Trên thế giới đã có nhiều báo cáo về tình trạng trẻ con nghe thuốc là kẹo (nhiều phụ huynh gọi như thế vì nghĩ trẻ sẽ dễ uống thuốc hơn) đã lén đánh cắp thuốc dùng và bị ngộ độc. Đối với thuốc, không nên dùng từ “kẹo” để gọi mà tốt nhất cứ gọi đúng tên là “thuốc”.
Thuốc viên ngậm là thuốc mà người dùng không nuốt, giữ trong khoang miệng hoặc đặt dưới lưỡi cho tan để hoạt chất phóng thích và hấp thu qua niêm mạc miệng, dưới lưỡi để vào máu hoặc cho tác dụng tại chỗ. Đây cũng là dạng thuốc dùng thích hợp đối với người bệnh gặp khó khăn trong việc uống thuốc viên (như bị nôn ói hoặc bị viêm loét dạ dày tá tràng…).
Trước đây, ngành dược có bào chế thuốc viên bao đường (nay gần như rất ít dùng dạng thuốc này), khi uống thấy có vị ngọt nên nhiều người nghĩ thuốc viên uống có thể ngậm như kẹo. Thật ra, chỉ có thuốc viên ghi rõ là dùng bằng cách ngậm thì mới ngậm, chứ các loại thuốc viên khác là không được ngậm. Có loại thuốc, nếu ngậm không chỉ làm giảm chất lượng điều trị mà còn có thể bị tai biến do thuốc. Như viên nén bao tan ở ruột aspirin pH8, nếu ngậm thuốc viên bao tan ở ruột sẽ làm hỏng lớp bao, dược chất aspirin phóng thích ở dạ dày, gây hại cho niêm mạc dạ dày.
Thuốc viên ngậm trị ho thường chứa các hoạt chất như tinh dầu bạc hà (menthol), tinh dầu tràm (eucalyptol) hoặc chứa dược chất ức chế phản xạ ho như dextromethorphan... Có cả thuốc viên ngậm đông y như bổ phế ngậm. Thuốc viên ngậm có vị ngọt nhờ có tá dược làm ngọt là đường mía (saccharose) hoặc chất làm ngọt nhân tạo (như aspartam) dành cho người kiêng đường hay người bệnh tiểu đường.
Ta cần biết, ho là triệu chứng thường gặp. Riêng trẻ con rất dễ bị ho do viêm nhiễm đường hô hấp, dễ bị các bệnh tai mũi họng. Ta cũng cần biết ho là một phản xạ sinh lý có tính bảo vệ cơ thể. Chính nhờ ho biểu hiện bằng sự thở hắt ra rất mạnh giúp làm sạch đường thở, tống xuất đàm, dịch tiết hoặc vật lạ lọt vào đường hô hấp, giúp nhung mao hô hấp hoạt động tốt.
Cảm lạnh vào mùa mưa dễ khiến người lớn và trẻ bị ho. Một số chuyên gia khuyên chỉ cần giữ ấm, dinh dưỡng đầy đủ chất, uống nước nhiều hơn, đặc biệt là nước cam hoặc nước chanh để tăng sức đề kháng thì có khả năng tự khỏi sau một vài ngày và không cần dùng thuốc. Lúc này, cũng có thể dùng thuốc viên ngậm trị ho (chỉ dùng cho người lớn và trẻ tương đối lớn).
Dùng thuốc viên ngậm trị ho, nên lưu ý: Trước và sau khi đưa thuốc vào miệng, cần rửa tay sạch; ngậm cho thuốc tan từ từ, tránh nhai viên thuốc. Đối với trẻ, cho dùng thuốc viên ngậm trị ho vài ngày mà không thấy đỡ thì nên đưa đi khám; nếu nghi ngờ bị viêm nhiễm, nhất thiết phải đưa đi khám bệnh ở bác sĩ chứ không cho trẻ ngậm “kẹo” trị ho.
PGS-TS Nguyễn Hữu Đức
