Sở dĩ yến sào được đứng đầu trong 8 món ăn quý dành cho vua chúa ngày xưa là vì nó rất giàu các axit amin thiết yếu cho cơ thể.
Yến sào là tổ của chim yến, nơi yến sống và sinh nở. Tổ chim yến được làm từ chính nước bọt của chúng. Yến sào có 3 loại. Mao yến: là tổ làm lúc đầu để đẻ trứng nên chứa nhiều lông yến, sần sùi như xơ mướp, cứng mà giòn. Bạch yến: là tổ làm lần thứ hai sau khi mao yến bị lấy mất, có màu trắng tinh, nửa trong suốt. Huyết yến: là loại yến sào quý và hiếm nhất, chứa các sợi xơ màu đỏ mà người ta cho rằng đó là do máu của yến lẫn với nước dãi.
Thành phần hóa học của yến sào gồm: 50% protid, 30,5% glucid. Trong tổ yến còn có phosphor, sắt, kali và canxi. Yến sào thường được dùng cho các trường hợp cơ thể suy nhược, mệt mỏi, biếng ăn, khí huyết yếu kém, cơ thể nóng nảy do hút thuốc và uống nhiều rượu, mất ngủ, tim đập nhanh, gầy ốm, da vàng. Ngoài ra, yến sào còn giúp tăng thêm sức đề kháng và miễn dịch cho cơ thể, bảo vệ da, chống nổi mụn, tàn nhang, vết nám và làm da mịn màng. Yến sào kết hợp với nhân sâm, đương quy, bạch truật, cam thảo, hoàng kỳ, đại táo, đỗ trọng, mật ong để làm thuốc tăng lực, tăng sinh tế bào, chống lão hóa, người suy nhược, già yếu. Sau đây xin giới thiệu một số món ăn có dùng yến sào:
Yến thả gà: gà mái tơ 1 con, nửa tổ yến, nước, gia vị đủ dùng. Gà mái tơ cắt tiết, bỏ lông, bỏ lòng, mề, gan. Cho gà vào luộc chín rồi xé nhỏ. Yến làm sạch, hấp cách thủy chừng 30 phút rồi múc ra bát, đặt gà xé lên trên chan nước dùng được đun sôi (nước dùng có thể lấy nước luộc gà, pha thêm một chút bột đao hay bột sắn để tạo thành thứ nước sền sệt). Nên ăn nóng.
Chè yến: yến sào khoảng 2-3g, hạt sen tươi 100g, đậu xanh 100g, đường phèn, gừng tươi, nước đủ dùng. Sen tươi lột vỏ cứng, vỏ lụa, bỏ tâm trong hạt sen, làm đến đâu thả ngâm trong thau nước sạch đến đó. Đun hạt sen và đỗ xanh cho nhừ. Sau đó thả yến đã được làm sạch cùng đường phèn và gừng vào, đun sôi 15 phút nữa là được, múc chè ra chén cho nguội. Ăn trước khi đi ngủ.
Súp yến: xương gà hoặc lợn 1kg, hành tây 100g, thịt gà nạc 200g, yến sào, hành, hẹ mỗi thứ một ít. Hầm xương cùng với 3 lít nước, sau đó cho gia vị vào rồi để nước dùng nóng trên bếp. Thịt gà hấp chín, xé nhỏ thành sợi. Yến đã được chế biến, cho vào bát, hấp 10-15 phút rồi lấy ra. Cho khoảng 2 muỗng súp thịt gà xé sợi, châm nước dùng nóng, thả ít hành hẹ cắt nhỏ, ăn nóng, khi ăn có thể cho thêm hạt tiêu.
BS. Thu Nga