Thời gian gần đây người tiêu dùng băn khoăn, lo lắng về tình trạng thực phẩm kém chất lượng, không an toàn; bên cạnh đó là nỗi lo về các loại gia vị thực phẩm giá rẻ, không nhãn mác đang tràn lan trên thị trường.
Tại nhiều địa phương trên toàn quốc, các mặt hàng gia vị thực phẩm giá rẻ đang được bày bán công khai tại hầu hết các chợ lớn nhỏ. Phần lớn các loại gia vị này có những điểm chung như: không nhãn mác hàng hóa, không nguồn gốc xuất xứ, không ngày sản xuất và hạn sử dụng. Có thể dùng một từ chung để miêu tả các loại gia vị này là gia vị ba không! Vì được bày bán công khai nên người tiêu dùng rất dễ dàng mua được các loại sản phẩm này với số lượng không giới hạn, giá rất rẻ và có hiệu ứng lây lan rất lớn khi người này truyền kinh nghiệm cho người kia, nhất là với đối tượng người tiêu dùng bình dân và các hộ kinh doanh hàng quán ăn uống.
Trăm loại gia vị, thứ gì cũng có
Ở hai thành phố lớn TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, các gia vị như thịt kho, gia vị bò kho, cà ri kho, đến gia vị nấu phở, lẩu hay gia vị bột nghệ, bột gừng, bột tỏi, gia vị tương đậu, tương ớt, sa tế... không rõ nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ được bày bán tràn lan. Theo đánh giá chung, phần lớn các gia vị ba không này đều in nhãn mác tiếng Trung Quốc, Thái Lan và hoàn toàn không có nhãn phụ bằng tiếng Việt, trong khi quy định về nhãn mác hàng hóa nước ta đã quy định rõ ràng về việc ghi nhãn hàng hóa hay nhãn phụ đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu được phép lưu hành trên thị trường. Khác với các gia vị có thương hiệu trên thị trường, các gia vị này có giá rẻ hơn rất nhiều, chỉ bằng khoảng 70% so với giá thị trường, cá biệt có những sản phẩm giá siêu rẻ. Chính yếu tố giá rẻ này đã giúp các loại thực phẩm gia vị ba không này bán chạy bất chấp tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng nguy hại đến sức khỏe người tiêu dùng.
Mì chính lậu dưới chuẩn Việt Nam
Bên cạnh việc tràn lan các gia vị ba không chuyên dụng để chế biến những món ăn đặc trưng riêng thì việc một số gia vị phổ biến trong nấu ăn nói chung của người Việt như mì chính, hạt nêm cũng xuất hiện đa dạng các chủng loại hàng rởm đang làm đau đầu các cơ quan chức năng và khiến người tiêu dùng không khỏi băn khoăn lo lắng. Cục Quản lý thị trường từng báo động về tình trạng mì chính ba không và chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường các tỉnh thành liên tục ra quân truy quét tại các chợ lớn nhỏ trong khu vực thu giữ hàng trăm kg mì chính này.
Phần lớn các loại bột ngọt này được các cơ sở kinh doanh trái phép sang chiết đóng gói từ nhiều nguồn nguyên liệu khác nhau như bột ngọt nhập lậu từ Thái Lan và Trung Quốc, hoàn toàn không đảm bảo bất kỳ chỉ tiêu chất lượng an toàn nào. Thậm chí, Trung tâm Dịch vụ phân tích thí nghiệm - Sở Khoa học & Công nghệ TP.HCM sau khi tiến hành phân tích thành phần mẫu bột ngọt đã đưa ra các kết luận về độ tinh khiết của loại bột ngọt này chỉ khoảng 98,2% trong khi tiêu chuẩn của Việt Nam, bột ngọt phải có thành phần glutamate tinh khiết trên 99,9% thì mới đạt chất lượng.
Hạt nêm “ba không” lan tràn
Những tháng cuối năm 2014, thị trường các tỉnh thành như Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Đồng Nai, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu lại xuất hiện các sản phẩm hạt nêm “ba không”. So với các sản phẩm hạt nêm uy tín có thương hiệu trên thị trường thì giá của hạt nêm này chỉ bằng khoảng 70%. Người tiêu dùng và các quán ăn bình dân là đối tượng sử dụng loại hạt nêm này nhiều nhất vì ham rẻ và lợi nhuận cao. Theo thông tin từ lực lượng quản lý thị trường, hạt nêm “ba không” được sang chiết và đóng gói từ các bao hạt nêm có trọng lượng lớn không rõ nguồn gốc sang các bao có trọng lượng nhỏ loại 500g, 1kg để bán cho người tiêu dùng. Thoạt nhìn những gói hạt nêm này tưởng chừng vô hại nhưng ngoài việc không có thông tin rõ ràng, chỉ riêng việc được sang chiết và đóng gói thủ công đã không đảm bảo an toàn thực phẩm, do đặc điểm của hạt nêm là dễ hút ẩm, nhiễm vi khuẩn gây hại nếu không lưu trữ, đóng gói đúng quy trình. Theo kết quả kiểm nghiệm của Trung tâm Dịch vụ phân tích thí nghiệm - Sở Khoa học & Công nghệ TP.HCM thì loại hạt nêm “ba không” này có hàm lượng chủ yếu là muối chiếm đến 43,2%, đường chiếm đến 25,3%.
Chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo gì?
Tuy chưa có những đánh giá cụ thể về tác hại khôn lường của các loại gia vị trôi nổi trên thị trường hiện nay nhưng có một điều chắc chắn là người tiêu dùng đang rước về cho mình những hiểm họa rất lớn cho sức khỏe khi tiêu thụ những sản phẩm kể trên. Được sản xuất từ quy trình thủ công với điều kiện thô sơ, nguồn nguyên liệu không rõ nguồn gốc xuất xứ và trong quá trình chế biến liệu các cơ sở sản xuất có sử dụng các hóa chất, nguyên liệu độc hại nào phối trộn hay không là những yếu tố mà một người tiêu dùng không khỏi rùng mình khi nghĩ đến. PGS.TS. Nguyễn Thị Lâm - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, hạt nêm “ba không” thường được sản xuất bởi các cơ sở tư nhân nhỏ lẻ, không chịu sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước cũng như các cơ quan chức năng nên nguy cơ mất an toàn thực phẩm là rất cao. Bên cạnh đó, do sản xuất và đóng gói trong điều kiện thô sơ nên các loại hạt nêm này thường có chất lượng kém, dễ bị ẩm dẫn đến thay đổi màu sắc, mùi vị hoặc trạng thái của sản phẩm.
Một người tiêu dùng thông thái nên sáng suốt chọn lựa cho mình những sản phẩm uy tín chất lượng và có thương hiệu trên thị trường để đảm bảo sức khỏe và an toàn cho bản thân cũng như gia đình mình. Gia vị thực phẩm không thể thiếu trong chế biến món ăn ngon và thị trường chắc chắn không thiếu những sản phẩm chất lượng, đảm bảo an toàn vệ sinh. Vấn đề là ở sự chọn lựa của chúng ta, đừng vì thiếu hiểu biết hay hám rẻ mà tự chuốc họa vào thân!
Minh Tâm
