Theo Đông y, nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa là từ chế độ ăn uống quá nhiều chất béo, đạm, đường, do ăn uống không hợp vệ sinh (thực tích); do lạnh (hàn thấp); do nhiễm khuẩn (thấp nhiệt). Trên số báo chủ nhật 142 (ra ngày 4/9/2014), chúng tôi đã giới thiệu một số bài thuốc trị rối loạn tiêu hóa do ăn uống, trong số này xin giới thiệu tiếp đến bạn đọc một số bài thuốc trị rối loạn tiêu hóa do lạnh để bạn đọc tham khảo áp dụng.
Người bệnh có biểu hiện đau bụng liên miên, sôi bụng, sợ lạnh, sợ gió, đau đầu, mình lạnh, không khát, đại tiện lỏng, rêu lưỡi trắng dày, mạch phù hoãn hay nhu hoãn. Cách điều trị: giải biểu, tán hàn (ôn hàn táo thấp hay ôn trung táo thấp). Dùng một trong các bài thuốc:
Bài 1: nụ sim hay búp ổi sao 100g, vỏ rụt thái mỏng sao 50g, củ riềng 50g. Các vị sao giòn, tán nhỏ, rây, cho vào lọ đậy kín. Người lớn 6 - 8g/lần; trẻ em tùy theo tuổi: 2 - 5g. Hòa trong nước sôi để nguội.
Bài 2: Hoắc hương chính khí tán: hoắc hương 15g, tô diệp 10g, thương truật 8g, cam thảo 3g, trần bì 5g, đại táo 4 quả, hậu phác 3g, phục linh 6g. Sấy, sao giòn, tán nhỏ, đóng gói 8 - 10g/gói. Người lớn uống 2 - 5 gói/ngày. Trẻ em: 2 - 3 tuổi uống 1/4 gói/ lần; 4 - 7 tuổi uống 1/3 gói/lần; 8 - 10 tuổi uống 1/2 gói/lần. Trẻ em dưới 1 tuổi không nên dùng.
Bài 3: Viên hương phác: hoắc hương khô 200g, vỏ rụt 400g, thảo quả 160g, hậu phác 400g, hạt cau rừng 160g, trần bì 160g. Ngâm vỏ rụt với nước gạo, cạo bỏ vỏ ngoài; hậu phác tẩm nước gừng sao; thảo quả bỏ vỏ. Tất cả phơi khô hay sấy khô, tán bột mịn, luyện với hồ thành viên to bằng hạt đậu đen, sấy khô, đóng lọ. Trẻ 2 - 5 tuổi uống 3 - 5 viên/lần; 6 - 10 tuổi uống 6 - 10 viên/lần; 10 - 15 tuổi uống 15 viên. Người lớn uống 20 - 30 viên. Ngày uống 3 lần, uống với nước sôi để nguội. Kiêng thức ăn có mỡ, tanh, khó tiêu; khi điều trị nên ăn cháo loãng.
Bài 4: Viên hoắc hương: hoắc hương khô 200g, cam thảo 100g, vỏ vối 160g, đại hồi 200g, trần bì lâu năm 80g, vỏ rụt khô 160g, sa nhân 200g, riềng già khô 160g. Các dược liệu dùng dạng khô, sao lại cho khô; tán nhỏ, rây lấy bột mịn. Luyện với hồ làm thành viên bằng hạt đậu đen. Phơi hay sấy khô. Đóng lọ kín. Chữa nhiễm khí lạnh hoặc khi ăn các thứ nguội lạnh, đầy bụng, tiêu lỏng, nhiều lần, đầy hơi, nôn mửa. Liều dùng: 5 - 10 tuổi dùng 10 viên/lần; 10 - 15 tuổi dùng 20 viên/lần; người lớn dùng 30 viên/lần. Ngày dùng 2 lần, uống với nước nóng hay nước chè nóng. Nên ăn cháo loãng. Kiêng ăn thức ăn sống lạnh.
Bài 5: củ sả 30g, vỏ quýt 20g, hương phụ 10g, búp ổi 40g. Sao giòn, tán bột mịn, đóng lọ kín. Chữa đau bụng, tiêu chảy thể hàn. Người lớn 1 - 2 thìa cà phê/lần; Trẻ em 1/2 thìa cà phê/lần. Uống với nước nóng.
Bài 6: gừng già nướng cháy 40g, quế chi 8g, hoắc hương 20g, đại hồi 12g. Sắc các vị thuốc, uống khi thuốc còn ấm. Phụ nữ có thai không dùng.
Kết hợp châm cứu hoặc xoa bóp các huyệt: thiên khu, trung quản, khí hải, túc tam lý, hợp cốc, đại trường du.
