Sử dụng men vi sinh cho trẻ giúp trẻ ăn uống ngon miệng và mau lớn, cải thiện những phiền toái của hệ tiêu hóa như: tình trạng bị đầy hơi, trướng bụng, ăn không tiêu, đi tiêu phân lầy nhầy... Tuy nhiên, nếu việc sử dụng men vi sinh cho trẻ chưa đúng chỉ định và cách sử dụng chưa hợp lý đôi khi gây ra “hiệu ứng ngược”.
Hiểu đúng bản chất của men vi sinh
Theo Tổ chức Y tế Thế giới - WHO: “Men vi sinh là các chế phẩm tổng hợp giúp bổ sung các vi khuẩn có lợi nhằm tạo nên sự cân bằng vi khuẩn trong hệ tiêu hóa và ức chế các vi khuẩn có hại gây bệnh và tiết độc tố”.
Bản chất của men vi sinh là các vi khuẩn có lợi, do đó những yếu tố quyết định đến chất lượng của men vi sinh được quy định như sau:
Yếu tố đầu tiên để quyết định chất lượng men vi sinh: các chủng loại vi khuẩn có mặt trong loại men đó. Các chủng vi khuẩn này phải được chọn lọc và nhân giống từ các loại vi khuẩn có lợi trong cơ thể người, tác dụng được kiểm nghiệm và chứng minh qua những nghiên cứu lâm sàng có giá trị. Men vi sinh tốt là chế phẩm chứa các vi khuẩn có lợi đã được WHO khuyến cáo bao gồm chủng Lactobacillus, Bacillus, các chủng nấm men thuộc họ Saccharomycetaceae…
Yếu tố quyết định thứ hai: hàm lượng các loại vi khuẩn, các vi khuẩn có lợi chỉ phát huy được tác dụng trong đường tiêu hóa khi hàm lượng tối thiểu đưa vào cơ thể phải đạt từ 107 đến 1010 CFU/g. Nếu loại men vi sinh đang dùng có hàm lượng vi khuẩn có lợi nhỏ hơn con số trên thì hiệu quả tác dụng của loại men vi sinh đó sẽ rất thấp.
Yếu tố quyết định thứ ba: men vi sinh được dùng cho trẻ theo chỉ định của bác sĩ phải thật sự phát huy tác dụng trị liệu trong trường hợp trẻ bị rối loạn tiêu hóa do loạn khuẩn đường ruột thông qua những biểu hiện là các triệu chứng biếng ăn, tiêu chảy, tiêu phân sống, táo bón...
Phân biệt men vi sinh và men tiêu hóa
Một lưu ý rất quan trọng mà các bậc phụ huynh cần chú ý là cần có phải phân biệt rõ ràng giữa men vi sinh và men tiêu hóa để không gây những tác hại xấu đến sức khỏe của trẻ.
Men tiêu hóa thường được gọi là men sinh học (các enzyme) do cơ thể tiết ra để tiêu hóa thức ăn, cắt nhỏ thức ăn thành những phần tử nhỏ để được hấp thu vào máu. Men tiêu hóa giúp tiêu hóa chất bột đường, chất đạm, chất béo… biến chúng thành đường glucose, các acid amin cần thiết cho cơ thể, acid béo…Việc sử dụng kéo dài men tiêu hóa có thể làm ức chế việc tự sản xuất men tiêu hóa của cơ thể làm cho tình trạng biếng ăn, rối loạn tiêu hóa ở trẻ trầm trọng hơn. Chính vì lý do đó mà men tiêu hóa chỉ được dùng trong một thời gian ngắn, tối đa là khoảng 10 ngày.
Men vi sinh được sử dụng thuận lợi và rộng rãi hơn, phụ huynh có thể cho trẻ dùng dài ngày để bù đắp vi khuẩn có lợi cho đường ruột, thiết lập hệ cân bằng nhanh chóng các chủng vi sinh đường ruột. Phụ huynh có thể sử dụng men vi sinh cho trẻ kéo dài từ 2 - 3 tuần nhưng cần tuân thủ theo lời khuyên và chỉ định của bác sĩ điều trị.
Những chỉ định sử dụng men vi sinh ở trẻ
Phụ huynh sẽ bổ sung men vi sinh cho trẻ trong những trường hợp sau:
- Trẻ biếng ăn, chậm tăng cân, kém hấp thu chất dinh dưỡng, trẻ bị còi xương, chậm tăng cân.
