Chiến dịch Hồ Chí Minh (tên ban đầu là Chiến dịch Giải phóng Sài Gòn – Gia Định) diễn ra từ ngày 26 – 30/4/1975 thắng lợi, đã chấm dứt hoàn toàn sự chia cắt hai vùng tập kết quân sự giữa hai miền Nam – Bắc của Việt Nam, thống nhất đất nước. Ngày non sông nối liền một dải, sạch bóng quân xâm lược, nước Việt Nam độc lập, thống nhất đã trở thành nguồn cảm hứng, chất liệu cho các loại hình nghệ thuật, trong đó có âm nhạc.
Nhân dân Sài Gòn diễu hành mừng thành phố được giải phóng (Ảnh tư liệu TTXVN).
Thậm chí, một số ca khúc mang tính dự báo, tiên đoán về ngày đất nước thống nhất, trở thành những bản nhạc sống mãi với thời gian, được triệu triệu người dân yêu thích, thuộc nằm lòng. Đó chính là hai ca khúc gắn liền với tên tuổi nhạc sĩ Lưu Hữu Phước (1921 - 1989), trong đó một ca khúc ông viết chung cùng những người bạn thân thiết.
Giải phóng miền Nam từ nhóm "Hoa Mai Vàng"
Ca khúc Giải phóng miền Nam là bản nhạc nổi tiếng nhất, đặc biệt ở chỗ được nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ sáng tác từ năm 1961 khi Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời và cần phải có một bài ca chính thức. 3 nghệ sĩ là bạn thân và họ lập nhóm nhạc "Hoa Mai Vàng" tức "Huỳnh Mai Lưu" (Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ, Lưu Hữu Phước) với mục đích dùng thơ ca, nhạc kịch… làm vũ khí văn hóa đấu tranh cứu dân, cứu nước.
Từ trái qua phải: ông Mai Văn Bộ, Lưu Hữu Phước, Huỳnh Văn Tiểng.
Do các yêu cầu chặt chẽ về mặt chính trị nên nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ cùng nhau bàn bạc, cân nhắc kỹ từng lời, từng ý. Với tinh thần khẩn trương, bừng bừng khí thế cách mạng, chỉ trong một tuần, bài hát Giải phóng miền Nam ra đời, đã thể hiện được tình đoàn kết của nhân dân ba miền Bắc - Trung - Nam để đánh đuổi đế quốc xâm lược.
Trong ca khúc Giải phóng miền Nam cũng thể hiện ý chí thống nhất đất nước, toàn dân dưới sự lãnh đạo duy nhất của Ðảng, bài hát có câu: "Vai sánh vai, chung một bóng cờ". Ðiệp khúc của bài hát là những câu đầy hình ảnh, phản ánh sự tin tưởng tuyệt đối của nhân dân miền Nam vào chiến thắng cuối cùng bằng câu: Vận nước đã đến rồi bình minh chiếu khắp nơi, Nguyện xây non nước sáng tươi muôn đời...
Người dân Sài Gòn đổ ra đường trong ngày đất nước nối liền một dải. (Ảnh tư liệu).
Ca khúc Giải phóng miền Nam sau đó nhanh chóng được phổ biến rộng rãi qua sóng phát thanh của Đài Phát thanh Giải phóng miền Nam và các đoàn văn công quân Giải phóng. Giải phóng Miền Nam được chọn làm quốc ca của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Đến nay, Giải phóng miền Nam vẫn vang lên trong các sự kiện trọng đại của đất nước và lễ kỷ niệm ngày 30/4, được nhân dân yêu thích.
Tiến về Sài Gòn - bản nhạc dự báo ngày 30/4 trước 9 năm
Tiến về Sài Gòn - bài hát về ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước cũng là ca khúc đặc biệt vì được nhạc sĩ Lưu Hữu Phước sáng tác vào năm 1966.
Tiến về Sài Gòn do Tốp ca nam Quân khu 7 thể hiện.
Ca khúc này nổi bật ở tính nhạy bén chính trị, tiết tấu hùng tráng, thúc giục thế hệ trẻ xông pha lên đường tranh đấu cho Tổ quốc. Bài hát với những lời tiên đoán chính xác: Nơi thành đô trong ánh điện quang tiếng nấc nghẹn câu cười/. Khu nhà tranh năm cánh ngoại ô rên xiết đêm ngày/ Sài Gòn ơi ta đã về đây, ta đã về đây...
Theo chia sẻ của nhạc sĩ Lưu Hữu Chí (nguyên cán bộ Phòng Văn hóa Văn nghệ thuộc Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM), con trai nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, bài hát Tiến về Sài Gòn được cha ông viết vào tháng 4/1966. Chỉ riêng một tác phẩm như tác phẩm Tiến về Sài Gòn, nhạc sĩ Lưu Hữu Phước cũng đã "viết sử ca", "định hướng cách mạng", "phục vụ kịp thời cho những cao trào cách mạng", "bước ngoặt lịch sử": dự định kịp thời cho tiến về đồng bằng năm 1966 lại hóa thành tiếng kèn báo trước cho tổng tấn công năm 1968.
Tiến về Sài Gòn lần nữa lại như định hướng báo trước, rồi cùng với các tác giả tác phẩm âm nhạc khác giục giã, thôi thúc vào "trận cuối là trận này" và rồi trở thành bài ngợi ca chiến thắng trong Bắc Nam sum họp, thống nhất nước nhà năm 1975.
Hình ảnh xe tăng của ta tiến vào Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975.
Trưa 30/4/1975, khi các đoàn quân giải phóng ở khắp các ngả tiến về Sài Gòn, thì loa phát thanh của chính quyền Sài Gòn lần đầu tiên vang lên tiếng nhạc hùng tráng bài hát Tiến về Sài Gòn của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước. Sau đó là lời tuyên bố đầu hàng của Tổng thống ngụy quyền Dương Văn Minh. Người đầu tiên hát Tiến về Sài Gòn là nghệ sĩ Quang Hưng (1934 – 2014), vào thời khắc thiêng liêng của ngày 30/4 của 47 năm về trước.
Cố nghệ sĩ Quang Hưng sinh thời từng chia sẻ: "Có thể nói trong đời tôi, kể từ giây phút tôi cất tiếng hát Tiến về Sài Gòn thì bài hát này đã là định mệnh thiêng liêng. Cho đến khi nghe giọng hát của mình trên sóng phát thanh, tôi đã reo lên: Toàn thắng rồi!. Được nghe giọng hát của chính mình, niềm vui trong tôi cứ lớn dần, khó tả lắm. Bài hát này tôi hát bằng tất cả tấm lòng hướng về miền Nam yêu dấu".
Cho đến nay bài hát Tiến về Sài Gòn vừa hùng tráng, giục giã, vừa thiết tha, sâu lắng ấy vang lên trong hầu hết các phim tư liệu về chiến thắng lịch sử 1975 và trong ngày Tết Độc lập của dân tộc Việt Nam. Hôm nay, bên tai mỗi người con nước Việt vẫn nghe văng vẳng lời ca: Giải phóng Miền Nam chúng ta cùng quyết tiến bước.../ Tiến về đồng bằng giải phóng thành đô của nhạc sĩ tài danh Lưu Hữu Phước.
