Theo YHCT, ý dĩ có vị ngọt, nhạt, tính hơi hàn. Quy vào các kinh tỳ, vị, can, phế, đại tràng. Có công năng lợi thủy, kiện tỳ hóa thấp, trừ phong thấp, thanh nhiệt độc, trừ mủ, thư cân, giải kinh, giải độc. Do đó, vị thuốc được vận dụng trong YHCT để điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau:
Trị tiểu đường: Ý dĩ, rễ cỏ tranh, trạch tả, mỗi vị 30g. Sắc uống. Dùng hằng ngày hoặc ý dĩ, sa sâm, thiên môn, mạch môn, hoài sơn, bạch biển đậu, mỗi vị 12g, liên tâm 8g, thạch cao 20g . Nếu khát nhiều thêm tang bạch bì, thiên hoa phấn, mỗi vị 8g, nếu tiểu nhiều thêm kