Hiện nay chưa có một nguyên nhân chính xác nào được xác định gây ra bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, một số giả thiết cho rằng sự tích tụ các protein cùng họ với Amyloid beta dẫn đến hình thành các "đám rối sợi thần kinh" bên trong tế bào thần kinh. Các vi ống tế bào tan rã làm chết tế bào, dẫn đến hỏng hệ thống hoạt động của hệ thần kinh.
Một giả thuyết khác là sự phá hủy myelin trong quá trình lão hóa, dẫn đến giảm khả năng dẫn truyền trong trục thần kinh, gây phá hủy các nơron.
Ngoài ra, một nguyên nhân có thể kể đến là do rối loạn quá trình sản xuất và hoạt động của các chất oxy hóa trong cơ thể. Trong một số trường hợp virus Herpes simplex loại 1 có thể gây bệnh ở những người mang gen apoE mẫn cảm với virus này.
Yếu tố nguy cơ gây bệnh Alzheimer
- Yếu tố tuổi tác: Bệnh Alzheimer thường xuất hiện ở người trên 65 tuổi, nhưng đôi khi cũng thấy ở bệnh nhân dưới 40. Phụ nữ bị nhiều hơn nam giới, một phần vì giới nữ có tuổi thọ cao hơn.
- Yếu tố di truyền: Nguy cơ bị Alzheimer tăng nhẹ nếu như có một người thân (cha mẹ, anh chị em ruột) bị bệnh này.
- Yếu tố môi trường: Nhiễm trùng, nhiễm kim loại (người ta phát hiện kẽm, đồng tích tụ trong mô não người bị Alzheimer), môi trường điện từ trường, nhiễm độc...
Bệnh Alzheimer là nguyên nhân hàng đầu của bệnh lý sa sút trí tuệ.
Triệu chứng của bệnh Alzheimer
Theo hiệp hội Alzheimer Hoa Kỳ 10 dấu hiệu sớm báo hiệu mắc bệnh Alzheimer:
- Mất trí nhớ gần.
- Khó khăn trong việc thực hiện các công việc quen thuộc.
- Có các vấn đề về ngôn ngữ.
- Rối loạn định hướng.
- Giảm khả năng đánh giá nhận xét.
- Có các vấn đề về tư duy.
- Quên chỗ để đồ vật.
- Thay đổi khí sắc.
- Thay đổi cá tính.
- Mất tính chủ động.
Trong việc chẩn đoán sớm bệnh thì vai trò của các test nhận thức vô cùng quan trọng. Đây là một trong những phương pháp giúp đánh giá chức năng bộ não thông qua các bài test riêng biệt, nhằm bộc lộ từng loại lĩnh vực nhận thức.
Biến chứng của bệnh Alzheimer
Ở giai đoạn nặng, bệnh nhân Alzheimer mất tất cả các khả năng tự chăm sóc cho bản thân, ăn uống khó khăn, không kìm chế hoặc không thể kiểm soát bước đi và thường đi lang thang khỏi nhà. Mất các khả năng kiểm soát này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như:
- Viêm phổi: Khó nuốt thức ăn và các dịch uống làm bệnh nhân dễ hít các chất này vào phổi, gây ra viêm phổi.
- Nhiễm trùng: Bệnh nhân thường đi tiểu không tự chủ nên phải đặt thông tiểu, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường niệu, nếu không được điều trị sẽ càng nặng hơn, có thể gây nguy hiểm tới tính mạng của người bệnh.
- Vấp ngã và các biến chứng: Người bệnh thường bị mất định hướng và dễ dàng bị vấp ngã, làm tăng nguy cơ gãy xương; Chấn thương đầu nặng như xuất huyết nội sọ, bệnh nhân phải chịu phẫu thuật nằm viện dài ngày, càng làm tăng nguy cơ huyết khối trong não, tim, phổi, loét da do tư thế… tất cả đều đe dọa mạng sống người bệnh.
Cách phòng tránh bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer xảy ra do tiến trình lão hóa não bộ theo thời gian và tuổi tác. Tuy nhiên, bệnh có thể đến sớm hay muộn, mức độ trầm trọng hay giảm nhẹ là do lối sống và sinh hoạt của chúng ta. Do đó, có nhiều cách để phòng ngừa bệnh đến sớm và kiểm soát biến chứng nguy hiểm như:
Phòng ngừa các bệnh tim mạch
Theo nghiên cứu có 80% người bị Alzheimer có các vấn đề liên quan đến bệnh tim mạch. Không chỉ vậy một số người ở não bộ xuất hiện những mảng vón và đám rối đặc trưng, nhưng lại không có biểu hiện của Alzheimer.
Để giải thích cho vấn đề này theo chuyên gia thì các mảng vón và đám rối ấy chỉ phát tác khi hệ mạch máu não cũng có vấn đề. Tức là bệnh về tim mạch sẽ là yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Do đó, những người bị tăng huyết áp, đái tháo đường (tiểu đường), rối loạn lipid máu (mỡ máu cao) cần khống chế ngay các rối loạn này, vì lâu dài sẽ dẫn đến bệnh tim mạch.
Thường xuyên tập thể dục
Với người bệnh Alzheimer việc tập thể dục có thể giúp trì hoãn các triệu chứng. Việc vận động cần theo phác đồ của chuyên gia để có thể khiến máu và oxy dồi dào lên nuôi dưỡng não.
Tránh gặp các chấn thương vùng đầu
Khảo sát cho thấy có một mối liên hệ rõ ràng giữa chấn thương đầu nặng với khả năng mắc Alzheimer về sau, đặc biệt là các chấn thương dẫn tới bất tỉnh. Vì vậy, nên bảo vệ vùng đầu và tránh những chấn thương không đáng có.
Ăn uống khoa học
Một thực đơn cân bằng nhóm chất dinh dưỡng gồm nhiều rau và trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, dầu oliu, đậu phộng, cá, gà, trứng, các chế phẩm từ sữa… sẽ giúp tăng cường sức khỏe não bộ. Lưu ý hạn chế ăn các loại thịt đỏ và đường.
Ngủ đúng giờ, đủ giấc và ngủ có chất lượng
Giấc ngủ tốt có thể giúp ngăn Alzheimer đến sớm và tiến triển trầm trọng. Bởi vì trong lúc ngủ não bộ sẽ tiến hành "vệ sinh" các synapse để việc truyền tin được thông thoáng, lọc bỏ những ký ức không cần thiết, và dọn bớt amyloid β để không tạo mảng vón. Ngủ 8 tiếng mỗi đêm mà không dùng thuốc là rất lý tưởng.
