Can thiệp sớm: Cuộc chạy đua với thời gian vàng
Tại TP. Hồ Chí Minh, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh phối hợp với Trung tâm Phát triển Sức khỏe Bền vững (VietHealth) vừa tổ chức "Khóa tập huấn nâng cao năng lực quản lý và chuyên môn về phát hiện sớm, can thiệp sớm trẻ em khuyết tật".
Phát biểu khai mạc, TS. Dương Huy Lương (Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh) nhấn mạnh đây là hoạt động thuộc dự án mang lại hiệu quả lớn đối với người khuyết tật, gia đình, xã hội và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Theo TS. Dương Huy Lương, tính cấp bách của chương trình đến từ những con số thống kê đáng báo động. Báo cáo Điều tra Quốc gia năm 2016 chỉ ra, Việt Nam có tỷ lệ người khuyết tật cao, chiếm trên 7% dân số từ 2 tuổi trở lên. Ước tính có khoảng 1,2 triệu trẻ em khuyết tật trong độ tuổi 0-17 (chiếm 3,1% trẻ em), trong đó tỷ lệ khuyết tật ở trẻ dưới 6 tuổi là 1,39%.
Vì vậy, việc tổ chức, quản lý và triển khai phát hiện sớm, can thiệp sớm tại các địa phương, cơ sở y tế và cộng đồng là hết sức quan trọng, có tác động tích cực to lớn đến tương lai của trẻ và chất lượng dân số.
Khóa tập huấn nâng cao năng lực quản lý và chuyên môn về phát hiện sớm, can thiệp sớm trẻ em khuyết tật.
Thay đổi tương lai của trẻ và gánh nặng xã hội
Phân tích sâu hơn về lợi ích của thời gian vàng, TS. Dương Huy Lương chỉ rõ:
- Đối với trẻ: Nếu được phát hiện sớm, can thiệp sớm, nhiều trẻ khuyết tật sẽ phục hồi tốt và trở thành trẻ bình thường (ví dụ như trẻ bị bàn chân khoèo bẩm sinh, trật khớp háng bẩm sinh). Một số trẻ khác có thể phát triển kỹ năng gần như bình thường (ví dụ trẻ chậm phát triển vận động, ngôn ngữ, bại não nhẹ). Ngay cả trẻ khuyết tật nặng cũng sẽ được cải thiện kỹ năng, không bị các khuyết tật thứ phát (như co rút biến dạng khớp), giúp trẻ có thể hội nhập xã hội, đi học bằng xe lăn.
- Đối với gia đình: Phát hiện sớm, can thiệp sớm giúp cha mẹ có định hướng can thiệp đúng đắn, hiệu quả. Quan trọng hơn, nó kéo cha mẹ tham gia tích cực vào quá trình can thiệp, giúp họ có kỹ năng xử trí và tăng cường tương tác tích cực với con mình.
- Đối với xã hội: Can thiệp sớm giúp nhiều trẻ trở lại bình thường, tăng cơ hội tiếp cận giáo dục, từ đó làm giảm các chi phí xã hội do thất nghiệp hoặc trợ cấp, góp phần nâng cao chất lượng dân số chung.
Nâng cao năng lực cho y tế cơ sở phía Nam
Khóa tập huấn tại TP. Hồ Chí Minh là một phần trong kế hoạch hành động quốc gia, nhằm thực hiện mục tiêu của Quyết định 569/QĐ-TTg và Kế hoạch 1768/QĐ-BYT: đảm bảo trên 90% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm, can thiệp sớm khuyết tật.
Để đạt mục tiêu này, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã tổ chức lớp tập huấn 3 ngày (từ 10/11 đến 12/11/2025) tại Khách sạn Đồng Khánh, TP. Hồ Chí Minh. Lớp học quy tụ các cán bộ y tế nòng cốt từ 9 cụm tỉnh/thành phố phía Nam (TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương đến Cà Mau, Cần Thơ...).
Các chuyên gia đầu ngành chia sẻ kinh nghiệm thực tế can thiệp sớm ở trẻ.
Thành phần tham dự bao gồm cả cán bộ quản lý (Sở Y tế, lãnh đạo bệnh viện) và cán bộ chuyên môn (bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng) tại các Bệnh viện Đa khoa tỉnh, Bệnh viện Phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhi/Sản-Nhi .
Chương trình học tập trung vào các hướng dẫn chuyên môn mới, kỹ năng sàng lọc, phát hiện và can thiệp sớm các dạng khuyết tật phổ biến như khuyết tật vận động, chậm phát triển ngôn ngữ, khuyết tật về nhìn, thần kinh, tâm thần. Đặc biệt, các học viên được thực hành kỹ năng và hướng dẫn sử dụng phần mềm sàng lọc, hệ thống thông tin quản lý sức khỏe người khuyết tật.
Tại buổi tập huấn, TS. Dương Huy Lương đã đề nghị các giảng viên (đến từ Cục Quản lý Khám, chữa bệnh và Bệnh viện Nhi Trung ương) chia sẻ cả những kinh nghiệm thực tế, những "trường hợp bỏ lỡ cơ hội vàng" để học viên thấy rõ tầm quan trọng của phát hiện sớm, can thiệp sớm. Đồng thời, Cục Khám, chữa bệnh cũng gửi lời cảm ơn sự đồng hành của Bệnh viện Nhi Trung ương và các giảng viên, Trung tâm VietHealth và sự hỗ trợ tích cực của Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Phục hồi chức năng - Bệnh nghề nghiệp TP. Hồ Chí Minh trong việc tổ chức khóa tập huấn.
