Vấn nạn tảo hôn đang diễn ra và ngày một gia tăng, kéo theo nhiều hệ lụy khó lường.
Học sinh bỏ học lấy chồng
Trung tuần tháng 10/2019, tại bản Bua Lầu, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, Nghệ An suýt xảy ra 1 vụ tảo hôn. “Chú rể” là một chàng trai 17 tuổi ở bản Bua Lầu, “cô dâu” là 1 cô bé 14 tuổi, đang học lớp 9 ở bản Kiềng 2, xã Châu Bính. Gia đình cả “chú rể”, “cô dâu” đều đồng ý cho đôi trẻ lấy nhau và chuẩn bị thuê rạp cưới để tổ chức. Ông Sầm Thanh Hoài - Phó Chủ tịch UBND xã Châu Tiến cho hay: “Biết tin báo, ngay lập tức xã đã thành lập đoàn công tác đến tuyên tuyền, vận động ngăn chặn kịp thời vụ tảo hôn này. Ngày hôm sau, xã cũng cử đoàn công tác đến tuyên truyền vận động tại gia đình cháu gái... Từ đầu năm đến nay, xã Châu Tiến đã ngăn chặn được 2 vụ tảo hôn như vậy”.
Cặp đôi ở huyện Quỳ Châu suýt tảo hôn.
Ở Quỳ Châu, không phải xã nào cũng vào cuộc, ngăn chặn các vụ tảo hôn kịp thời như xã Châu Tiến. Đại đa số các xã vẫn chưa quan tâm thậm chí thờ ơ, làm ngơ. Tuy nhiên, Châu Tiến cũng để “lọt sàng” rất nhiều vụ tảo hôn khác...
Theo thống kê của Trung tâm Dân số - KHHGĐ huyện Quỳ Châu: Từ năm 2016 đến nay, trên địa bàn huyện có tới 64 trường hợp tảo hôn, riêng 2 năm 2018-2019 có tới 35 trường hợp. Đại đa số các trường hợp tảo hôn đang là học sinh cấp 2, cấp 3. Cá biệt có trường hợp mới 13 tuổi, đang là học sinh lớp 8. Và không ít trường hợp tảo hôn lại là con em của các cán bộ, đảng viên. Câu chuyện tảo hôn ở huyện Quỳ Châu thời gian qua rất đáng buồn ở một điểm: Hầu hết các vụ tảo hôn xảy ra khi các cô dâu đã mang bầu được một vài tháng...
Cô giáo Hồ Thị Thảo - Hiệu trưởng Trường THPT Quỳ Châu (Trường cấp 3 duy nhất ở huyện) cho biết: “Từ hè đến nay, ở trường có 3 học sinh nữ lớp 11 mang bầu phải nghỉ học. Ở trường, 2/3 số học sinh ở các xã xa trung tâm huyện, lên huyện học phải ở trọ. Ở lứa tuổi nhận thức còn hạn chế, cộng thêm môi trường trọ học, sự thiếu sự quan tâm của gia đình, tác động những mặt trái của cơ chế thị trường, phim, ảnh đồi trụy đã xâm nhập nhanh vào lứa tuổi vị thành niên - chính là những yếu tố nguyên nhân dẫn đến sự đáng tiếc này. Nhà trường rất quan tâm kiểm soát, quản lý và tuyên truyền cho các em thế nhưng vẫn là không đủ”.
Ở Nghệ An, không riêng gì huyện Quỳ Châu mà ở tất cả các huyện, thành, thị trong tỉnh đều có tình trạng tảo hôn, học sinh bỏ học lấy vợ, lấy chồng, tập trung lớn ở các huyện miền núi. Tại huyện Quỳ Hợp, nạn tảo hôn khi các em còn đang ngồi trên ghế nhà trường cũng đã trở thành vấn đề nhức nhối đối với cả thầy cô, gia đình và các đoàn thể xã hội. Theo thống kê chưa đầy đủ thì từ 2015-2018, Quỳ Hợp có 40 cặp tảo hôn. Đối tượng chủ yếu là các em học sinh chưa nhận thức đúng về hôn nhân, một số cháu sống buông thả hoặc là sự quan tâm giáo dục của gia đình chưa đúng mức. Ở các trường học tại các địa phương khác cũng vậy. Năm học 2018-2019, Trường THPT Kỳ Sơn có 11 em bỏ học để kết hôn, Trường THCS Mường Lống, huyện Kỳ Sơn có 3 em bỏ học lấy chồng; Trường THPT Tương Dương có 10 em và Trường THCS Tam Hợp, huyện Tương Dương có 3 em.
