Điều trị HIV hiện nay đã tiến xa hơn rất nhiều so với thời kỳ đầu của đại dịch, giúp người nhiễm có thể sống khỏe mạnh như những người khác — với điều kiện họ uống thuốc kháng virus (ARV) đều đặn, đúng giờ. Khi tuân thủ tốt, tải lượng virus được kiểm soát ở mức rất thấp, thậm chí không phát hiện được, đồng nghĩa với việc không lây sang người khác.
Tuy nhiên, trong thực tế, quên thuốc, thay đổi lịch sinh hoạt hay cảm giác mệt mỏi đôi khi khiến việc duy trì kỷ luật này trở nên khó khăn. Chính vì thế, việc tìm ra cách nhắc nhở, sắp xếp thuốc hợp lý và tạo thói quen uống thuốc cố định là yếu tố quyết định để điều trị thành công.
1. Những nguyên nhân ảnh hưởng tới việc duy trì uống thuốc trị HIV
Mặc dù nhiều phác đồ hiện nay dùng một viên mỗi ngày, vẫn có trường hợp phải tuân theo thời điểm cụ thể (ví dụ: khi ăn hoặc khi đói) hoặc phác đồ nhiều viên — điều này làm tăng độ phức tạp của lịch uống thuốc.
Nguyên nhân khiến người bệnh khó duy trì lịch uống thuốc rất đa dạng và thường xuất hiện cùng lúc...
Thực tế cho thấy các nguyên nhân khiến người bệnh khó duy trì lịch uống thuốc rất đa dạng và thường xuất hiện cùng lúc.
Những lý do thường gặp gồm:
- Bận rộn, mất tập trung hoặc quên: Quên là nguyên nhân báo cáo thường xuyên nhất khi người bệnh bỏ liều. Việc thay đổi nhịp sinh hoạt, lịch trình công việc hoặc công tác xa nhà làm tăng nguy cơ quên liều.
- Thuốc khó nuốt hoặc tác dụng phụ: Một số thuốc gây cảm giác buồn nôn, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa hoặc các tác dụng bất lợi khác, khiến người dùng cố tình trì hoãn hoặc ngưng thuốc.
- Mệt mỏi điều trị: Những người đã uống thuốc nhiều năm có thể cảm thấy chán nản hoặc kiệt sức vì phải uống thuốc hàng ngày liên tục, dẫn đến tuân thủ kém theo thời gian.
- Lịch làm việc ca tối hoặc đi xa nhà: Làm việc ca muộn, đi công tác hoặc thay đổi chỗ ở tạm thời có thể phá vỡ thói quen liên quan đến việc uống thuốc (ví dụ uống cùng bữa sáng), khiến việc đúng giờ trở nên khó khan.
- Rối loạn tâm trạng (trầm cảm): Trầm cảm hoặc stress nặng làm giảm động lực chăm sóc sức khỏe bản thân, bao gồm việc duy trì uống thuốc đều đặn.
2. Mẹo uống thuốc trị HIV đúng giờ
Tuân thủ phác đồ điều trị HIV là chìa khóa giúp duy trì tải lượng virus ở mức thấp, bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa lây nhiễm. Dưới đây là những mẹo nhỏ, dễ áp dụng để bạn uống thuốc đều đặn, đúng giờ mỗi ngày:
1. Hiểu rõ cách dùng thuốc: Hãy đảm bảo bạn biết rõ cách thức và thời điểm dùng thuốc. Đọc kỹ tờ hướng dẫn sử dụng – trong đó ghi rõ tần suất uống, thời điểm uống (khi bụng đói hay cùng thức ăn). Đừng ngần ngại hỏi dược sĩ hoặc bác sĩ nếu có bất kỳ thắc mắc nào.
