Theo y học cổ truyền, thảo quyết minh (hạt muồng đã sơ chế) có vị ngọt đắng, mặn, tính hơi hàn, có tác dụng an thần, hạ huyết áp, mát gan, giáng hỏa, sáng mắt, nhuận tràng, thông tiện…
Hạt muồng là hạt của cây muồng. Muồng là loại cây nhỏ, lá mọc so le, gồm 2 - 4 đôi lá chét. Hoa mọc ở kẽ lá màu vàng tươi. Quả hình trụ dài, trong chứa 15 - 25 hạt. Hạt muồng hình trụ 2 đầu vát chéo màu nâu xỉn, bóng, trông như viên đá lửa. Khi thu hái lấy quả, phơi thật khô, đập lấy hạt, sao hạt nhỏ lửa đến khi thơm, tùy theo yêu cầu điều trị có thể sao vàng hay sao cháy vị thuốc là thảo quyết minh hay quyết minh tử.
Một số đơn thuốc theo kinh nghiệm dân gian
Thanh nhiệt, làm sáng mắt, thông tiện: Thảo quyết minh 30g, gạo tẻ 100g. Thảo quyết minh rửa sạch, sao qua, gạo tẻ vo sạch. Hai thứ cho vào nồi ninh thành cháo, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: Thanh nhiệt, làm sáng mắt, thông tiện, thanh can ích thận, dùng thích hợp cho những người hay bị đau đầu do phong tà, đau mắt đỏ, suy giảm thị lực, táo bón mạn tính, tăng huyết áp, béo phì và rối loạn lipid máu.
Chữa chứng khó ngủ, mất ngủ, tim hồi hộp: Thảo quyết minh 15g, tâm sen (sao khô) 6g, mạch môn (bỏ lõi, giã dập) 15g. Sắc nước uống (thời gian dùng thuốc kiêng cà phê, nước chè đặc).
Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp: Thảo quyết minh sao cháy 12g, hoa hòe (sao vàng) 10g, cúc hoa 4g, cỏ ngọt 6g, dùng dưới dạng hãm, uống thay trà trong ngày. Một liệu trình 3 - 4 tuần.
Chữa hắc lào: Thảo quyết minh 20g, rượu 40 - 50ml, dấm 5ml. Ngâm trong 10 ngày. Lấy nước này bôi lên các chỗ hắc lào đã rửa sạch.
Chữa nấm ngoài da: Thảo quyết minh (sao khô, giã nát) 20g, cồn 50 độ 100ml. Cho thảo quyết minh vào lọ sạch có nút kín rồi rót cồn 50 độ vào, nút kín, mỗi ngày lắc một lần. Sau 10 ngày rút lấy cồn, bỏ bã, cho cồn thuốc thảo quyết minh vào lọ sạch nút kín để bảo quản. Tẩm cồn thuốc vào bông hút bôi lên nơi nhiễm nấm. Ngày bôi 3 - 4 lần liên tục đến khi khỏi.
Chữa đau mắt đỏ, mờ mắt: Thảo quyết minh sao cháy 12g, cúc hoa vàng 6g, hoàng liên 8g, cốc tinh thảo 8g, cam thảo 8g, sắc uống ngày một thang. Một liệu trình khoảng 2 - 3 tuần.
Trị táo bón: Dùng thảo quyết minh sao vàng, liều 16 - 20g/ngày, dưới dạng hãm, uống thay trà trong ngày cho tới khi phân nhuận. Hoặc: Thảo quyết minh, me chín (lấy cơm bỏ hạt), lượng bằng nhau, sấy khô tán bột mịn trộn mật ong vừa đủ làm viên, mỗi lần uống 10 - 20g trước lúc ngủ có tác dụng nhuận tràng, trị táo bón, đại tiện khó, nhất là về mùa hè nóng nực, cơ thể mất nhiều mồ hôi, tân dịch hao tổn...
Lưu ý: Trường hợp tiêu chảy không dùng.