Ngôi nhà của L.T.H. - Nơi nỗi đau tảo hôn kéo dài.
Nỗi đau còn mãi
Cần phải nhắc lại rằng, hầu hết các vụ tảo hôn hiện nay xảy ra là sau khi các trẻ em gái được phát hiện mang bầu (không tính các dân tộc có hủ tục dựng vợ gả chồng sớm). Trọng tâm vấn đề nằm ở chỗ sự thiếu quan tâm giáo dục của gia đình, nhà trường, đoàn thể chính trị xã hội và nhận thức hạn chế về sức khỏe sinh sản của các em. Chính từ sự thiếu nhận thức đó đã để lại những hậu quả nặng nề...
Với L.T.H, 24 tuổi, ở xã Đồng Văn, huyện Quế Phong thì nỗi đau từ việc tảo hôn, mang thai sớm có thể đeo đẳng tận cuối đời. Tiếng chim “Bắt cô trói cột” từ rừng vọng về, L.T.H đượm buồn kể: “13 tuổi, đang học lớp 7 thì em yêu một anh ở thị trấn vào xã làm điện. Thế rồi em không nghe bố mẹ mà theo “chồng mình” ra thị trấn ở. 15 tuổi, em mang thai 2 lần nhưng cả 2 lần đều sẩy thai vào tháng thứ 3, tháng thứ 5. Bây giờ, em lấy chồng mới đã được 3 năm. Nhưng không hiểu sao, em vẫn chưa mang thai thêm lần nào nữa”.
Bác sĩ Nguyễn Thương Huyền, Trưởng phòng Dân số KHHGĐ, Chi cục Dân số KHHGĐ tỉnh Nghệ An lý giải: Việc kết hôn sớm, mang thai và sinh đẻ trong lứa tuổi vị thành niên khi cơ thể người mẹ chưa phát triển hoàn thiện, thiếu hiểu biết, kinh nghiệm và chưa sẵn sàng về mặt tâm sinh lý để mang thai và sinh con đã ảnh hưởng lớn tới sức khỏe bà mẹ, sự phát triển bình thường của thai nhi và trẻ sơ sinh.
Đây là nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em, tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ em dưới 1 tuổi và dưới 5 tuổi, tăng tỷ lệ tử vong của bà mẹ liên quan đến thai sản. Hậu quả tảo hôn và mang thai trong lứa tuổi vị thành niên là rất nặng nề, trẻ sinh ra dễ mắc các bệnh mù màu, bạch tạng, da vảy cá, nhất là bệnh tan máu bẩm sinh Thalassemia. Còn với người mẹ, hậu quả về mặt thể chất là rất khó lường...
Tảo hôn vừa là nguyên nhân, vừa là hậu quả của nghèo đói, thất học và suy giảm chất lượng cuộc sống. Trước mắt, với những cặp tảo hôn được thống kê, Nghệ An đã có ít nhất 1/2 đứa trẻ (thuộc về số cặp tảo hôn) thất học; ít nhất 1/2 trẻ sơ sinh không đảm bảo sức khỏe được sinh ra và có chừng đó hộ gia đình mới thành lập rơi vào cảnh đói nghèo... Những nghiên cứu đã chỉ ra: Đại đa số các cặp vợ chồng tảo hôn đều sớm chia tay do những gánh nặng, áp lực cuộc sống gia đình đổ dồn lên những đôi vai non trẻ. Số liệu của Tòa án nhân dân huyện Quỳ Hợp cho thấy số vụ ly hôn tăng lên hàng năm: Năm 2016 có 160 vụ, đến năm 2018 tăng lên 196 vụ. Trong các vụ ly hôn có rất nhiều trường hợp các cặp vợ chồng sống với nhau không có đăng ký kết hôn (phần lớn là do tảo hôn)... Rõ ràng, người chịu hậu quả lớn nhất của tình trạng tảo hôn là những đứa trẻ được sinh ra.