Truyền hình trực tuyến: Phòng tránh bệnh hô hấp vào mùa hè

Thời tiết thời điểm này ở miền Bắc, tôi chắc chắn rằng có nhiều gia đình dùng điều hòa và nhiều trẻ bị nhiễm bệnh do dùng điều hòa với các triệu chứng hắt hơi, sổ mũi. Chính nhiệt độ thay đổi hoặc thay đổi nhiệt độ môi trường là điều kiện thuận lợi cho virus phát triển. Thông thường ở đường hô hấp đã có sẵn virus nhưng không hoạt động mà thôi, khi gặp điều kiện thuận lợi, thời tiết thay đổi, virus sẽ hoạt động khiến trẻ nhiễm bệnh. Khi nhiễm virus không cần dùng kháng sinh.  Có những trẻ có cơ địa dị ứng, khi thời tiết thay đổi, nhiệt độ thay đổi đột ngột thì hắt hơi, sổ mũi, đây là triệu chứng cảm lạnh thông thường. Chỉ cần rửa mũi, làm giảm nồng độ virus, làm sạch mũi, thông thoáng đường thở. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có bằng chứng nhiễm khuẩn. Không nên lạm dụng kháng sinh gây kháng thuốc hoặc nhiều hậu quả không mong muốn. 

Bệnh hô hấp thì có rất nhiều bệnh, nhưng hôm nay chúng ta chủ yếu nói về nhiễm trùng đường hô hấp. Nhiễm trùng đường hô hấp được chia ra làm 2 dạng: nhiễm trùng đường hô hấp trên, gồm đường tai, mũi, họng; còn nhiễm trùng đường hô hấp dưới thì theo đường khí quản, phổi. Nhiễm trùng đường hô hấp là một bệnh diễn ra quanh năm và phổ biến. Tuy nhiên, vào mùa hè, với đặc thù là thời tiết nắng nóng khiến cơ thể mất nước, ăn uống không ngon miệng khiến cơ thể bị suy giảm hệ miễn dịch, do đó vi khuẩn, virus phát triển, từ đó khiến ta dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp. 

Trong những ngày hè nắng nóng vừa qua, số bệnh nhân nhập viện vì bệnh nhiễm trùng hô hấp tăng cao. Đặc biệt, do nắng nóng nên nhiều người ăn đồ lạnh v.v.. khiến bị nhiễm đường hô hấp phải nhập viện. Ngoài ra, bệnh viện còn nhận cả nhóm bệnh nhân nhiễm đường hô hấp mãn tính, như tắc nghẽn phổi mãn tính, hen phế quản v.v.... vào những ngày nắng nóng.

Trẻ em chảy mũi là bệnh thường gặp. Mũi là cửa ngõ của đường hô hấp. Bình thường virus tồn tại sẵn trong đường mũi, khi gặp điều kiện thuận lợi virus phát triển gây viêm đường hô hấp trên. Khi nhiễm virus, trẻ có phản ứng như chảy nước mũi, hắt hơi, có thể sốt nhẹ, có thể không sốt. Thông thường tình trạng này chỉ xảy ra 2-3 ngày, chảy nước mũi trong rồi hết. Tuy nhiên có những đứa trẻ do sức đề kháng không tốt, tình trạng bội nhiễm vi khuẩn, nước mũi chuyển sang vàng hoặc xanh. Xử lý thông thường của viêm mũi do virus là vệ sinh mũi họng và sau 3-5 ngày sẽ khỏi.  Trường hợp của chị, chị đã cho cháu rửa mũi, rõ ràng nước mũi đã loãng ra và sẽ khỏi sau vài ngày. Mũi đặc hay loãng khác gì nhau?  Thông thường nước mũi loãng dễ bật ra ngoài, còn nước mũi đặc gây viêm, tắc, khó bật ra. Bố mẹ thường cho trẻ dùng thuốc mà trong chế phẩm thuốc thường có chất kháng histamin có tác dụng chống ngứa mũi nhưng lại làm khô mũi. Vì thế nước mũi khó bật ra ngoài, bố mẹ nên cho cháu uống nhiều nước, không cần quá lo đến việc đặc hay loãng của nước mũi.  Khoảng 5-7 ngày sẽ hết. Nếu xuất hiện tình trạng sốt, khó chịu, ăn uống kém, bệnh nặng hơn dễ dẫn đến các biến chứng như viêm đường hô hấp dưới, viêm phổi, cần đưa trẻ đi khám ngay.

Vào mùa hè ngay tại trẻ trung tâm khám tư vấn dinh dưỡng, thì trẻ đến khám do biếng ăn nhiều hơn. Mùa hè nóng nực, mấy ngày qua lên tới 39, 40 độ C cũng khiến trẻ ăn không ngon miệng. Thay đổi thời tiết, trẻ ốm nhiều hơn. Khi ốm, bé sẽ biếng ăn hơn bình thường. Trẻ em bình thường bị ốm đã biếng ăn, suy dinh dưỡng thì càng biếng ăn hơn. Bé nhà bạn 2 tuổi mà nặng có 9kg là suy dinh dưỡng, mà ở trẻ suy dinh dưỡng thì sức đề kháng càng kém. Bị viêm họng thì lại càng biếng ăn, nó cứ thành vòng xoắn luẩn quẩn. Con suy dinh dưỡng ốm biếng ăn là không tránh khỏi. Nôn trớ có nhiều nguyên nhân. Trước hết, bạn cần chữa khỏi viêm họng cho cháu thì nôn trớ sẽ hết đi. Nên chia nhỏ bữa ăn, bữa ăn nên lỏng. Thức ăn lỏng mềm hệ tiêu hóa, nếu bé bị sốt, nên cho bé uống thêm sữa. Khi ăn sữa chua nên ngâm qua nước ấm để cháu khỏi viêm họng. Thông thường các cháu qua giai đoạn cấp tính, hết ho sẽ ăn được. Cháu sẽ biếng ăn khoảng 1-2 tuần rồi sẽ ăn trả bữa trở lại. Sau ốm trở lại, mẹ nên tăng năng lượng bù vào, bằng cách cho thực phẩm dễ tiêu, vẫn là cháo, súp sữa chia nhỏ bữa ăn dần. Rồi sau đó chuyển dần sang cơm nát, mỳ bún phở. 

