Vào mùa đông - xuân, độ ẩm cao, khí áp, nhiệt độ thấp, khả năng đề kháng của cơ thể cũng suy giảm, trong khi các vi sinh vật phát triển mạnh tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh hen suyễn “hoành hành”. Vậy người bệnh hen suyễn cần làm gì để bệnh tái phát và dự phòng các đợt cấp của bệnh?
Trong thực tế, bệnh nhân hen phế quản nếu được quản lý tốt hoàn toàn có cuộc sống lao động và sinh hoạt giống như người khỏe mạnh bình thường. Trên thế giới, đã từng có nhiều người bị hen phế quản vẫn làm ca sĩ, giáo viên, vận động viên, các nhà chính trị gia nổi tiếng... do vậy bệnh nhân hen phế quản cần yên tâm tin tưởng vào tiến bộ của khoa học và các phương pháp điều trị hiện nay.
Giữ ấm - Một trong những biện pháp phòng ngừa cho bệnh nhân hen phế quảntrong mùa lạnh.
Phòng tránh bệnh chủ yếu là phải loại trừ được các yếu tố gây bệnh như tránh lạnh, tránh khói bụi, côn trùng, nấm mốc, phấn hoa... Điều trị bệnh phải kịp thời, có hiệu quả, cắt được cơn hen trong thời gian ngắn nhất, không để cơn hen phát triển thành ác tính. Để phòng ngừa căn bệnh tái phát cũng như khởi phát các đợt cấp, ngoài việc tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị thì người bệnh cũng cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
Không hút thuốc lá, thuốc lào, tránh xa khói thuốc: Khói thuốc chứa nhiều hóa chất gây kích ứng niêm mạc đường hô hấp. Những người bị hen có hiện tượng viêm mạn tính ở đường hô hấp, nếu hút thuốc hay hít thụ động từ người hút thuốc tình trạng viêm cũng sẽ nặng thêm lên và đưa đến cơn hen cấp. Ngoài ra, người bệnh cũng nên tránh các yếu tố gây kích ứng đường thở khác: mùi thơm, mùi hắc, phấn hoa, các loại bụi, hóa chất, tiếp xúc nghề nghiệp.
Giữ ấm cơ thể, hạn chế ra ngoài khi thời tiết lạnh: Không khí lạnh chính là tác nhân dễ khiến bạn mắc đợt cấp của hen suyễn, vì vậy hãy hạn chế ra ngoài khi thời tiết lạnh, giữ ấm cho cơ thể trong trường hợp phải đi ra ngoài.
Không nuôi chó mèo, gà vịt, chim cảnh: Người bệnh tuyệt đối không được tiếp xúc với vật nuôi để tránh hít phải lông, vẩy da hay những tế bào chết trên cơ thể của chúng, đây là một trong số những dị nguyên thường gặp gây đợt kịch phát của đợt cấp của bệnh hen suyễn.
Tránh những loại thức ăn dễ gây dị ứng: Người bệnh nên theo dõi và ghi chép vào ghi chú để báo cáo lại cho bác sĩ điều trị xem mình thường dị ứng với loại thực phẩm nào, khi ăn thức ăn nào thì hay bị lên cơn hen để phòng ngừa và cách ly. Những thức ăn dễ gây dị ứng bao gồm: tôm, cua, nhộng tằm…
Thận trọng khi sử dụng thuốc: Người bệnh cần cảnh giác ngay với chính một số thuốc chữa bệnh như kháng sinh, thuốc giảm đau aspirin... khi sử dụng thuốc cần phải có chỉ dẫn của bác sĩ.
Phòng ngừa nhiễm khuẩn đường hô hấp: Cảm lạnh, cúm, nhiễm virut hợp bào hô hấp, viêm phế quản, nhiễm khuẩn tai mũi họng, viêm xoang, viêm phổi là tác nhân gây khởi phát cơn hen khá phổ biến. Bệnh nhân cần rửa tay thường xuyên, tránh những người nhiễm cúm, những nơi tập trung đông người, điều trị triệt để các ổ nhiễm khuẩn đường hô hấp trên. Tiêm chủng phòng ngừa cúm hàng năm được khuyến cáo nhằm giảm các nguy cơ biến chứng của nhiễm cúm. Tiêm phòng phế cầu cũng được chứng minh có hiệu quả đối với bệnh nhân hen phế quản.
Tập thể dục rèn luyện nâng cao sức khỏe: Trước khi tập thể dục bệnh nhân cần phải làm ấm cơ thể, xịt thuốc giãn phế quản truớc khi tập, tránh không khí lạnh và khô, áp dụng bài tập thể dục phù hợp với khả năng. Trong lúc tập thể dục bệnh nhân lưu ý thở đường mũi và hoàn thành bài tập từ từ, tránh tập quá lâu và gắng sức có thể gây khởi phát cơn hen.
Đối phó với ô nhiễm môi trường: Có biện pháp đối phó với bụi ô nhiễm, ở trong nhà và hạn chế đi ra ngoài trong những ngày thời tiết quá lạnh, ẩm ướt khắc nghiệt. Nếu bắt buộc phải đi ra ngoài cần mặc đủ ấm, đội mũ, quàng khăn và mang khẩu trang sẽ giúp tránh hít phải khói, bụi và các mùi khó chịu. Khi về nhà, rửa sạch mặt, chân tay và súc miệng. Dùng máy làm ẩm không khí để cho không khí phòng không bị khô.
Giữ cho không khí trong nhà sạch sẽ: Sử dụng cửa sổ để giữ cho không khí trong sạch. Mở rộng cửa sổ khi không khí nóng, ngột ngạt, khi nấu nướng, khi trong nhà có nhiều thứ nặng mùi. Sử dụng máy hút bụi hoặc khăn ướt lau sạch sàn nhà hoặc các vật dụng trong nhà. Khi thời tiết lạnh cần đóng kín cửa sổ tránh gió lùa có thể gây nhiễm lạnh và gây đợt bùng phát cho bệnh nhân hen phế quản. Dọn dẹp đồ đạc trong nhà, tiêu diệt gián và côn trùng, nấm mốc trong nhà.
Khi đi du lịch: Cần phải có kế hoạch trước và xin ý kiến tư vấn của bác sĩ điều trị. Chuẩn bị đầy đủ sổ y bạ và lượng thuốc mang theo, nếu đi du lịch trong thời gian dài phải đảm bảo có thể mua được thuốc ở nơi nghỉ.
TS.BS. Vũ Văn Giáp (Trung tâm Hô hấp - BV Bạch Mai)
