Việt Nam hiện nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ mắc ung thư cao tại châu Á. Mỗi ngày, hàng trăm phụ nữ phải đối mặt với chẩn đoán ung thư mới, và điều đáng lo ngại là số ca mắc ở phụ nữ trẻ tuổi đang có xu hướng gia tăng.
Ung thư không còn là "bản án tuyệt vọng", mà là một cuộc chiến hoàn toàn có thể chiến thắng nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Việc hiểu biết, chủ động tầm soát và phát hiện sớm chính là vũ khí mạnh mẽ nhất giúp người phụ nữ phòng ngừa và vượt qua căn bệnh nguy hiểm này.
Dưới đây là 4 loại ung thư phổ biến nhất ở nữ giới mà chị em cần đặc biệt lưu ý:
1. Ung thư vú – căn bệnh ung thư hàng đầu ở phụ nữ
Ung thư vú chiếm tỷ lệ cao nhất trong các bệnh ung thư ở nữ giới. Bệnh thường xuất phát từ các tế bào ống tuyến hoặc tiểu thùy tuyến vú phát triển bất thường.
Mặc dù phần lớn các trường hợp ung thư vú không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, một số người có thể cảm nhận thấy khối u trong vú, thay đổi ở núm vú hoặc đau vùng nách, vùng vú. Bất kỳ ai có dấu hiệu nghi ngờ ung thư vú nên đến cơ sở y tế để được thăm khám. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể cải thiện đáng kể tiên lượng bệnh.
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), triệu chứng phổ biến nhất của ung thư vú là xuất hiện khối u hoặc cục cứng trong vú hoặc vùng nách. Các triệu chứng khác có thể bao gồm: Da vú bị rỗ hoặc lõm giống vỏ cam; núm vú tiết dịch bất thường; vú sưng tấy hoặc đau; núm vú bị tụt vào trong; da vú hoặc da quanh núm vú khô, bong tróc hoặc dày lên; hạch bạch huyết vùng nách sưng to.
Tầm soát ung thư vú: Phần lớn các khối u ở vú không phải là ung thư. Tuy nhiên, bất kỳ phụ nữ nào phát hiện có khối u ở vú đều nên đi khám để được đánh giá chính xác.
Phụ nữ từ 40 tuổi: chụp nhũ ảnh (mammography) định kỳ 1–2 năm/lần. Phụ nữ có nguy cơ cao (tiền sử gia đình, đột biến gen BRCA1/2): nên xét nghiệm di truyền và chụp MRI vú chuyên sâu. Khi phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt trên 90%.
Dấu hiệu cảnh báo ung thư cổ tử cung bao gồm: ra máu âm đạo bất thường, đau vùng chậu,...
2. Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung có khả năng chữa khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, bệnh không xảy ra đột ngột mà tiến triển âm thầm trong khoảng 10–20 năm. Các triệu chứng ban đầu thường mờ nhạt, dễ nhầm lẫn với các bệnh phụ khoa khác, khiến nhiều trường hợp chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn, làm tăng nguy cơ tử vong.
Độ tuổi thường gặp ung thư cổ tử cung là từ 35–44 tuổi. Tuổi càng cao, nguy cơ mắc bệnh càng tăng do thời gian phơi nhiễm với virus HPV kéo dài. Hiện nay, do nhiều yếu tố liên quan đến hoạt động tình dục, phụ nữ có thể nhiễm HPV sớm và kéo dài, dẫn đến xu hướng trẻ hóa độ tuổi mắc ung thư cổ tử cung.
Dấu hiệu cảnh báo ung thư cổ tử cung bao gồm: ra máu âm đạo bất thường (sau quan hệ, giữa chu kỳ kinh nguyệt hoặc sau mãn kinh), đau vùng chậu, khí hư có mùi hôi hoặc lẫn máu.
Khi ung thư lan sang các cơ quan khác, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như: đau vùng chậu, rối loạn tiểu tiện và đại tiện, phù chân, suy thận, đau xương, sụt cân, mệt mỏi, chán ăn…
Phòng ngừa và tầm soát ung thư cổ tử cung: Tiêm vaccin HPV cho trẻ gái từ 9-26 tuổi, hiệu quả cao nhất khi tiêm trước khi có quan hệ tình dục. Thực hiện xét nghiệm Pap smear hoặc HPV DNA test định kỳ 3–5 năm/lần để phát hiện sớm tổn thương tiền ung thư.
3. Ung thư buồng trứng
Ung thư buồng trứng là một trong những ung thư đường sinh dục thường gặp ở phụ nữ. Bệnh thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi mãn kinh, nhưng cũng có thể xuất hiện ở người trẻ hơn.
Ung thư buồng trứng thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, nên dễ bị bỏ sót. Các thể ung thư buồng trứng bao gồm: ung thư biểu mô buồng trứng (phổ biến nhất), ung thư tế bào mầm và ung thư mô đệm – sinh dục. Tế bào ung thư có thể xâm lấn, phá hủy mô xung quanh và di căn đến các cơ quan xa.
Dấu hiệu cảnh báo ung thư buồng trứng: bụng chướng, đầy hơi kéo dài, đau tức vùng bụng – chậu, rối loạn kinh nguyệt, sụt cân không rõ nguyên nhân.
Tầm soát ung thư buồng trứng: siêu âm qua ngả âm đạo kết hợp xét nghiệm CA-125 và xét nghiệm gen di truyền giúp phát hiện sớm và đánh giá nguy cơ chính xác hơn.
4. Ung thư nội mạc tử cung
Ung thư nội mạc tử cung là loại ung thư phụ khoa thường gặp nhất. Hiện nay, tình trạng thừa cân và béo phì gia tăng khiến nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung ở phụ nữ ngày càng cao.
Theo diễn tiến tự nhiên, trước khi hình thành ung thư nội mạc tử cung, người phụ nữ thường trải qua giai đoạn tăng sinh nội mạc tử cung (tiền ung thư). Ở giai đoạn này, lớp nội mạc dày lên và tế bào có sự thay đổi hình thái nhưng chưa phải ung thư. Việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể ngăn chặn bệnh tiến triển thành ung thư.
Xuất huyết âm đạo bất thường là dấu hiệu thường gặp nhất của tăng sinh nội mạc tử cung. Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh tiến triển âm thầm, không có triệu chứng cho đến khi đã chuyển sang ung thư.
Yếu tố nguy cơ ung thư nội mạc tử cung: béo phì, không sinh con, sử dụng estrogen đơn độc, đái tháo đường, tăng huyết áp.
Phòng ngừa ung thư nội mạc tử cung: kiểm soát cân nặng, điều chỉnh nội tiết tố hợp lý, khám phụ khoa định kỳ và tầm soát sớm khi có triệu chứng nghi ngờ.
