Ho gà là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Hemophillus periusis gây ra, rất thường gặp ở trẻ em trong mùa đông xuân. YHCT gọi là bách nhật khái, sinh khái (ho cơn). Nguyên nhân do tà khí qua miệng mũi vào phế, phế khí không thông, nghịch lên gây ho, bên trong đờm nhiệt ẩn nấp ở phế, gây nên các cơn ho kịch liệt. Bệnh kéo dài ảnh hưởng đến phế khí, phế âm và dễ sinh ra các biến chứng.
Bách bộ là vị thuốc trong si rô ô mai rễ dâu trị ho gà.
Hiện nay nhờ có vắc-xin nên bệnh ít mắc nhưng không hết hẳn. Đông y có những bài thuốc phòng và trị bệnh ho gà sau:
Bột hoa đu đủ: hoa đu đủ đực khô 20g, trần bì 20g, vỏ rễ dâu 20g, bạch phàn 12g, bách bộ 12g. Hoa đu đủ sao vàng, rễ dâu tẩm mật sao giòn. Các vị sấy khô tán bột, đóng gói 4g/túi, đựng trong hộp kín. Trẻ em 1 - 5 tuổi, mỗi lần 1/4 - 1 gói; trẻ từ 5 - 10 tuổi, mỗi lần uống từ 1 - 2 gói. Ngày uống 3 lần. Tác dụng mát phổi trừ đờm. Chữa chứng ho gà có sốt, ho nhiều đờm dãi. Kiêng kỵ: không ăn các chất dầu mỡ, cay nóng, tanh.
Cao ho gà: lá chanh 10g, cỏ gà 10g, gừng tươi 5g, củ sả 5g, lá táo 10g, cỏ sữa nhỏ lá 10g, vỏ rễ dâu 10g, hoa đu đủ đực 5g. Các dược liệu tươi rửa sạch nấu thành cao, cho đường nấu thành siro. Cho vào lọ nút kín. Liều lượng: dưới 5 tuổi mỗi lần uống 1 thìa cà phê; trên 5 tuổi, mỗi lần dùng 2 thìa cà phê. Ngày uống 2 lần pha với nước ấm. Kiêng kỵ: không ăn các chất dầu mỡ, cay nóng, tanh (tôm, cua).
Si rô ô mai rễ dâu: trần bì 5g, vỏ rễ dâu 5g, củ sả 5g, bách bộ (bỏ lõi) 5g, ô mai 5g, cát cánh 5g, hạnh nhân 5g, kinh giới 5g, cam thảo 5g, bạc hà 5g. Nếu biến chứng nặng như chảy máu mắt, nôn ra máu, thêm sinh địa 10g, mạch môn 10g. Sắc đặc lấy nước, thêm đường nấu thành sirô, đóng chai nút kín. Liều lượng: dưới 5 tuổi mỗi lần uống 1 thìa cà phê; trên 5 tuổi, mỗi lần dùng 2 thìa cà phê. Ngày uống 2 lần pha với nước ấm.
Kiêng kỵ: không ăn dầu mỡ, cay nóng, tanh.
Lương y Tiểu Lãn