2. Chia sẻ khó khăn với bác sĩ: Nếu bạn gặp vấn đề khi tuân thủ điều trị, hãy trao đổi ngay với bác sĩ. Khi thuốc gây tác dụng phụ, bác sĩ có thể điều chỉnh liều, thay đổi thuốc hoặc gợi ý thực phẩm giúp giảm khó chịu khi uống. Nếu bạn khó nuốt thuốc, bác sĩ có thể hướng dẫn cách uống dễ hơn. Với người làm việc thất thường hoặc thường xuyên vắng nhà, bác sĩ có thể kê thêm liều để bạn có thuốc ở nhà và tại văn phòng.
Dùng hộp chia thuốc giúp người nhiễm HIV nhớ uống thuốc đều đặn…
3. Lên lịch trình rõ ràng: Tạo một bảng thời gian đơn giản – trên giấy, máy tính hoặc điện thoại – ghi cụ thể thời điểm uống từng viên thuốc mỗi ngày. Nếu phải uống thuốc cùng bữa ăn, hãy liệt kê các bữa ăn hàng ngày và ghi chú viên thuốc tương ứng để tránh nhầm lẫn.
4. Gắn giờ uống thuốc với thói quen sinh hoạt: Nếu chỉ cần uống thuốc vào một thời điểm nhất định, hãy gắn nó với thói quen quen thuộc như đánh răng, tắm, ăn sáng hoặc đọc tin tức. Việc này giúp não hình thành liên kết tự động, giảm khả năng quên.
5. Viết lên tường: Dùng lịch treo tường in hoặc bảng xóa khô để ghi thời gian bạn cần uống thuốc trong ngày, kèm các lời nhắc "nạp thuốc" trước khi hết. Cách này rất hữu ích với người thích ghi chú trực quan.
6. Dùng thiết bị thông minh: Nếu bạn có điện thoại hoặc đồng hồ thông minh, hãy tải ứng dụng nhắc uống thuốc miễn phí để được báo khi đến giờ. Nếu không muốn cài thêm ứng dụng, chỉ cần đặt báo thức hoặc lịch định kỳ trên điện thoại hoặc đồng hồ – đơn giản nhưng rất hiệu quả.
7. Sử dụng hộp chia thuốc: Hãy mua hộp đựng thuốc bằng nhựa chia theo ngày trong tuần hoặc giờ trong ngày. Mỗi ngăn chứa đủ thuốc bạn cần dùng. Khi ngăn trống, bạn biết mình đã uống xong liều. Một số hộp hiện nay còn có chuông hoặc đèn báo nhắc giúp bạn uống đúng giờ hơn.
8. Dán ghi chú nhắc nhở: Dán giấy nhớ ở những nơi bạn thường xuyên nhìn thấy – gương phòng tắm, tủ lạnh, màn hình máy tính – để nhắc bạn uống thuốc khi đánh răng, ăn sáng hoặc bắt đầu làm việc.
9. Đặt thuốc ở nơi dễ thấy: Giữ thuốc ở vị trí dễ quan sát, chẳng hạn gần ấm pha cà phê, đồng hồ báo thức, bộ sạc điện thoại hoặc bàn chải đánh răng – những vật dụng bạn dùng hàng ngày.
10. Nhờ người thân hoặc bạn bè hỗ trợ: Nếu có người thân hoặc bạn bè sẵn lòng giúp đỡ, hãy nhờ họ nhắc bạn bằng tin nhắn hoặc cuộc gọi, đặc biệt khi bạn vừa bắt đầu kế hoạch điều trị mới. Sự đồng hành này giúp bạn duy trì động lực và trách nhiệm.
Uống thuốc đúng giờ không chỉ giúp kiểm soát tải lượng virus HIV ở mức thấp, mà còn giúp người bệnh duy trì sức khỏe, tuổi thọ và cuộc sống bình thường như mọi người khác. Khi tải lượng virus ở mức không phát hiện được, bạn không có nguy cơ lây truyền HIV cho người khác. Với một chút tổ chức, hỗ trợ và thói quen ổn định mỗi ngày, việc tuân thủ điều trị sẽ trở nên dễ dàng hơn — để bạn luôn sống khỏe, tự tin và an toàn cùng phác đồ của mình.
Mời độc giả xem thêm:
