Lối sống, bao gồm hút thuốc, uống rượu, dinh dưỡng, vận động, có ảnh hưởng đáng kể đến sự xuất hiện và tiến triển của các bệnh không lây nhiễm ở người nhiễm HIV. Những thói quen không lành mạnh này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tim mạch, đái tháo đường, ung thư và các bệnh hô hấp, đồng thời làm suy yếu hệ miễn dịch và làm giảm hiệu quả của điều trị HIV.
Dưới đây là 4 thay đổi quan trọng mà người bệnh có thể áp dụng ngay để bảo vệ sức khỏe lâu dài:
1. Bỏ hút thuốc để bảo vệ tim phổi và tăng hiệu quả điều trị HIV
Hút thuốc không chỉ là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh tim mạch, ung thư phổi, ung thư miệng và bệnh hô hấp mạn tính, mà ở người sống chung với HIV, tác hại còn nặng nề hơn.
TS.BS. Cao Thị Thanh Thủy, Trung tâm Y khoa số 1 Tôn Thất Tùng, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, hút thuốc làm giảm hiệu quả điều trị HIV, tăng nguy cơ tử vong và làm suy yếu hệ miễn dịch. Điều này khiến người bệnh dễ mắc các bệnh không lây nhiễm như bệnh tim mạch hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Bỏ thuốc lá giúp cải thiện đáng kể chức năng phổi, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch và ung thư, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống. Các chương trình tư vấn bỏ thuốc và hỗ trợ cai thuốc hiện nay đã có sẵn tại nhiều cơ sở y tế, người bệnh có thể tận dụng để tăng cơ hội thành công.
Để bỏ thuốc hiệu quả, nên kết hợp giữa tư vấn tâm lý, hỗ trợ thuốc thay thế nicotin và sự động viên từ gia đình. Khi bỏ thuốc, hệ miễn dịch dần hồi phục, giảm tình trạng viêm mạn tính – vốn là nguyên nhân thúc đẩy bệnh không lây nhiễm ở người nhiễm HIV.
Hút thuốc làm giảm hiệu quả điều trị HIV, tăng nguy cơ tử vong và làm suy yếu hệ miễn dịch.
2. Hạn chế rượu bia để tránh tổn thương gan và tương tác thuốc
Uống rượu quá mức có thể gây tổn thương gan, ảnh hưởng chuyển hóa thuốc ARV và làm suy yếu hệ miễn dịch. Theo TS.BS. Cao Thị Thanh Thủy, người nhiễm HIV lạm dụng hoặc nghiện rượu bia không chỉ tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch mà còn giảm khả năng tuân thủ điều trị ARV, dẫn tới giảm hiệu quả điều trị.
Giảm hoặc bỏ hẳn rượu bia sẽ giúp gan hoạt động tốt hơn, cải thiện chức năng miễn dịch và hạn chế tương tác thuốc. Đây cũng là cách giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như bệnh tim, đột quỵ và ung thư gan. Người sống chung với HIV có thể đặt mục tiêu giảm dần lượng rượu mỗi ngày, kết hợp tham gia các nhóm hỗ trợ cộng đồng hoặc tư vấn chuyên khoa tâm thần – nghiện để duy trì thói quen lành mạnh.
3. Ăn uống lành mạnh, cân đối để tăng miễn dịch và phòng bệnh
TS.BS. Cao Thị Thanh Thủy cho biết, chế độ dinh dưỡng không cân đối, thiếu vi chất sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và làm chậm quá trình phục hồi. Ngược lại, ăn uống lành mạnh, giàu vitamin, khoáng chất có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ điều trị HIV.
Người sống chung với HIV nên ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đạm nạc; hạn chế chất béo bão hòa, đường tinh luyện và thức ăn chế biến sẵn. Duy trì chế độ ăn khoa học không chỉ giúp duy trì cân nặng hợp lý mà còn giảm tác dụng phụ tăng cân, rối loạn lipid máu do một số thuốc ARV gây ra.
Người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe và phác đồ điều trị. Khi dinh dưỡng được tối ưu, người nhiễm HIV vừa kiểm soát được các yếu tố nguy cơ bệnh mạn tính, vừa nâng cao hiệu quả thuốc kháng virus.
Ăn uống lành mạnh, giàu vitamin, khoáng chất có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ điều trị HIV.
4. Tăng cường vận động để kiểm soát cân nặng và cải thiện sức khỏe tim mạch
Ít vận động dẫn đến béo phì, tăng nguy cơ bệnh tim mạch, đái tháo đường và các bệnh không lây nhiễm khác. Theo TS.BS. Cao Thị Thanh Thủy, vận động thường xuyên, đặc biệt là các bài tập thể dục vừa phải, có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, kiểm soát cân nặng và tăng cường hệ miễn dịch ở người nhiễm HIV.
Người bệnh nên duy trì ít nhất 150 phút vận động mức độ trung bình mỗi tuần (ví dụ đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội), kết hợp thêm các bài tập sức mạnh để giữ cơ bắp và nâng cao sức bền. Bắt đầu từ mức độ nhẹ và tăng dần cường độ giúp cơ thể thích nghi, hạn chế chấn thương.
Vận động đều đặn không chỉ cải thiện thể chất mà còn hỗ trợ sức khỏe tâm thần, giảm căng thẳng, lo âu và trầm cảm – những vấn đề thường gặp ở người sống chung với HIV. Đây là “liều thuốc” không kê đơn giúp phòng bệnh mạn tính hiệu quả và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.
Mời bạn đọc xem tiếp video:
Hạnh phúc nở hoa với người phụ nữ đã bước qua nỗi đau có HIV