Khi uống kháng sinh rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy táo bón có thể dùng thêm men vi sinh, kẽm. Bổ sung kẽm, B1, B2, zinc kết hợp giúp cháu ăn ngon miệng hơn.

Đây là câu hỏi rất hay. Thủy ngân là một kim loại nặng. Gần đây một số khu vực ở Hà Nội người ta đo được tình trạng thủy ngân tăng trong không khí. Thủy ngân là sản phẩm đốt cháy của ô nhiễm môi trường như đốt than đá, đốt rác, cháy rừng ... Ô nhiễm môi trường là một vấn đề của xã hội và nó liên quan đến các vấn đề hô hấp, dị ứng, nhiễm trùng. Đúng là một số khu vực ở Hà Nội người ta có đo được nồng độ thủy ngân, nhưng không phải ở tất cả mọi nơi, nên chị cũng không nên quá lo lắng. Nồng độ thủy ngân để gây bệnh thường phải rất cao, trên 50mcg/mm2 như ở những điểm đốt rác quá nhiều. Thủy ngân chúng ta thường gặp ở trong cặp nhiệt độ, có thủy ngân bên trong. Có nhiều bố mẹ hỏi chúng tôi cháu mút phải thủy ngân đó có bị ngộ độc gì không. Xin thông tin cho các quý vị là thủy ngân không hấp thụ qua đường tiêu hóa mạnh nên không gây nguy hiểm. Tuy nhiên thủy ngân đó phát tán ra môi trường, chuyển từ dạng lỏng sang dạng hơi và hít phải sẽ gây bệnh, đặc biệt với nồng độ cao. Nó đi qua hô hấp vào phế quản ngấm vào phổi gây ho, khó thở, xuất tiết đờm, đi vào máu, gây tổn thương tại não, đường hô hấp bị thoáng qua. Một số bà mẹ mang thai bị nhiễm thủy ngân sẽ đi qua nhau thai vào thai nhi. Tuy nhiên chị không nên quá lo lắng vì nồng độ thủy ngân ở Hà Nội vẫn ở mức cho phép, thứ 2 là ngoài thủy ngân còn có nhiều chất gây ô nhiễm khác cũng gây bệnh. Về vấn đề này làm thế nào đứa trẻ không bị nhiễm các chất độc nói chung. Điều quan trọng nhất ở một đứa trẻ là dinh dưỡng. Một đứa trẻ khỏe mạnh có khả năng chống chọi bệnh tật, cần tiêm chủng vaccin cho trẻ, và phòng bệnh cho trẻ khi chuyển mùa, cách ly trẻ với những đứa trẻ mắc bệnh. Đối với vấn đề môi trường cũng là một vấn đề xã hội, cần sự chung tay của toàn xã hội.

Đối với người bị ung thư, đầu tiên sức khỏe rất kém, sức đề kháng kém, ăn uống kém. Ngoài điều trị gồm phẫu thuật, hóa trị và xạ trị, thì để chống chọi với bệnh tật, dinh dưỡng cũng rất quan trọng. Trước đây người ta quan niệm vào phải kiêng ăn, ăn nhiều làm khối u to lên, nuôi khối u nên người nhà bắt người bệnh nhịn ăn, thậm chí còn thuyết nhịn ăn hoàn toàn để khối u không phát triển. Như vậy không đúng chú nào. Đối với bệnh nhân ung thư, càng cần phải tăng cường sức đề kháng. Khi hệ miễn dịch tốt mới có thể phát hiện sớm và tiêu diệt tế bào ung thư.

Chế độ ăn uống rất quan trọng. Với trường hợp của bác, đang điều trị ung thư phổi thì sẽ khó ăn. Dinh dưỡng cho bác cần lưu ý số lượng có thể không nhiều nhưng phải đảm bảo năng lượng. Nên cho bác ăn thức ăn giàu năng lượng. Ví dụ có dòng sữa dành chuyên cho người ung thư. Thực phẩm giàu dinh dưỡng dễ hấp thu như cháo, súp, sữa, chia nhỏ thành nhiều bữa ăn. Không phải kiêng bất cứ thứ gì hết. Càng ăn được thực phẩm giàu chất đạm, thịt cá, trứng, và thực phẩm giàu vitamin như sữa, hoa quả tươi, rau xanh. Vai trò vi chất dinh dưỡng đối với hệ miễn dịch quan trọng, vitamin A, vitamin C trong rau hoa quả tươi, rồi vi chất như kẽm, selen. Kẽm có nhiều trong thịt gà, lòng đỏ trứng gà, sắt có nhiều trong thịt đỏ, lòng đỏ trứng, rau sẫm màu, hoa quả giàu vitamin C.

Ung thư không cần kiêng gì cả. Càng giàu chất dinh dưỡng bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Người bệnh có thể uống sữa Ensure giàu năng lượng hoặc sữa ProEnsure dành riêng cho bệnh nhân ung thư. Khi sức khỏe thể trạng tốt lên hạn chế bệnh tật tấn công. 

