La bặc tử là hạt già của cây cải củ (Raphanus sativus L. La bặc tử vị cay ngọt, tính bình, vào kinh tỳ, vị và phế. Có tác dụng tiêu thực, trừ trướng (giáng khí), trừ đờm. Chữa các chứng thực tích, khí trệ ở trung tiêu, đàm suyễn khái thấu (ho suyễn có đàm). Hằng ngày dùng 6 - 12g. La bặc tử được dùng làm thuốc chữa các chứng bệnh:
Cắt cơn hen suyễn:
Bài 1: hạt cải củ sao 12g, hạt tía tô 12g. Sắc uống. Chữa người già bị viêm phế quản mạn tính.
Hạt cải củ khô cho vị thuốc la bặc tử, trị ho suyễn, đầy trướng bụng.
Bài 2: Tam tử dưỡng thân thang: hạt cải củ sao 12g, hạt tía tô sao 12g, bạch giới tử sao 12g. Tán bột thô, cho vào túi vải, sắc với 400ml lấy 200ml, chia uống 3 lần trong ngày. Chữa viêm phế quản mạn tính, hen suyễn hơi đi ngược.
Bài 3: hạt cải củ sao 12g, hạnh nhân 12g, cam thảo sống 8g. Sắc uống. Chữa viêm phế quản mạn tính, ho nhiều đờm.
Bài 4: hạt củ cải sao, hạt bồ kết đốt tồn tính; liều lượng bằng nhau. Tán bột mịn, luyện với mật ong làm viên. Mỗi lần uống 4g, ngày uống 2 - 3 lần. Trị đờm suyễn, ngực căng thở gấp.
Chữa các chứng bệnh tiêu hóa kém, ăn uống bị đầy, hơi không lưu thông, tức ngực, trướng bụng:
Bài 1: hạt cải củ sao 12g, chỉ xác 8g, thần khúc sao 16g. Sắc uống. Chữa tiêu hóa kém, mồm hôi, bụng trướng, đại tiện khô.
Bài 2: hạt cải củ 12g, tỏi 1 củ. Hạt cải củ nghiền thành bột, tỏi củ giã nát thêm nước lọc lấy nước. Uống bột thuốc và nước tỏi, với nước đun sôi còn nóng. Chữa lỵ mót rặn đại tiện.
Có thể kết hợp hạt cải củ cải với tiểu hồi hương, đại hoàng để chữa bí đại tiện đơn thuần.
Ngoài ra, la bặc tử dùng trong bệnh sởi, ngạt khí than.
Hạt củ cải chiêu nước hồ: hạt củ cải tươi nghiền nát, mỗi lần uống 6g, uống cùng với nước hồ hoặc nước cơm. Ngày 3 lần. Dùng cho các trường hợp ban sởi mọc chậm không đều, hoặc sau khi ban sởi mọc có viêm khí phế quản ho nhiều đờm.
Nước cải củ tươi: củ cải hay cả cây cải tươi giã nát vắt lấy nước cho uống. Trị ngạt do khói than.
Kiêng kỵ: hạt cải củ có thể hao tổn khí (sức lực) nên người sức yếu (khí hư) không bị đầy tích, đờm trệ không uống.
TS. Nguyễn Đức Quang
