Bấy nay xã hội thường đề cao tính tập thể, trí tuệ tập thể và rồi trách nhiệm cá nhân dần bị lu mờ hay đúng hơn là “tập thể” đã trở thành bình phong cho một số vụ tranh công đổ lỗi. Nhức nhối của xã hội là vấn đề an toàn thực phẩm (ATTP) nhưng bấy nay vẫn là... nỗi nhức nhối có phần tăng hơn bởi chưa có cá nhân nào phải chịu trách nhiệm chính.
Gần đây có những dấu hiệu tích cực đáng mừng. Một trong những quyết định có tính cách mạng và đột phá trong nhiệm kỳ Chính phủ mới là vấn đề ATTP. Thủ tướng chỉ ra rất rõ trách nhiệm cá nhân: “Phải làm dân hiểu rõ vấn đề từ sản xuất đến tiêu dùng, tố giác tội phạm đến xử lý nghiêm vi phạm. Việc sản xuất, tiêu thụ, buôn bán trái phép trên địa bàn, trong chợ của xã phường, huyện, tỉnh thì ông chủ tịch của xã đó, huyện đó, tỉnh đó phải chịu trách nhiệm về sức khỏe của nhân dân”. Đó cũng là việc làm đầu tiên nhằm thực hiện một trong những cam kết của ông tại buổi lễ nhậm chức: “Không ngừng chăm lo đời sống vật chất tinh thần ấm no hạnh phúc, an toàn, an ninh cho nhân dân”.
Không coi vệ sinh ATTP chỉ là những mớ rau, cân thịt, người đứng đầu Chính phủ đã thể hiện rất rõ tinh thần quyết tâm trước vấn nạn dân đang bức xúc này bởi theo Thủ tướng, thực phẩm bẩn không chỉ làm hại cả giống nòi mà còn cả uy tín quốc tế của đất nước. Đáng mừng nhất là cùng với thái độ kiên quyết, Thủ tướng còn quy trách nhiệm rất cụ thể: “Nếu ở xã, phường thì địa phương phải chịu trách nhiệm, ở Trung ương, Bộ trưởng phải chịu trách nhiệm”.
Từ thái độ của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp&Phát triển nông thôn đề nghị cần chấm dứt ngay tình trạng “một mâm cơm, ba bộ quản lý” và hiểu Luật ATTP theo cách tiếp cận mới, tức là quản lý theo chuỗi sản phẩm. Ví dụ, mặt hàng rau thì Bộ NN&PTNT quản lý tất cả các khâu, từ sản xuất, phân phối, đóng gói... Mặt hàng bia thì do Bộ Công Thương quản lý chứ không phải như trước kia, việc trồng rau do Bộ NN&PTNT còn đưa rau ra thị trường thì do Bộ Công Thương và chế biến trong nhà hàng thì do Bộ Y tế quản lý...
Bí thư Thành ủy TP.HCM cũng nhấn mạnh, do không xác định được trách nhiệm, không kỷ luật được ai, từ xã, phường, quận, huyện đến tỉnh, thành nên hầu như không có sức răn đe.
Vai trò của chính quyền địa phương rất quan trọng trong vấn đề vệ sinh ATTP. Không thể nói “lực lượng mỏng, địa bàn rộng” như bài ca quen thuộc bấy nay khi thanh minh cho mọi bất cập, tiêu cực xảy ra, đã đến lúc phải thẳng tưng: “Anh ăn lương quản lý địa bàn, khó đấy, phức tạp đấy, không làm được thì xin từ chức! Vẫn làm, vẫn nhận lương mà không quản nổi thì cách chức cho người khác làm!”.
Ý kiến và trí tuệ tập thể là không thể thiếu nhưng đấy chỉ là đóng góp cho người đứng đầu có trách nhiệm chứ không thể thay thế trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu. “Trách nhiệm tập thể” nhiều khi là sự “hòa cả làng” giúp cho sự vô trách nhiệm tồn tại. Trách nhiệm cụ thể của người đứng đầu quan trọng biết nhường nào.