Đây là thắc mắc thường gặp ở những người hay hút thuốc. Sau đây, tôi sẽ xin giải thích tại sao những người hay hút thuốc lại hay gặp các bệnh viêm phế quản, ho có đờm và một số bệnh khác như độc giả 64 tuổi trên đây vừa nêu. Theo các số liệu điều tra, trong khói thuốc có khoảng 7000 chất hóa học, trong đó xấp xỉ gần 700 chất gây ung thư. Khi điếu thuốc được đốt lên, nó tỏa ra 4 luồng khí. Luồng khí thứ nhất là luồng khí được người hút thuốc hít vào người. Luồng khí thứ hai là luồng khí được người hút thuốc hít vào người rồi thả trở lại không khí. Luồng khí thứ ba là luồng khí thoát ra từ điếu thuốc đang cháy. Luồng khói thứ tư là luồng khói mà chúng ta không nhìn thấy được, tồn đọng vẩn vơ trong bầu không khí. Và những khói thuốc này gây tác hại cho chính người hút thuốc lá, mà người ta gọi là tác hại của hút thuốc lá chủ động. Còn những người hít phải khói thuốc lá do người khác hút thì người ta gọi là tác hại của hút thuốc lá thụ động.

Khói thuốc lá gây ra tình trạng viêm đường hô hấp, và viêm tái đi tái lại nhiều lần trong một thời gian dài sẽ gây ra sự thay đổi ở cấu trúc đường thở, gây ra tổn thương cho đường hô hấp, tổn thương các tuyến nang - đơn vị tận cùng, ảnh hưởng tới chức năng tạo nhầy của hô hấp, ảnh hưởng tới chuyển động của hệ thống lông mao của đường hô hấp, làm suy yếu hàng rào bảo vệ của đường hô hấp.

Do đó, với cơ chế phức tạp như vậy và hậu quả cuối cùng là những người hút thuốc sẽ mắc rất nhiều bệnh tật. Và bệnh đầu tiên hay mắc nhất là tắc nghẽn phổi mãn tính với biểu hiện là ho khạc đờm, khó thở... hoặc bị suy kiệt cơ thể. Do bị tổn thương niêm mạc đường hô hấp nên những người hút thuốc lá rất dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp, rồi dễ mắc các bệnh mãn tính như lao phổi. Nghiêm trọng hơn là bệnh ung thư, mà nhiều nhất là ung thư phổi do hút thuốc lá, ung thư tai, mũi, họng, ung thư dạ dày.... 

Quay lại với trường hợp độc giả 64 tuổi trên, chúng ta có thể thấy những tác động nghiêm trọng của việc hút thuốc lá kéo dài nhiều năm. Ở đây, chúng ta không thể chỉ dùng kháng sinh để ngăn chặn các biểu hiện của bệnh mà chúng ta phải tìm ra căn nguyên của bệnh, tìm ra liệu có phải do hậu quả của bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính hay không, hay bị lao phổi hoặc thậm chí có thể nghĩ tới các bệnh lý ác tính.

Theo tôi, chúng ta nên quyết tâm bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe của chính bản thân mình.

Bệnh lý đường hô hấp trên thường rất lâu, hay bị tái lại, người ta thường nói "lai rai như tai mũi họng", đầu tiên khởi phát là họng rồi đến dẫn đến viêm mũi, tai giữa.  Chúng ta đã biết mũi họng là cửa ngõ để bảo vệ đường hô hấp dưới, có tác dụng trao đổi khí của trẻ em. Viêm nhiễm là phản ứng bảo vệ, nhưng bị viêm nhiễm nhiều lần làm đứa trẻ khó chịu, ngủ không yên, không tập trung hoạt động học hành. Mỗi lần viêm bố mẹ rửa mũi, dùng thuốc chống viêm thông thường, nặng thì dùng kháng sinh. Nếu bị quá nhiều làm bố mẹ rất lo lắng. Không nên dùng thuốc tự phát hoặc mỗi lần bị bệnh lấy đơn thuốc cũ cho trẻ uống. Không nên lạm dụng thuốc. Bản thân amidan là hệ thống bảo vệ tốt cho cơ thể, amidan thường phát triển sau 2 tuổi còn VA sau 2-5 tuổi teo dần đi. Nếu amidan to che vào đường thở gây hội chứng ngừng thở khi ngủ rất nguy hiểm đến tính mạng. Tùy vào mức độ to bao nhiêu bác sĩ tai mũi họng sẽ chỉ định phẫu thuật. Nếu chỉ độ 1-2 bác sĩ sẽ  điều trị triệu chứng, còn nếu độ 3-4, cháu phải dùng kháng sinh liên tục, gây cho trẻ khó thở, bác sĩ sẽ cho chỉ định phẫu thuật. Không phải lúc nào phẫu thuật cũng tốt vì đây là tuyến bảo vệ cơ thể. Bác sĩ sẽ cho chỉ định thời điểm nào, lứa tuổi nào mới phẫu thuật. Tốt nhất bạn cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế.

