Vì sao Bộ Y tế đề xuất kiểm soát quảng cáo bia ?

Những con số phát hoảng về việc sử dụng rượu bia của người Việt

Tại Hội thảo lấy ý kiến đóng góp của các bên liên quan về Dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia diễn ra ngày 25/5, một lần nữa các chuyên gia đưa ra những con số về tỷ lệ sử dụng rượu, bia tại Việt Nam khiến nhiều người phải giật mình.

Các đại biểu tham dự hội thảo lấy ý kiến đóng góp của các bên liên quan về Dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia

Theo bà Trần Thị Trang- Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, nhu cầu sử dụng rượu bia có xu hướng tăng nhanh, nhất là bia. Mỗi người Việt Nam bình quân tiêu thụ 6,6 lít cồn một năm (5 năm trước chỉ 3,8 lít). Tỷ lệ đàn ông Việt Nam uống rượu bia cũng cao nhất thế giới và  ngày càng tăng với cả hai giới. Đến năm 2025, dự báo mỗi người Việt tiêu thụ 7 lít cồn một năm. Trên thế giới, mức tiêu thụ chỉ tăng từ 6,1 lít lên 6,2 lít và ổn định trong 15 năm qua.

Về tiêu thụ rượu bia, Việt Nam giành ngôi "Á quân” Đông Nam Á, đứng thứ 10 châu Á và thứ 29 thế giới. Đặc biệt, tốc độ gia tăng sử dụng là đáng lo ngại khi chỉ 15 năm, Việt Nam tăng tới 74%.

Người trẻ tuổi uống rượu bia đang gia tăng, trong đó tuổi vị thành niên, thanh niên tăng gần 10% sau 5 năm.

Các chuyên gia cũng tiếp tục khẳng định tác hại khôn lường của rượu bia: Người dùng không kiểm soát được hành vi, dẫn đến bạo lực, tai nạn giao thông, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe với nhiều căn bệnh nguy hiểm.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia Rượu và Nước Giải Khát Việt Nam (VBA) lại cho rằng chỉ có lạm dụng rượu, bia mới gây ra tác hại đối với sức khỏe và Tổ chức y tế thế giới đã đề ra chiến lược toàn cầu về giảm thiểu tác hại của lạm dụng đồ uống có cồn.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế khẳng định: Tổ chức y tế thế giới  đã xác định không có ngưỡng an toàn của sử dụng rượu bia thì không thể có ngưỡng cho sự “lạm dụng”. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Phòng chống Ung thư quốc tế, sử dụng rượu bia dù ít vẫn có mối liên quan với nhiều loại ung thư: vú, vòm họng, tế bào vảy thực quản, gan, dạ dày, đại tràng, trực tràng ...

Thực tiễn các nước cấm quảng cáo rượu cho thấy tử vong do tai nạn giao thông giảm

Tại hội thảo, nội dung liên quan đến đề cấm quảng cáo bia của Bộ Y tế trở thành vấn đề “nóng”. Phía các doanh nghiệp đặt vấn đề: Luật Quảng cáo không cấm quảng cáo bia. Vậy Dự thảo luật đưa nội dung này cấm quảng cáo bia có đúng không?

Về tiêu thụ rượu bia, Việt Nam giành ngôi "Á quân” Đông Nam Á, đứng thứ 10 châu Á và thứ 29 thế giới

Lý giải điều này, bà Trần Thị Trang cho biết, Dự thảo Luật hiện nay chỉ đề xuất hạn chế/kiểm soát quảng cáo bia chứ không cấm hoàn toàn quảng cáo bia. Điều này là phù hợp với chủ trương chung của Nhà nước đã đề ra trong Quyết định số 244/QĐ-TTg ngày 12/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách quốc gia phòng, chống tác hại của lạm dụng đồ uống có cồn đến năm 2020.

