3.000đ tiền công khám và mệnh lệnh: “Hãy phục vụ đi”

3.000 đồng tiền công khám bệnh, 35.000 tiền công mổ đại phẫu… Người ta trả công cho các bác sĩ như vậy và bảo: Hãy phục vụ đi.

Chí phí y tế là vấn đề ưu tư rất lớn trong đại bộ phận những người đi khám bệnh ở Việt Nam. Có lẽ chỉ có rất, rất ít người Việt Nam không phải ưu tư về vấn đề này.

Cách đây lâu rồi, y tế Việt Nam được miễn phí. Người bệnh không phải trả tiền. Vào bệnh viện, bác sĩ sẽ quyết định ai được chụp Xquang, ai được cho “bê đui”, ai được cho APC, ai chỉ có xuyên tâm liên… khi bị vết thương thì ai được gây tê để khâu vết thương, ai phải khâu sống… Lúc đó, bác sĩ như một ông Trời, quyền sinh quyền sát. Chính vì vậy mà Thầy thuốc phải như Mẹ hiền, công bằng, đầy ắp lương tâm.

Nhưng rồi nhà nghèo, lấy đâu ra cơm ra gạo mà nuôi đủ cho các con. Rồi thì đâu phải “mẹ” nào cũng hiền. Có những lúc người ta toan tính quay lại thời kì chiến tranh, dùng nước dừa để truyền dịch. Còn nhớ cảnh các bác sĩ Ngoại Thần kinh mỗi người thủ cho mình một cái ống nghiệm, trong đó chứa mấy cây kim Long Well, một loại kim luồn dùng 1 lần rồi bỏ, ngâm trong alcool, để làm mạch não đồ cho bệnh nhân. Nhiều “chiêu” được phát minh như mài kìm, cắt gọt đầu nhựa của kim, để có thể sử dụng được cả trăm lần.

Chẳng biết phía Bắc thì sao chứ phía Nam thì thật tình đến lúc đó toàn xài đồ Mỹ để lại. Mà cũng ác. Không biết vô tình hay cố ý mà lô thuốc cản quang Conray viện trợ của Mỹ, theo những người am hiểu tình hình thì nhận vào khoảng năm 1966, 1967, vậy mà date hết vào năm 1967. Mỗi lần muốn xác định có thoát vị đĩa đệm hay không phải bơm vào bao rễ (gọi nôm na là bơm vào tủy sống) để chụp hình. Bệnh nhân phải ngồi cả đêm, vậy mà có nhiều bệnh nhân cứ giật đùng đùng, có người giật gẫy cả cổ xương đùi.

Thế rồi Liên Xô sụp đổ, cả đất nước rơi vào hụt hẫng. Lấy gì mà sống, lấy gì mà ăn, và lấy gì mà chữa bệnh? Bắt đầu câu chuyện Tái Ông thất mã. Chỉ trong vài năm, Việt nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo. So với cái thời ăn bo bo, dân ta no hơn, ấm hơn. Người ta bảo là chúng ta được cởi trói. Không biết trước đó ai trói chúng ta nhỉ?

Chẳng ai dám quyết định đưa chi phí y tế về gần với giá thực của nó, chỉ ra sức hô hào, bắt buộc nhân viên y tế phải như “mẹ hiền”. Ảnh minh hoạ.

Y tế đã phải trả tiền, nhưng bệnh nhân không còn phải ngồi cả đêm, không còn phải giật đùng đùng, tất cả các vết thương đều được gây tê khi khâu, xuyên tâm liên biến mất, bê đui chẳng còn là thần tượng… Song song đó, bác sĩ không còn là ông Trời, tôi trả tiền, ông phục vụ.

Vào cái năm mà máy bay của Vietnamairline rơi trên đất Thái lan, gần như tất cả các bác sĩ Ngoại Thần kinh của Bệnh viện Chợ rẫy tròn xoe đến rách cả mí mắt khi nhìn thấy tấm phim CTScan được chụp ở Thái Lan chuyển theo với nạn nhân sống sót về Việt Nam. Vậy mà chỉ mấy năm sau, chụp mạch não đồ qua động mạch cảnh đã là dĩ vãng. CTScan chui vào tận các ngõ ngách của đất nước.

Cứ tưởng mọi sự rồi sẽ đi lên mãi, chẳng mấy chốc mà Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu. Nhưng rồi cái nền kinh tế nửa thị trường bắt đầu kìm hãm sự phát triển. Song song với việc kìm hãm sự phát triển về kinh tế, nó kìm hãm luôn sự phát triển của ngành y. 3.000 đồng tiền công khám bệnh, 35.000 tiền công mổ đại phẫu… Người ta trả công cho các bác sĩ như vậy và bảo: Hãy phục vụ đi.