Rất nhiều ông bố bà mẹ quan tâm đến vấn đề này. Hen là bệnh mạn tính rất hay gặp ở trẻ em. Mỗi lần lên cơn hen trẻ thường được đưa đến bệnh viện và bố mẹ thường thấy trẻ được bác sĩ cho khí dung. Hen phế quản ở trẻ em thường không nặng như người lớn. Tùy từng trường hợp người ta sẽ cho dùng thuốc giãn phế quản. Máy khí dung có tác dụng đưa thuốc giãn phế quản vào đường hô hấp. Đối với người lớn dễ hơn, có thể hít sâu đưa thuốc vào đường hô hấp, đứa trẻ không phối hợp được với bác sĩ. Chúng tôi thường sử dụng một thiết bị baby haler  để đưa nhiều thuốc nhất vào phế quản cho trẻ. Mức độ hen nhẹ  không cần dùng máy khí dung, mức độ trung bình và nặng mới được chỉ định máy khí dung. Nếu mua máy khí dung cần biết cách vệ sinh nếu không càng bị nhiễm khuẩn, bảo quản máy cũng như pha chế thuốc khí dung cũng rất quan trọng. Khi khí dung với trẻ phối hợp tốt, hít vào nhiều thuốc nhất là tốt. Không phải trẻ nào khí dung mà khóc cũng tốt. Dưới 5 tuổi trẻ nên dùng babyhaler, lớn hơn có thể dùng máy khí dung, nếu không có hiệu quả chị có thể đưa cháu đến bệnh viện.

Cháu bị hen, hầu hết các bệnh phụ huynh lo lắng. Kiêng thức ăn gì? Hen là bệnh cơ địa dị ứng. Thông thường đã dị ứng chúng ta tìm đến căn nguyên gây dị ứng: bụi phấn hoa, lông thú,... để tránh. Nguy cơ dị ứng thức ăn cũng dễ xảy ra. Đối với từng cháu khi cho ăn nếu thấy thức ăn nào có biểu hiện dị ứng thì nên kiêng. Thực phẩm có nguồn gốc protein từ hải sản hay gây dị ứng nhất. Có thể lạc, đậu đỗ trứng cũng có thể gây dị ứng đối với một số cháu. Ví dụ cháu có biểu hiện nôn, mẩn ngứa, mẩn đỏ có thể là biểu hiện của dị ứng. Nếu nhận thấy cháu dị ứng với thực phẩm nào thì nên kiêng thực phẩm đó. 

Còn nếu chỉ dị ứng với dị ứng nguyên như bụi, phấn hoa, lông súc vật thì không cần kiêng khem gì cả trong ăn uống. Thường chất đạm protein có nguồn gốc hải sản như cá, tôm cua có thể gây dị ứng, một số cháu có thể dị ứng với lạc, trứng đậu đỗ. Khi cho ăn nên theo dõi, nếu cháu dị ứng với thức ăn nào thì kiêng thức ăn đó.

Bị bệnh hen thì cũng cần càng cho ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, như thực phẩm giàu kẽm, vitamin A, vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng, cơn hen của cháu thuyên giảm dần hơn.

PGS. TS. Nguyễn Thị Diệu Thúy: Tôi hoàn toàn nhất trí với bác sĩ Lê Thị Hải. Đây là câu hỏi thường xuyên, không phải riêng bệnh hen, kể cả viêm phổi, tiêu chảy. Hen là bệnh mãn tính. Dị ứng thức ăn là nguyên nhân làm nặng lên tình trạng hen. Tuy nhiên, dị ứng đường hô hấp nhiều hơn là dị ứng do ăn uống. Tuy nhiên, ăn uống có thể khiến bệnh nặng lên. Đối với các chuyên gia, chúng tôi không thường nói dị dứng với thực phẩm gì mà là dị ứng với chất gì ở trong thực phẩm đó. Khi nghi ngờ mình dị ứng với thành phần nào, nên đến Viện Nhi để test thì mới chính xác. Nhiều khi dị ứng với thức ăn gì chỉ là do mình cảm tưởng chứ không phải. Có bệnh nhân tưởng mình dị ứng với thực phẩm nào đó mà kiêng khem, khi đi test mới biết hóa ra không phải. Nếu kiểm tra, làm test, có thể thành phần này có trong lạc, trong sữa khiến mình dị ứng hay không dị ứng hơn là cứ phải kiêng khem khi chưa rõ. 

Chẳng hạn có người bị dị ứng với một thành phần trong sữa, nhưng trong bánh có sữa lại không hề biết. Viện Nhi có test để biết có thành phần gì chúng ta nên tránh.

MC: Rửa tay có giúp phòng bệnh hô hấp hay không?

PGS. TS. Phan Thu Phương: Cô giáo từ hồi mẫu giáo đã dạy phải rửa tay, để hình thành thói quen. Đây là một hình thức giáo dục rất tốt, vệ sinh tay là một thói quen tốt cho sức khỏe, nhằm phòng tránh nhất là các bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hóa, tránh nhiễm trùng đường tiêu hóa. Vệ sinh tay, bắt tay, vật dụng có thể truyền virus. Vì vậy rửa tay sạch giúp phòng tránh nhiễm trùng đường hô hấp do virus.

Lao phổi là bệnh lây lan qua đường hô hấp. Vi khuẩn lao sẽ được phát tán khi người bệnh có những hành động như ho, hắt hơi, la hét hay hát hay nói tóm lại là những hành động phát không khí ra ngoài. Lao phổi không lây lan qua đường bắt tay nhau, qua đường ăn uống, tiếp xúc v.v... Khuyến cáo của thày thuốc là các bệnh nhân lao phổi lại tuân thủ điều trị để làm sao tiêu diệt được vi khuẩn lao và tránh lây lan ra cộng đồng, người thân.

Là các bác sĩ chuyên khoa, chúng tôi thấy việc tầm soát lao trong gia đình là rất quan trọng. Các thày thuốc phải khuyến cáo các thành viên trong gia đình, đồng nghiệp phải đi tầm soát lao, kiểm tra mình có bị lao hay không để có phương hướng điều trị sớm. Khi phát hiện ra bị lao, chúng ta phải hạn chế tiếp xúc với cộng đồng để tránh nguy cơ lây lan bệnh tăng cao.

