Gan đóng vai trò thiết yếu trong cơ thể, liên quan đến chuyển hóa, giải độc và điều hòa các hoạt động sinh lý. Theo Y học cổ truyền, gan được coi là tạng Mộc, có ảnh hưởng lớn đến tinh thần và sức khỏe. Để hỗ trợ chức năng gan, trà thảo dược là một lựa chọn tự nhiên hiệu quả, giúp thanh lọc cơ thể và cải thiện tiêu hóa.
Khi chức năng gan bị suy giảm, cơ thể dễ sinh ra mệt mỏi, vàng da, chán ăn, ăn uống kém, dễ cáu gắt, mất ngủ và da dẻ sạm sần.
1. Một số loại trà thảo dược dưỡng gan
1.1 Trà diệp hạ châu bảo vệ tế bào gan
Công dụng: Diệp hạ châu, dân gian gọi là "chó đẻ răng cưa", có vị đắng, tính mát, quy kinh Can – Đởm. Công năng chính: Thanh can, lợi mật, giải độc; thường dùng trong các chứng vàng da, chán ăn, nước tiểu vàng. Đông y cho rằng vị đắng của diệp hạ châu giúp tả hỏa, đưa nhiệt độc ra ngoài qua đường tiểu tiện.
Theo các nghiên cứu hiện đại, diệp hạ châu chứa các hoạt chất phyllanthin, hypophyllanthin, flavonoid có khả năng bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do rượu, thuốc; ức chế sự nhân lên của virus viêm gan B; hỗ trợ giảm men gan, tăng tiết mật, thúc đẩy tiêu hóa.
Diệp hạ châu thanh can, lợi mật, giải độc.
Cách dùng: Dùng 10–15 g diệp hạ châu khô, hãm với 300 ml nước sôi, uống thay trà trong ngày. Nước trà có vị hơi đắng, song để lại hậu ngọt thanh. Người mới dùng có thể cho thêm vài lát cam thảo để điều vị.
Lưu ý: Không dùng liên tục quá 2 tháng để tránh ảnh hưởng đến tỳ vị (dễ gây lạnh bụng, tiêu chảy). Người thể hàn, hay lạnh bụng cần thận trọng.
1.2 Trà atiso – Thanh nhiệt, giải độc gan
Công dụng: Atiso có vị ngọt hơi đắng, tính mát, tác dụng thanh nhiệt, mát gan, giải độc, lợi tiểu. Đông y thường dùng atiso cho người bị thấp nhiệt ở Can – Đởm, biểu hiện như nóng trong, nước tiểu vàng, chán ăn.
Atiso chứa cynarin và luteolin, các hợp chất quý có khả năng: Kích thích tiết mật, giúp tiêu hóa chất béo. Hạ men gan, hỗ trợ điều trị viêm gan nhẹ; giảm cholesterol máu, phòng ngừa xơ vữa động mạch; giảm nhẹ triệu chứng khó tiêu, đầy bụng do rối loạn gan mật.
Trà atiso thanh nhiệt, mát gan, giải độc, lợi tiểu.
Cách dùng: Hoa atiso tươi (20–30 g) hoặc atiso khô (10–15 g), hãm với 400 ml nước sôi, uống ấm hoặc nguội đều được; có thể kết hợp cùng cam thảo hoặc táo đỏ để giảm vị đắng, tăng tính bổ dưỡng.
Lưu ý: Người huyết áp thấp hoặc hay hoa mắt chóng mặt nên uống lượng vừa phải. Phụ nữ đang mang thai cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
1.3 Trà nhân trần – Giải nhiệt, lợi mật, hỗ trợ điều trị viêm gan
Công dụng: Nhân trần vị đắng, tính hơi hàn, quy kinh Can – Đởm; có công năng thanh nhiệt, lợi thấp, giải độc; thường dùng cho người mắc chứng hoàng đản (vàng da), miệng đắng, tiểu tiện ít, người bứt rứt khó chịu. Trà nhân trần từ lâu đã được coi là "trà giải nhiệt mùa hè" trong dân gian.
Thành phần chính của nhân trần gồm coumarin, flavonoid có tác dụng: Tăng cường chức năng gan, thúc đẩy bài tiết mật; bảo vệ tế bào gan trước các tác nhân độc hại; có tính kháng viêm, kháng khuẩn nhẹ; hỗ trợ hiệu quả trong viêm gan virus và vàng da do tắc mật.
Trà nhân trần có tác dụng tăng cường chức năng gan, thúc đẩy bài tiết mật.
Cách dùng: Dùng 15–20 g nhân trần khô hãm với 500 ml nước sôi, uống thay trà cả ngày; có thể phối hợp nhân trần với cam thảo để dịu vị, đồng thời tăng tác dụng giải độc.
Lưu ý: Không nên uống thay nước lọc hằng ngày liên tục trong thời gian dài, vì tính hàn dễ làm hại tỳ vị.
1.4 Trà hoa cúc – Bình can, minh mục, dưỡng tâm
Công dụng: Hoa cúc vị ngọt, đắng, tính hơi hàn, quy kinh Can – Phế; công năng chính là bình can, thanh nhiệt, minh mục (sáng mắt), an thần. Người xưa thường uống trà hoa cúc để dưỡng gan, làm dịu đầu óc, hỗ trợ giấc ngủ, thích hợp với những ai hay cáu gắt, mắt đỏ, khó ngủ.
Hoa cúc giàu flavonoid, apigenin và tinh dầu tự nhiên có tác dụng: Chống oxy hóa, bảo vệ gan và hệ tim mạch; hỗ trợ hạ huyết áp nhẹ, an thần, giúp dễ ngủ; giảm triệu chứng khô mắt, mỏi mắt do làm việc nhiều với máy tính.
Trà hoa cúc bình can, thanh nhiệt, minh mục.
Cách dùng: Dùng 5 - 7 bông hoa cúc khô hãm với 200 ml nước sôi; có thể kết hợp với kỷ tử để dưỡng can huyết, sáng mắt, hoặc thêm mật ong cho dễ uống.
Lưu ý: Không nên uống quá đặc hoặc uống khi đói vì dễ gây cồn cào dạ dày.
2. Lời khuyên khi sử dụng trà thảo dược
- Dùng đúng lượng: Trà thảo dược không phải nước uống thông thường, cần sử dụng với liều lượng vừa phải.
- Kiên trì nhưng không lạm dụng: Uống thường xuyên 2–3 lần/tuần sẽ tốt hơn dùng liên tục hằng ngày với lượng lớn.
- Kết hợp lối sống lành mạnh: Hạn chế rượu bia, ăn uống điều độ, tập thể dục đều đặn để tăng hiệu quả dưỡng gan.
- Tham khảo ý kiến thầy thuốc: Người mắc bệnh gan mạn tính, phụ nữ có thai, trẻ nhỏ hoặc người đang dùng thuốc tây nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Trong quan niệm Y học cổ truyền, gan đóng vai trò trung tâm trong điều hòa khí huyết, tinh thần và chuyển hóa. Các loại trà thảo dược không chỉ giúp thanh nhiệt, giải độc, lợi mật mà còn mang đến sự thư thái cho tinh thần.
Khoa học hiện đại cũng đã chứng minh các loại trà này có khả năng bảo vệ tế bào gan, cải thiện tiêu hóa, hỗ trợ phòng ngừa các bệnh lý về gan mật. Trà thảo dược dưỡng gan, khi được sử dụng đúng cách, chính là một giải pháp an toàn, tiện lợi và gần gũi trong việc chăm sóc sức khỏe hằng ngày.
Xem thêm bài đang được quan tâm:
