Tại hội thảo Thúc đẩy cách tiếp cận tổng thể nhằm thực thi hiệu quả Luật Phòng chống tác hại thuốc lá do Viện Nghiên cứu Lập pháp - Quốc hội, Trung tâm nghiên cứu và Đào tạo phát triển cộng đồng, Liên minh Phòng chống các bệnh không lây nhiễm Việt Nam (NCDs-VN) phối hợp tổ chức, TS. Trần Tuấn cho biết: Năm 2011, chi phí trực tiếp cho khám chữa bệnh và chi phí gián tiếp do thuốc lá của 5 loại trong tổng số 25 loại bệnh có liên quan đến thuốc lá chiếm hơn 24 ngàn tỷ đồng. Trong khi đó thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam vẫn rất rẻ, khiến hành vi hút thuốc được xã hội chấp nhận rộng rãi.
Theo ThS.BS. Nguyễn Tuấn Lâm - Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, Việt Nam đã thông qua Công ước về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới (FCTC) từ năm 2004 và có trách nhiệm phải xây dựng, thực thi những quy định nhằm bảo vệ các chính sách kiểm soát thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá, phù hợp với hướng dẫn điều 5.3 FCTC của WHO.
Hướng dẫn điều 5.3 yêu cầu các nước thành viên phải có các biện pháp nâng cao nhận thức về các chiến lược của ngành công nghiệp; hạn chế tương tác và tăng cường tính minh bạch với các tương tác cần thiết; thiết lập các quy tắc ứng xử cho cán bộ, nhân viên, bao gồm các biện pháp để ngăn cản xung đột lợi ích; các doanh nghiệp thuốc lá phải công khai báo cáo hoạt động thực tế; ngành công nghiệp thuốc lá phải được theo dõi, giám sát chặt chẽ...
Tuy nhiên, theo TS. Trần Tuấn, ở Việt Nam, Hướng dẫn điều 5.3 cho đến nay vẫn chưa được thực thi dẫn đến sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá vào các chính sách y tế công cộng. Trong khi nhiều quốc gia trong khu vực đã áp dụng và thực thi những hướng dẫn điều 5.3, như: Bộ Y tế Philippines đã ban hành Bản ghi nhớ giữa Bộ Y tế và Ủy ban Dịch vụ Công (tương đương với chức năng của Bộ Nội vụ ở Việt Nam). Bộ Y tế Thái Lan cũng ban hành quy định cấm sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá vào quá trình xây dựng các chính sách phòng chống tác hại thuốc lá…
Các chuyên gia cho rằng, ngành công nghiệp thuốc lá có đóng góp về ngân sách nhưng không thể so sánh được với hậu quả ngành thuốc lá để lại khi có hàng triệu người chết và bị bệnh do các sản phẩm thuốc lá.
Do vậy, Chính phủ cần lựa chọn ưu tiên các chính sách về sức khỏe, giảm sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật. Đây là lựa chọn cho lợi ích lâu dài và là lựa chọn của hầu hết các quốc gia trên thế giới tham gia Công ước.
Các doanh nghiệp thuốc lá phải công khai báo cáo hoạt động thực tế; Ngành công nghiệp thuốc lá phải được theo dõi, giám sát chặt chẽ…