Đây là một câu hỏi rất hay. Người Việt mình thường thấy an tâm hơn khi dùng thuốc nam, thuốc lấy tự nhiên. Nhưng là một bác sĩ chuyên khoa, tôi lại còn một lời khuyên khác. Bệnh viêm xoang, đặc biệt là viêm xoang mãn tính khá thường gặp ở VN. Người bị viêm xoang, có biểu hiện ngạt mũi, chảy nước mũi có thể chảy ra ngoài hoặc chảy ra khoang sau thành mũi họng, gặp rối loạn về ngửi, nặng hơn có thể bị đau quanh mắt, quanh trán... khiến bệnh nhân rất khó chịu, gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Về phác đồ điều trị của bệnh viêm xoang, thường người bệnh phải rửa mũi thường xuyên, bằng nước muối sinh lý, có thể giảm thiểu được hiện tượng nhiễm trùng. Trong trường hợp nhiễm trùng thì bác sĩ sẽ chỉ định dùng kháng sinh bằng thuốc uống, hoặc thuốc xịt để giảm nhiễm trùng, giảm phù nề.

Ngoài ra, dùng các thuốc tăng cường miễn dịch, có chế độ ăn uống dinh dưỡng phù hợp, chế độ tập luyện, tiêm phòng vaccine phòng chống cúm để phòng bệnh tái phát. Trong trường hợp nặng, bác sĩ có thể lựa chọn một số thủ thuật để thông xoang, nhằm giảm triệu chứng của bệnh. Tùy từng trường hợp bệnh nhân mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp.

Vị thuốc hoa ngũ sắc hay còn gọi là hoa cứt lợn, cỏ hôi có tác dụng giảm viêm, chống phù nề, chống dị ứng. Do đó, khi dùng vị thuốc này cũng có thể giảm triệu chứng viêm xoang. Tuy nhiên, nếu bảo để khỏi hẳn thì tôi không đảm bảo.

Thật ra thì chúng ta đều biết viêm họng hạt là bệnh mãn tính. Bản thân tôi ngày xưa cũng bị viêm họng hạt. Cách đây 20 năm về trước tôi đến bác sĩ Tai Mũi Họng và đốt hạt và đỡ hẳn. Chúng ta đều biết khi bị viêm họng hạt thì uống kháng sinh cũng không đỡ. Ở người 70 tuổi, sức đề kháng kém. Về điều trị: nên cho bà đi khám bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng. Ngày xưa tôi được đốt trực tiếp bằng nhiệt, bây giờ có thể có nhiều biện pháp hiện đại hơn như đốt bằng laze, nitơ lỏng, nên cho bà đến khám đúng chuyên khoa.

Về dinh dưỡng, đối với người già, mùa hè không nên ăn quá lạnh. Thức ăn quá nóng cũng không nên. Nên ăn thức ăn hơi ấm. Nước đá, kem, tuyệt đối không ăn. Thức ăn tốt nhất đối với người cao tuổi là mềm lỏng, dễ nuốt, dễ tiêu. Bà nên ăn cháo, súp, uống sữa, uống nước trái cây. Kiêng khem thì tôi nghĩ không cần phải kiêng gì cả. Vẫn ăn được tất cả thực phẩm bình thường, vẫn ăn thực phẩm giàu dinh dưỡng. 

Quá trình viêm đường hô hấp thường sưng, nóng, đỏ đau, xuất tiết đờm, một đợt viêm tiến triển thường kéo dài từ 1-2 tuần. Xuất tiết đờm của đứa trẻ từ 1-2 tuần mới hết, đờm mà trẻ ho khạc ra được sẽ rất tốt. Nếu trẻ hết sốt, không thở nhanh, ăn uống tốt chị hãy yên tâm điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Khò khè do đường dẫn khí bị hẹp, triệu chứng đó cũng sẽ giảm dần theo thời gian. Nếu anh chị lo lắng cần đến bác sĩ khám lại cho cháu cần dùng thuốc kháng sinh hay long đờm hay không. Ho là phản ứng rất tốt của cơ thể, để có thể khạc ra đờm, chúng tôi không khuyến cáo dùng thuốc giảm ho.  Cần cho trẻ uống nước, bú nhiều để làm loãng đờm, vỗ để trẻ ho bật đờm ra, triệu chứng của trẻ sẽ thuyên giảm dần sau từ 1-2 tuần. Tất cả đều là những diễn biến tự nhiên của bệnh, chị cũng không cần quá lo lắng. 

Trường hợp của bạn, đầu tiên bạn có triệu chứng của tôm cá, là protein có nguồn gốc hải sản dễ gây dị ứng, bạn đã kiêng ăn rồi. Nguyên nhân dị ứng gây ra khó thở đã hết rồi, bây giờ lại bị lại. Bạn nên xem trong thức ăn còn loại nào gây dị ứng nữa không. Vì cơ địa dị ứng không phải chỉ có một loại thức ăn đâu. Một người có thể dị ứng với nhiều loại thực phẩm khác nhau. Nhất là người đã có tiền sử dị ứng rồi. Ví dụ lạc đậu đỗ trứng cũng có thể gây dị ứng. Bạn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa dị ứng. Đến đó họ có test thử. Nếu bạn có dị ứng thêm với thực phẩm nào đó thì bạn nên kiêng đi để đỡ hơn bệnh của mình. 