Khi đòi hỏi phải phục vụ thì họ nhân danh cái nửa tên là thị trường, nhưng cái nửa mang tên định hướng lại đứng ra trả thù lao. Cái nửa mang tên định hướng của nền kinh tế bảo thầy thuốc phải như mẹ hiền. Một nền y tế rẻ mạt theo kiểu định hướng như vậy trong một xã hội điên cuồng chạy theo vật chất mang tên thị trường thì làm sao mà có hiệu quả cao, làm sao mà đòi hỏi phục vụ như Tây như Mỹ được, vậy mà cứ so sánh.

Tôi không nhớ rõ thời gian, có lẽ khoảng năm 2003, một người Việt Nam đi sang Mỹ bị chấn thương gãy cột sống, được mổ cố định nẹp vít. Sau 3 ngày chi phí lên đến 105.000 USD. Không có tiền trả, người bệnh bị trục xuất về Việt Nam. Năm 2005, tôi được biết 1 trường hợp mổ u não tại Đại học Michigan bị biến chứng (sau đó được biết là do bệnh nhân ở giai đọan cuối của AIDS), mới có chưa đến 2 tuần với 3 cuộc mổ, chi phí đã lên đến trên 1 triệu đô la Mỹ.

Hãy nhìn vào bài dẫn bên dưới đi, cái giá thực sự của Y tế là như vậy đấy: Tổng chi phí cho 1 ca mổ ruột thừa: 55.029,31 USD, 2 giờ tiền phòng hồi tỉnh: 7.501 USD, tiền công mổ: 16.277 USD, công gây mê: 4.562 USD, công chích tĩnh mạch: 1.658 USD, thuốc và chi phí tiêu hao: 4.628,75 USD… Có một vài comment trong bài báo cho thấy số tiền phải trả của một số người cho các phẫu thuật ở các nước, thực ra thì đó là số tiền bệnh nhân phải trả, chứ chi phí thực thì cũng “same same”.

Với tiền công cho 1 ca mổ trung phẫu và các công kèm theo (gây mê, chích tĩnh mạch) như vậy, làm sao mà không làm vừa lòng người bệnh được. Còn cái xã hội nửa thị trường của chúng ta thì chỉ vì cái chữ “nhân đạo” mà trong khi mọi thứ đều lên giá được, mọi thứ đều thị trường được, duy chỉ có chi phí y tế là không được. Chẳng ai dám quyết định đưa chi phí y tế về gần với giá thực của nó, chỉ ra sức hô hào, bắt buộc nhân viên y tế phải như “mẹ hiền”.

Đồng ý là chi phí y tế ở Mỹ là quá cao, lợi nhuận của ngành y tế của Mỹ là quá lớn. Thế nhưng chi phí ở Việt Nam phải bằng 1/5, hay chí ít thì cũng 1/10 so với nó thì mới hợp lí. Đấy là chưa kể đến việc các máy móc, thiết bị và vật tư tiêu hao khi về đến Việt nam đều có một giá mới cao hơn nhiều so với giá ở quê hương chúng. Vậy mà ngay cả những bệnh viện tư đắt nhất của Việt Nam cũng chưa dám tính giá bằng 1/10 giá nêu trên. Mọi người cứ hô hào bác sĩ Việt Nam phải nghiên cứu khoa học, phải có báo cáo tầm cỡ quốc tế… thời gian đâu mà làm. Mổ hàng vài trăm ca siêu phẫu mới được bồi dưỡng ngang bằng mổ 1 ca ruột thừa. Còn phải phòng mạch, cơm, áo, gạo, tiền… thì làm sao mà thống kê, mà báo cáo.

Ông bà ta có câu: “Có thực mới vực được đạo”, cái ông Marx gì đó cũng có nói “vật chất quyết định ý thức”, thế mà cái nền kinh tế thị trường định hướng theo ông Marx lại bảo là cứ làm mẹ hiền đi. Trong cơn bão chạy theo vật chất của cái xã hội thị trường, cái nửa mang tên định hướng ấy đang đè lên dạ dày và lương tâm của những nhân viên y tế, càng ngày càng bóp chặt trái tim của những “mẹ hiền”.

BS. Võ Xuân Sơn

Hãy dành thêm thời gian cho bệnh nhân

Ai bảo vệ danh dự cho bác sĩ?

Bác sĩ ngoại khoa, máu lạnh?