim mạch. Ở người nhiễm HIV, tình trạng viêm mạn tính do nhiễm trùng kéo dài được cho là làm tổn thương các mạch máu nhỏ dưới nền móng, khiến lunula biến mất dần.
Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho anolunula. Việc duy trì điều trị HIV hiệu quả và cải thiện sức khỏe tổng thể có thể giúp ngăn ngừa tiến triển thêm của tình trạng này.
5. Móng tay Terry: Biểu hiện cảnh báo bệnh lý mạn tính ở người nhiễm HIV
Móng tay Terry (Terry’s nails), hay còn gọi là bạch móng rõ ràng, là tình trạng trong đó mô bên dưới móng trở nên trắng đục bất thường, khiến toàn bộ móng có vẻ như bị "rửa trôi" màu tự nhiên.
Các dấu hiệu nhận biết thường gồm:
- Bề mặt móng có lớp mờ trắng như kính sương phủ gần toàn bộ móng tay hoặc móng chân
- Xuất hiện một dải mỏng màu nâu hoặc hồng ở đầu móng
- Mất lunula (vùng lưỡi liềm trắng)
- Móng có thể dày lên hoặc xuất hiện các đường gờ dọc
Tình trạng này thường liên quan đến các bệnh lý mạn tính toàn thân, như HIV, tiểu đường, bệnh gan, hoặc suy tim, và đôi khi cũng xuất hiện do quá trình lão hóa tự nhiên. Cơ chế hình thành móng Terry được cho là xuất phát từ những thay đổi trong hệ mạch máu dưới nền móng, làm giảm lưu thông máu và thay đổi sắc tố của mô.
Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho móng tay Terry. Tuy nhiên, khi bệnh lý nền được kiểm soát tốt — chẳng hạn điều trị HIV hiệu quả hoặc ổn định đường huyết ở người tiểu đường — thì màu sắc và cấu trúc móng có thể dần cải thiện.
Mời bạn xem thêm video:
Loét Miệng, Nhiệt Miệng: Cảnh Giác Vì Có Thể Mắc Bệnh Nghiêm Trọng