Câu hỏi của bạn tôi xin trả lời, nói đến dinh dưỡng, nuôi con bằng sữa mẹ rất coi trọng. Sữa mẹ luôn là thức ăn tốt nhất cho đứa trẻ. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp chỉ định không nuôi con bằng sữa mẹ. Bệnh lao phổi gây lây nhiễm, khi cho con bú có thể lây bệnh cho con là một trường hợp điển hình. Vì vậy, nếu mắc bệnh lao phổi thì không cho con ăn sữa mẹ. Thuốc chống lao phải dùng nhiều loại thuốc, qua sữa mẹ ảnh hưởng tới bé. Có một thành phần thuốc chống lao gây điếc cho trẻ, các thuốc khác chống lao cũng không tốt cho trẻ. Bản thân bà mẹ đang bị bệnh cũng cần nghỉ ngơi, cho bú làm cho sức khỏe không tốt. Có thể lúc đầu cháu không thích ăn sữa ngoài nhưng phải tập dần thôi. Có cháu không thích bú trực tiếp, có thể ăn bột, cháo xay và trộn thêm sữa bột vào bữa ăn dặm. May là con bạn 8 tháng đến giai đoạn ăn dặm, không uống nhiều sữa có thể ăn chế phẩm sữa như sữa chua, phô mai. Có thể nuôi bằng thức ăn dặm, bổ sung chế phẩm của sữa đảm bảo sức khỏe cho trẻ. Trường hợp bị lao phổi, không cho bú sữa mẹ để tránh lây nhiễm cho con, mẹ toàn tâm điều trị.

Chúng ta đều biết bệnh quai bị do virus gây viêm tuyến nước bọt nên trẻ đau, khó ăn khó nuốt. Cấp tính cháu còn bị sốt cháu biếng ăn, khó ăn. Viêm Tuyến nước bọt gây khó nuốt, chế độ dinh dưỡng khó khăn nhất là cháu 1 tuổi. Chế độ ăn uống nên ăn thức ăn lỏng mềm. Cháu bú mẹ nên tiếp tục bú mẹ. Nếu mẹ thiếu sữa có thể cho ăn thêm sữa công thức. Trẻ Bình thường ăn 4 bữa cháo, bú mẹ, và 500ml sữa. Có thể cho ăn thêm sữa chua, hoa quả. Cháu đang ốm thì khả năng ăn được ít hơn. Cháu còn nhỏ, bị ốm, dinh dưỡng khuyên cho các bà mẹ là không nên bắt ép. Không nên cố đè ra, cháu không nuốt được còn sợ ăn hơn. Bình thường ăn 4 bữa thì bị ốm nên ăn 5-6 bữa một ngày, mỗi lần ăn ít. Bệnh quai bị lành tính, 3-5-7 ngày là hết, không đau nữa cháu ăn trở lại thì tăng bữa ăn giúp cháu nhanh hồi phục. 

Quai bị dễ lây, qua đường hô hấp lây nhanh. Tôi nhớ thời tôi đi học, khi còn nhỏ cô giáo thường bảo cho nó lây đi càng tốt, chỉ mấy ngày, nhanh lành tính. Chứ trẻ dạy thì mà bị quai bị thì hay bị viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng tuổi đấy sợ hơn. Quai bị miễn dịch vĩnh viễn. Bị lúc bé còn hơn là lớn hơn. Con tôi nhà tôi 1 đứa bị thì cho nó lây để cả chúng nó bị đi, sau này lớn lên đã bị. Đấy là hồi xưa tôi đi học, cô giáo dạy như vậy. Chế độ ăn uống thì chia nhỏ bữa ăn, lỏng mềm sau vài ngày đỡ đau sẽ ăn nhiều lên. 

PGS. TS. Nguyễn Thị Diệu Thúy: Ngày xưa phòng bệnh tự nhiên, miễn dịch tự nhiên, bây giờ đã có tiêm chủng, có vaccin quai bị, trước 1 tuổi. Đứa trẻ nhà anh đã được tiêm chủng quai bị chưa, nếu đã tiêm rồi, ít khi bị lây, mà có bị cũng nhẹ. Nếu bé đã bị quai bị trước khi tiêm chủng thì không cần tiêm nữa. Vì khi đã mắc 1 lần là trẻ đã hình thành miễn dịch rồi. Nếu đứa nhà anh tiêm chủng rồi trước khi bị quai bị thì rất nhẹ. Nhưng cũng nên lưu ý các triệu chứng giống nhau của bệnh. Đôi khi đó có thể là triệu chứng của viêm tuyến nước bọt chứ không phải quai bị. Viêm tuyến nước bọt lành tính, 3-5 ngày. Bệnh lại xuất hiện trước khi có triệu chứng không phải trường hợp nào cũng cách ly được. Trẻ ở nhà thì mức độ lây nhiễm thấp hơn, ra cộng đồng thì nguy cơ cao hơn. Nên nếu trẻ bị bệnh, nên ở nhà để tránh nhiễm cho trẻ khác.

Đứa trẻ được đi tiêm hình thành kháng thể. Quai bị không vấn đề gì, quan trọng nhất là biến chứng, viêm tinh hoàn, vô sinh. Sốt kéo dài, mệt mỏi nhiều nên đến bác sĩ truyền nhiễm, cho uống thuốc chống viêm. Trong 5-7 ngày nên nghỉ ngơi, hạn chế nô đùa giảm biến chứng. Đứa trẻ 1 tuổi nên tiêm chủng, nên cách ly.

Viêm ống tai thì không chảy mủ và không tái lại. Có vẻ con anh chị bị viêm tai giữa hoặc viêm tai xương chũm vì hai loại này thường tái đi tái lại, chứ viêm ống tai không hay tái lại và không chảy mủ. Nếu trẻ bị viêm nhiều lần, dùng kháng sinh không hiệu quả, cần đặt ống thông tai để thoát dịch, điều trị vĩnh viễn. Mọi người thường quan niệm viêm tai giữa là bệnh hay tái phát nhưng chúng ta không nên bỏ sót các bệnh lý khác. Các bệnh lý như suy giảm miễn dịch là bệnh lý nhiễm trùng toàn thân, hay các bệnh ung thư thường dẫn đến bệnh viêm tai giữa tái đi tái lại. Ngoài tư vấn tai mũi họng, anh chị cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa nhi để loại trừ các căn bệnh khác.