Cụ thể, Chiến lược Quốc gia nêu rõ giải pháp kiểm soát chặt chẽ quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại rượu, bia và đồ uống có cồn khác gồm: Nghiên cứu biện pháp phù hợp để cấm toàn diện quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại đối với rượu, bia và đồ uống có cồn khác từ 15 độ trở lên. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp đối với hoạt động quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại và tài trợ để quảng cáo đối với rượu, bia và đồ uống có cồn khác dưới 15 độ.

Bà Trang cũng viện dẫn thêm các bằng chứng: Trên phương diện quốc tế, chiến lược toàn cầu giảm sử dụng chất có cồn ở mức có hại do Đại hội đồng Y tế thế giới thông qua năm 2010 đã đưa ra các giải pháp kiểm soát đồ uống có cồn bao gồm biện pháp kiểm soát quảng cáo, tiếp thị mọi loại đồ uống có cồn bao gồm cả rượu và bia. Chiến lược thể hiện cam kết cả các quốc gia thành viên của WHO về duy trì hành động ở tất cả các cấp.

Bên cạnh đó, chính sách kiểm soát quảng cáo bia (cấm hoàn toàn, hoặc hạn chế một phần) cũng đã được áp dụng ở hầu hết quốc gia trên thế giới. Cụ thể, quy định hạn chế quảng cáo bia trên các kênh truyền hình, báo/tạp chí, internet, mạng xã hội đã được nhiều quốc gia áp dụng.

Theo bà Trang, Luật Quảng cáo không quy định cấm quảng cáo bia thì Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia vẫn có thể quy định các biện pháp hạn chế đối với quảng cáo bia vì việc một luật sửa nhiều luật đã được Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định.

Tại hội thảo, đại diện một doanh nghiệp sản xuất bia cho rằng, việc cấm quảng cáo và tài trợ đồ uống có cồn không có tác dụng giảm thiểu lạm dụng đồ uống có cồn mà còn dẫn tới thiệt hại cho phát triển du lịch, kinh tế và xã hội.

Bà Trần Thị Trang- Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế đưa ra các bằng chứng quốc tế cũng như trong nước về những quy định liên quan đến cấm/kiểm soát quảng cáo bia tại hội thảo ngày 25/5

Tuy nhiên, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Trần Thị Trang đã đưa ra các bằng chứng quốc tế như kết quả nghiên cứu của 20 nước trên thế giới đều cho thấy, mỗi lệnh cấm quảng cáo cả rượu và bia trên truyền thông sẽ giảm 8% lượng tiêu thụ. Tỷ lệ tiêu thụ rượu bia ở những nước cấm quảng cáo cả bia và rượu thấp hơn 11% và tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông thấp hơn 23% so với nước chỉ cấm quảng cáo rượu.

“Hàng năm, các công ty bia rượu chi hàng nghìn tỷ đồng cho quảng cáo, tiếp thị, nếu việc này không kích thích tiêu dùng thì liệu họ có bỏ ra số tiền lớn như vậy?  Nếu khách đến Việt Nam chỉ vì đất nước họ sử dụng rượu bia bị kiểm soát, còn ở Việt Nam lại không, thì càng cần xem lại các chính sách này vì đi ngược thông lệ quốc tế”, đại diện Bộ Y tế lập luận.

Đại diện Bộ Y tế cũng cho rằng, mức thuế mà ngành rượu bia đóng góp là rất nhỏ nếu so sánh với những tổn thất kinh tế liên quan đến sức khỏe (chi phí điều trị và khắc phục hậu quả do tử vong sớm hay mất khả năng lao động do tàn tật... ), tổn thất do bị xói mòn về văn hóa, lối sống, đạo đức và chất lượng giống nòi có nguyên nhân từ lạm dụng rượu bia. Thống kê của Tổ chức y tế thế giớicũng cho thấy phí tổn kinh tế do rượu, bia chiếm từ 1,3% - 12% GDP của mỗi quốc gia.