Viêm họng là một bệnh rất thường gặp và do nhiều nguyên nhân gây ra. Việc điều trị viêm họng cần đúng cách.
1. Nguyên nhân gây viêm họng
Trên thực tế điều trị viêm họng dựa vào nguyên nhân và được chia làm 3 nhóm:
- Nhóm nguyên nhân do những yếu tố kích thích, không do nhiễm trùng như: thuốc lá, trào ngược dịch vị từ dạ dày, chảy mũi sau, hoặc do dị ứng với khói bụi, không khí ẩm, lông thú nuôi, vải sợi.
Viêm họng do nhóm nguyên nhân này thường hay lặp đi lặp lại và thường có tiền sử ợ hơi, ợ chua, viêm dạ dày, hút thuốc lá, làm việc trong môi trường ô nhiễm, hay nuôi thú, tiếp xúc với hóa chất.
Bệnh cũng có thể diễn tiến âm ỉ kéo dài và thường đi đôi với bệnh lý của đường hô hấp như viêm mũi xoang, viêm mũi dị ứng, viêm thanh quản mạn.
- Nhóm nguyên nhân do nhiễm siêu vi trùng (virus), nhóm nguyên nhân này chiếm khoảng 80-90% các trường hợp viêm họng ở người lớn và khoảng 70-80% các trường hợp viêm họng ở trẻ em.
Viêm họng do nhóm nguyên nhân này ngoài triệu chứng đau họng, bệnh nhân thường có một hoặc nhiều triệu chứng sau: mệt mỏi, sốt nhẹ, chảy mũi, hắt xì, ho, khàn tiếng. Trẻ em thường có thể có các triệu chứng không điển hình như thở miệng, ói, đau bụng hoặc tiêu chảy.
Uống đủ nước ấm, súc họng bằng nước muối loãng 2–3 lần/ngày giúp giảm viêm, giảm bám bụi và tăng sức đề kháng tại chỗ.
- Nhóm nguyên nhân do vi khuẩn, trong đó vi khuẩn thường gặp nhất là liên cầu khuẩn bêta tan huyết nhóm A, nhóm nguyên nhân này chiếm khoảng 5-15% các trường hợp viêm họng ở người lớn, và khoảng 10-30% các trường hợp viêm họng ở trẻ em.
Đặc biệt ở trẻ từ 5-15 tuổi khi bị viêm họng do liên cầu khuẩn bêta tan huyết nhóm A nếu không phát hiện điều trị kịp thời có thể gây bệnh sốt thấp cấp (vi trùng tấn công mô liên kết như tim, gây tổn thương van tim, hoặc khớp, não và da) hoặc bệnh viêm cầu thận hậu nhiễm liên cầu mặc dù ngày nay biến chứng này rất hiếm xảy ra.
Triệu chứng đau họng trong bệnh viêm họng do nhiễm khuẩn thường xuất hiện đột ngột, không có ho sổ mũi hoặc viêm kết mạc mắt đi kèm, nhưng thường có sưng hạch cổ và sốt cao.
2. Phương pháp điều trị viêm họng
Với từng nhóm nguyên nhân của viêm họng sẽ có những cách điều trị phù hợp.
- Đối với nhóm nguyên nhân do những yếu tố kích thích, không do nhiễm khuẩn:
Cách điều trị lý tưởng là điều trị loại bỏ các yếu tố nguyên nhân: điều trị trào ngược, điều trị viêm mũi xoang, làm vệ sinh môi trường sống thật tốt và có chế độ ăn uống phù hợp: tránh các thực phẩm dị ứng, quá nóng, quá lạnh hoặc nhiều chất gia vị.
- Nhóm nguyên nhân do nhiễm virus:
Để điều trị bệnh viêm họng do nhóm nguyên nhân này bệnh nhân cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước, uống thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc long đờm giảm ho và kháng histamine giảm chảy mũi. Bệnh thường khỏi sau 5-7 ngày, đôi khi cũng có những trường hợp nặng kéo dài 10-14 ngày. Nếu sử dụng kháng sinh ở nhóm nguyên nhân này chẳng những không có tác dụng mà rất có thể bị dị ứng thuốc và nguy cơ tạo sự kháng thuốc.
- Nhóm nguyên nhân do vi khuẩn. Đây là nhóm nguyên nhân viêm họng duy nhất cần sử dụng kháng sinh.
Lưu ý: Tuyệt đối không được tự ý ngưng kháng sinh, cần phải sử dụng kháng sinh đúng theo lộ trình bác sĩ đã kê toa, tránh bệnh tái phát hoặc vi trùng kháng thuốc. Sau 2-3 ngày nếu sử dụng mà triệu chứng bệnh đã giảm thì vẫn dùng đủ liều bác sĩ đã kê.
Để chẩn đoán xác định bệnh, bác sĩ sẽ nuôi cấy bệnh phẩm từ phết họng và amidan. Tuy nhiên, trên thực tế do nhiều nguyên nhân khác nhau khó nhận biết, nên nếu có dấu hiệu viêm họng trở nặng bạn có thể thăm khám để nhận được tư vấn phù hợp.
3. Phòng viêm họng khi trời lạnh và không khí ô nhiễm tăng cao
Thời tiết lạnh kết hợp với tình trạng ô nhiễm không khí hiện nay khiến nguy cơ viêm họng tăng mạnh ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em, người cao tuổi và người có bệnh lý hô hấp mạn tính. Không khí lạnh làm niêm mạc họng khô, giảm khả năng lọc bụi, trong khi bụi mịn và các chất ô nhiễm lại dễ dàng xâm nhập sâu vào đường thở, gây kích ứng, sưng viêm và nhiễm trùng. Vì vậy, việc chủ động bảo vệ đường hô hấp là vô cùng quan trọng.
- Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ – mũi – họng.
Khi ra ngoài, nên đeo khẩu trang chống bụi mịn đạt chuẩn và quàng khăn để hạn chế luồng khí lạnh đi thẳng vào họng.
- Hạn chế ra đường vào thời điểm ô nhiễm cao.
Buổi sáng sớm và chiều tối thường có mật độ bụi mịn dày hơn. Người nhạy cảm nên theo dõi chỉ số AQI hằng ngày để chủ động bảo vệ mình.
- Giữ ẩm niêm mạc họng.
Uống đủ nước ấm, súc họng bằng nước muối loãng 2–3 lần/ngày giúp giảm viêm, giảm bám bụi và tăng sức đề kháng tại chỗ.
- Tăng cường vệ sinh nhà cửa và sử dụng máy lọc không khí.
Không khí trong nhà vẫn có thể nhiễm bụi mịn; việc giữ không gian sạch sẽ và thông thoáng sẽ giảm đáng kể nguy cơ kích ứng họng.
- Dinh dưỡng đầy đủ và ngủ đủ giấc.
Vitamin C, kẽm và các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh hiệu quả hơn.
Nếu xuất hiện đau họng kéo dài, sốt, khó thở hoặc ho nhiều, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời, tránh tự ý dùng thuốc.