Thực ra là nói đến TPCN, chúng ta nói nhiều rồi. Nó là ranh giới giữa thực phẩm và thuốc. Đối với nước ta gần như không phân biệt được. Vitamin và khoáng chất có lúc là thuốc, có lúc là TPCN. Cái nào không cấp được visa dược là thuốc thì lại chuyển sang TPCN. Hôm nay là thuốc, mai là TPCN hoặc ngược lại. Nói đến TPCN bản chất là phòng chữa bệnh là chính (chúng ta thường nghe dòng khuyến cáo "đây không là thuốc, không có tác dụng chữa bệnh" ở cuối) mặc dù quảng cáo chữa đủ thứ bệnh ở đầu. Điều quan trọng nhất trong phòng bệnh cho trẻ là nuôi dưỡng trẻ, nuôi dưỡng khỏe mạnh, đề kháng tốt, hệ miễn dịch tốt thì khỏe mạnh, không mắc bệnh. Khỏe thì át bệnh. Giống như các cụ hay nói, sức khỏe tốt át hết mọi bệnh tật. TPCN chỉ là vitamin khoáng chất cũng từ ăn uống mà thôi. Bạn có thể cho con ăn thực phẩm giàu kẽm, giàu sắt, giàu vitamin. Trừ trường hợp cháu nào không ăn được thì mới phải dùng TPCN. Tất cả TPCN có chứa vitamin và khoáng chất: vitamin A, vitamin C, kẽm đều có tác dụng nâng cao sức đề kháng, có thể phòng ngừa bệnh đường hô hấp. Các TPCN cũng có thể phòng ngừa nhưng quan trọng nhất vẫn là chế độ dinh dưỡng, chế độ sinh hoạt để nâng cao sức đề kháng, sức khỏe và vệ miễn dịch cho cháu. Cháu sẽ khỏe mạnh khi sống trong môi trường trong lành, bố không hút thuốc, không đun than tổ ong,…

Khi bố mẹ nghe thấy tiếng thở bất thường, có khuynh hướng gọi là khò khè. Trong nhi khoa chia ra 3 tiếng thở bất thường, một là đường hô hấp trên tức là chỉ mũi họng, sinh ra tiếng khụt khịt mũi, tắc mũi. Khi nghe tiếng khò khè thường là viêm đường hô hấp dưới tức là từ khí phế quản trở xuống rồi. Như chị mô tả, thỉnh thoảng bé hơi bị khụt khịt hoặc thay đổi tư thế nghe thấy tiếng khụt khịt, có thể đó là viêm tắc mũi ở trên nhiều hơn vì nó thường bị thoáng qua rồi khỏi ngay, còn ở dưới thường nặng hơn, hoặc khi trẻ có VA quá to, nó chèn ép. Tất cả đều giảm dần theo thời gian, bệnh thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi. Vì trẻ dưới 2 tuổi miễn dịch chưa tốt, sức đề kháng kém, chưa sinh kháng thể. Khi trẻ lớn, 4-5 tuổi sẽ hết dần. Chỉ cần rửa mũi, không ép trẻ ăn nhiều. Nếutần suất bệnh quá nhiều, dày cần đưa trẻ đi khám tai mũi họng xem có bất thường đường tai mũi họng hay không và loại trừ viêm đường hô hấp dưới.

Khi trẻ em bị viêm mũi, mũi các cháu thường bị ra nhiều chất nhầy khiến các cháu rất khó chịu, không thở được, bị tắc mũi, dễ nôn. Với việc làm sạch các chất nhầy đấy là việc hữu ích, giúp cháu dễ chịu hơn, thu hẹp môi trường nhiễm bệnh hơn. Tuy nhiên, tôi khuyến cáo không nên làm điều gì khiến con trẻ sợ quá, gây ảnh hưởng đến tâm lý.

Khi rửa mũi cần phải thuốc co mạch, để không gây tổn thương các mạch trong mũi. Khi rửa mũi cho các cháu nên dùng đầu bơm tròn, nhằm tránh tổn thương, dùng xi lanh chừng 4-5ml bơm với áp lực vừa đủ, ngược lại nếu bơm mạnh quá sẽ gây tổn thương niệm mạc mũi và tránh phụt mạnh lên tai. Cố gắng cho đầu con hơi cúi về phía trước để giảm bớt áp lực rửa. Không nên rửa nhiều quá, khi mũi đã trong thì nên dừng.

Luôn luôn phải tham khảo ý kiến của bác sĩ, chứ không tùy tiện rửa mũi cho các cháu hàng ngày. 

Ở đây, tôi xin được phép trả lời câu hỏi về việc bệnh của chồng chị có di căn hay không. Trong trường hợp này thì mức độ thay đổi chưa nhiều, mức độ tăng chưa nhiều thì chưa thể nói gì cả.

Còn để biết được chính xác việc di căn hay không và di căn đến đâu, chúng ta cần phải thực hiện nhiều xét nghiệm khác nữa, như sử dụng phương pháp chụp cắt lớp vi tính để xem có thêm tổn thương mới hay không, hoặc chỉ định tìm ra các di căn xa như chụp PET, chụp CT ổ bụng, xạ hình xương và các thăm dò khác. Chứ không thể chỉ dựa vào chỉ CEA để đánh giá đúng được tình trạng bệnh.