- Trẻ bối loạn tiêu hóa kéo dài với các biểu hiện như: tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, trướng bụng, tiêu phân sống, nôn trớ nhiều.
- Trẻ bị chứng bất dung nạp đường Lactose có trong sữa công thức.
Lợi ích của men vi sinh:
Một số chế phẩm men vi sinh không chỉ chứa các chủng vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa mà còn bổ sung cho trẻ thêm các nhóm vitamin thiết yếu, các khoáng chất quan trọng như: sắt, kẽm, canxi giúp hỗ trợ trẻ ăn ngon miệng và mau có cảm giác thèm ăn sau khi khỏi bệnh, đem lại tác dụng toàn diện giúp trẻ có đường tiêu hóa khỏe mạnh vì những tác dụng hữu ích sau đây:
- Điều chỉnh sự cân bằng của hệ vi sinh trong đường ruột.
- Cạnh tranh và tiêu diệt các vi khuẩn có hại trong hệ tiêu hóa.
- Phòng ngừa tiêu chảy và chứng táo bón ở trẻ.
- Tăng cường hệ thống miễn dịch của hệ tiêu hóa.
- Tăng cường cung cấp các vitamin và một số dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
- Cải thiện chứng bất dung nạp đường Lactose.
Sử dụng hợp lý và hiệu quả men vi sinh cho trẻ
Sử dụng hợp lý, hiệu quả men vi sinh cho trẻ, phụ huynh cần chú ý những nguyên tắc sau:
Men vi sinh rất dễ bị hủy bởi nhiệt, do đó phụ huynh tuyệt đối không được pha men vi sinh vào nước, cháo hay sữa còn nóng, điều này sẽ làm giảm hoạt lực của men vi sinh vì các vi khuẩn có lợi trong men sẽ bị tiêu diệt đáng kể làm giảm hiệu quả khi sử dụng.
Nếu bác sĩ kê đơn cho trẻ vừa uống kháng sinh vừa bổ sung cho trẻ men vi sinh, phụ huynh nên cho trẻ uống riêng biệt men vi sinh và kháng sinh để không làm mất tác dụng của men vi sinh, tốt nhất nên cho trẻ uống men vi sinh sau khi trẻ uống kháng sinh ít nhất 30 phút.
Mặc dù khi đi qua đường tiêu hóa từ dạ dày xuống ruột non, môi trường acid ở dạ dày có khả năng phá hủy, tiêu diệt nhiều chủng vi khuẩn, kết quả là số lượng vi khuẩn có lợi tồn tại đến khi có mặt ở đường tiêu hóa dưới bị giảm đi đáng kể, do đó việc sử dụng men vi sinh cho trẻ cần đảm bảo liều lượng “đầy đủ” do bác sĩ chỉ định, cha mẹ không nên tự ý sử dụng men vi sinh cho trẻ.
Một trong những cách bổ sung men vi sinh tự nhiên và an toàn nhất cho trẻ là cho trẻ ăn yaourt hoặc uống sữa chua theo những khuyến cáo dưới đây:
Bắt đầu tập cho trẻ từ 6 tháng tuổi làm quen với sữa chua hoặc yaourt, lượng sữa chua sẽ tùy theo từng độ tuổi của trẻ. Cụ thể, trẻ từ 6 - 10 tháng tuổi nên tập và cho ăn khoảng 50g sữa chua mỗi ngày, trẻ 1 - 2 tuổi nên ăn khoảng 80g, trẻ trên 2 tuổi ăn 100g, sẽ tương đương một hộp sữa chua.
Ngay cả vào mùa đông lạnh, cha mẹ cũng không nên hâm nóng sữa chua trước khi cho trẻ sử dụng, việc này sẽ làm tiêu diệt, hạn chế tác dụng của vi khuẩn có lợi, làm mất khả năng kích thích tiêu hóa cũng như giá trị dinh dưỡng của sữa chua. Để tránh bé bị viêm họng, cha mẹ có thể bỏ sữa chua ra khỏi tủ lạnh khoảng 10 - 15 phút trước khi cho trẻ ăn hoặc uống.
Sữa chua cần bảo quản ở nhiệt độ lạnh 6 - 8oC và cho trẻ dùng sau bữa ăn khoảng 30 phút.
ThS.BS. Đinh Thạc (Bệnh viện Nhi đồng 1)
