Theo Quỹ Viêm khớp (Arthritis Foundation), lối sống ít vận động – bao gồm thói quen ngồi lâu, tư thế sai và căng thẳng kéo dài – đang khiến ngày càng nhiều người trẻ có nguy cơ mắc viêm khớp sớm.
Bên cạnh đó, béo phì, chấn thương trong quá khứ hoặc yếu tố di truyền cũng là những nguyên nhân góp phần làm tăng nguy cơ bệnh. Đáng lo ngại, nhiều người trẻ thường bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo ban đầu như đau đầu gối vào cuối ngày hay cứng khớp buổi sáng, dẫn đến nguy cơ phát triển tổn thương khớp mạn tính trong tương lai.
1. Hậu quả khi viêm khớp xảy ra thường xuyên
Khớp là bộ phận nối hai hay nhiều xương lại với nhau, giúp cơ thể có thể chuyển động linh hoạt. Ngoại trừ xương móng ở cổ họng, hầu hết các xương trong cơ thể đều liên kết với ít nhất một xương khác thông qua hệ thống khớp.
Khớp đóng vai trò thiết yếu trong vận động và ổn định cơ thể, là điểm kết nối giúp các xương di chuyển trơn tru và phối hợp nhịp nhàng. Nhờ khớp, con người có thể thực hiện từ những động tác đơn giản như gập duỗi đầu gối – một dạng khớp bản lề, đến các chuyển động phức tạp như xoay vai hay hông – thuộc loại khớp chỏm cầu.
Ngoài khả năng tạo chuyển động, khớp còn hấp thụ lực tác động, giúp bảo vệ xương và duy trì tư thế, thăng bằng khi đi, chạy hay nhảy. Tuy nhiên, khi khớp bị viêm, người bệnh thường gặp các triệu chứng đau, sưng, cứng khớp và giảm khả năng vận động. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm khớp có thể dẫn đến tổn thương sụn và xương, biến dạng khớp, thậm chí mất chức năng vận động.
Không chỉ ảnh hưởng đến cơ quan vận động, viêm khớp mạn tính còn có thể gây mệt mỏi kéo dài, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, tác động xấu đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần của người bệnh.
Viêm khớp có thể gây nhiều bất lợi trong sinh hoạt hàng ngày.
2. Làm thế nào để bảo vệ sức khỏe khớp?
2.1 Duy trì phong cách làm việc năng động
Nhiều người dành hàng giờ liền ngồi tại bàn làm việc. Tuy nhiên, đây là thói quen gây nhiều hệ lụy cho cơ thể. Do đó, để giữ gìn sức khỏe, điều quan trọng là phải chú ý đến thói quen làm việc của mỗi người.
Theo đó, nên đứng dậy và đi lại sau mỗi 30 phút, ngay cả khi chỉ là đi bộ nhanh quanh văn phòng. Những khoảng nghỉ ngắn này có thể giúp giảm căng thẳng cho cơ và khớp đồng thời cải thiện lưu thông máu.
Để có thể thực hiện thường xuyên, bạn nên đặt hẹn giờ để nhắc nhở bản thân đứng dậy và giãn cơ, uống nước hoặc đi bộ ngắn. Những khoảng nghỉ ngắn này có thể tạo ra sự khác biệt lớn so với việc ngồi suốt nhiều giờ liên tục.
2.2 Duy trì cân nặng phòng ngừa viêm khớp
Duy trì cân nặng hợp lý rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Theo Harvard Health, việc thừa cân sẽ gây thêm áp lực lên các khớp, đặc biệt là đầu gối và hông. Do đó, cần duy trì cân nặng khỏe mạnh trong giới hạn chỉ số khối cơ thể trong khoảng từ 18 đến 22,5 dành cho người châu Á thông qua chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên.
Các loại thực phẩm được khuyến nghị trong chế độ ăn gồm thực phẩm nguyên chất, giàu dinh dưỡng như protein nạc, trái cây, rau củ và chất béo lành mạnh. Tập thể dục nên duy trì kết hợp giữa cường độ vừa phải và cường độ cao ít nhất theo thời gian khuyến nghị 150 phút/tuần.
Phương pháp kết hợp dinh dưỡng và tập luyện cân bằng này giúp giảm cân mà vẫn duy trì mức năng lượng cao và giảm căng thẳng cho khớp.
2.3 Chú ý đến dinh dưỡng và tâm trạng
Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe khớp. Trục não- ruột trong cơ thể cho thấy sức khỏe đường ruột ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, bao gồm cả sức khỏe khớp.
Chính vì thế, theo Văn phòng Thực phẩm Bổ sung của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, nên chọn chế độ ăn uống bao gồm các thực phẩm chống viêm, chẳng hạn như axit béo omega-3 có trong cá, các loại hạt và hạt giống, cùng với trái cây và rau củ nhiều màu sắc.
Bên cạnh đó, nên duy trì tâm trạng tích cực để cải thiện sức khỏe nói chung, trong đó có sức khỏe khớp bằng cách xây dựng lối sống lành mạnh, tăng cường kết nối xã hội, áp dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hít thở sâu...
2.4 Tránh chấn thương khi tập luyện
Đối với người trẻ tuổi, tập thể dục rất quan trọng để duy trì sức khỏe và cân bằng. Tuy nhiên, nếu không có biện pháp phòng ngừa thích hợp, bạn rất dễ ép bản thân tập quá sức hoặc sử dụng sai kỹ thuật.
Điều này có thể dẫn đến chấn thương và gây hại cho khớp theo thời gian. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, trước khi bắt đầu tập luyện, hãy đảm bảo khởi động đủ để cơ thể sẵn sàng. Bên cạnh đó, cần có một kế hoạch tập luyện cân bằng bao gồm các bài tập sức mạnh, độ dẻo dai và tim mạch. Tốt hơn hết là nên tập trung vào tư thế đúng thay vì tập nhiều lần để tránh chấn thương.
2.5 Không bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo sớm
Nhiều người bỏ qua các triệu chứng như đau khớp, cứng khớp buổi sáng hoặc sưng tấy vì cho rằng chúng chỉ là biểu hiện của mệt mỏi. Tuy nhiên, đây có thể là những dấu hiệu sớm của bệnh viêm khớp không nên bỏ qua,
Theo khuyến nghị của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, nhận biết sớm các triệu chứng này sẽ giúp người bệnh được kịp thời tiếp cận các bước điều trị những bệnh khớp mắc phải. Các bước này có thể bao gồm vật lý trị liệu, các bài tập có hướng dẫn hoặc dùng thuốc nhằm kiểm soát tình trạng bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.