Nhiều bà mẹ thường quan sát con bằng cảm nhận. Khi bác sĩ đã chỉ định chứng tỏ cháu đã nhiều lần bị viêm nhiễm, phải dùng kháng sinh kéo dài. Chính vì viêm VA nhiều lần mà cháu có hậu quả là viêm đường hô hấp dưới, viêm phổi, phế quản. Sau khi nạo, trẻ vẫn còn triệu chứng sẽ có 2 trường hợp. Một là con anh chị có đang được dùng thuốc điều trị viêm nhiễm hay không, nếu sau khi dùng thuốc con anh chị có các bệnh lý về đường hô hấp dưới như viêm phổi, viêm tiểu phế quản, viêm phế quản hay không, bạn cần đi khám. Thứ 2, bạn không nên quá lo lắng, đúng là trẻ dưới 2 tuổi hay bị bệnh mũi họng. Bản thân việc nạo VA đã là biện pháp làm triệt căn, giảm nguy cơ mắc bệnh. Bạn cần đưa trẻ đi khám lại ở cơ sở đã phẫu thuật, xem cháu có sẹo, có chảy máu, viêm nhiễm, phù nề hay không, bác sĩ sẽ cho thuốc điều trị.  Nếu bác sĩ đã khám lại và khẳng định không có các dấu hiệu trên, bạn có thể cho cháu chụp phổi thì mới biết được biến chứng gì.

Hiện chúng tôi đang tham gia vào công tác điều trị phòng nghiện thuốc lá. Hút thuốc lá rất nhiều tác hại, đối với cả chủ thể chủ động và thụ động. Các nghiên cứu cho thấy các đối tượng trong gia đình như phụ nữ có thai, trẻ em bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ khói thuốc lá. Trẻ em bị nhiễm trùng hô hấp có thể do căn nguyên là do có người lớn trong nhà hút thuốc. Không chỉ ảnh hưởng tới tình trạng sức khỏe của trẻ em ở hiện tại mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển tương lai của các cháu....

Nghiện thuốc lá có tác động mạnh như heroin, cocain nên việc cai nghiện rất khó khăn, song không phải là không thể. Việc nghiện, cai nghiện rồi tái nghiện rồi cai nghiện là chu trình, song đừng vì thế mà bỏ thuốc lá. Việc bỏ thuốc lá cần sự tăng trưởng quyết tâm, chứ không thể chỉ tuyên bố quyết tâm rồi bỏ được ngay. 

Việc bỏ thuốc lá cũng cần sự hỗ trợ từ phía y tế cũng như những người thân trong gia đình. Người cai cần phải có kế hoạch biết mình sẽ phải cai như thế nào, biết được những rào cản, khó khăn, cạm bẫy mà mình cần phải vượt qua, tránh trong quá trình cai nghiện. Người thân cần ở bên cạnh động viên, thuyết phục để nâng quyết tâm của người cai nghiện thuốc lá. 

Hút thuốc lá điện tử chỉ là hành vi tránh né, trốn tránh. Thuốc lá điện tử có 2 dạng: 1 dạng vẫn có nicotin, 1 dạng sử dụng các tinh dầu, chất thơm. Theo các nhà sản xuất thì việc hút thuốc lá điện tử không có hại. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu từ các nhà khoa học, việc hút thuốc lá điện tử vẫn có hại, chưa có những kiểm định chắc chắn về việc vô hại. Do đó, chúng ta nên tránh hình thức bỏ cái hại này, gánh cái hại khác.

Tóm lại, chúng ta nên quyết tâm cai thuốc lá hoàn toàn để giữ gìn sức khỏe, giúp cuộc sống gia đình khỏe mạnh, hạnh phúc hơn.

TS Diệu Thúy: Đứng trên phương diện là một bác sĩ nhi khoa, hút thuốc lá là một vấn đề tưởng là của người lớn nhưng thực ra lại tác động tới con trẻ. Trẻ con bị hút thuốc lá thụ động do hít phải khói thuốc lá do người lớn phả ra. Một điều rất đáng buồn là hiện nay có đến 50% nam giới ở Việt Nam hút thuốc lá. Tôi đã mang bộ test từ Australia để kiểm tra những trẻ em hít khói thuốc lá từ người lớn. Kết quả, có đến 30% trẻ em bị nhiễm khói thuốc lá từ bố mẹ. Đó có thể là lý do tại sao nhiều trẻ em bị bệnh viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống, trí tuệ... không chỉ theo từng giai đoạn mà kéo dài suốt cả cuộc đời. Ở Nhật Bản, người ta quan tâm tới thế hệ kế tiếp ngay từ giống nòi, giai đoạn mang thai, những năm đầu đời cho đến những năm kế tiếp... Còn ở Việt Nam, dường như chúng ta còn lơ là. Hãy cố gắng bỏ thuốc lá để giảm tác hại tới bản thân mình, với những người thân trong gia đình mình.

BS Lê Thị Hải: Tôi rất ác cảm với những người hút thuốc lá. Chúng ta đều biết, không chỉ có bản thân những người hút thuốc lá bị ảnh hưởng mà còn ảnh hưởng cả tới những người xung quanh. Tôi làm ở cơ quan dinh dưỡng nhiều năm qua và được chứng kiến cảnh nhiều trẻ em bị suy dinh dưỡng chỉ vì do nhiễm đường hô hấp tái diễn đi tái diễn lại, suy giảm sức đề kháng của cơ thể. Hỏi ra thì gia đình các cháu đều có bố, có ông hút thuốc lá. Tôi thấy lạ là nhiều người biết rằng mình bị ho kéo dài là do hút thuốc lá mà tại sao họ không cố gắng bỏ thuốc lá đi. Không phải chỉ vì mình mà còn vì những người thân, con trẻ của mình.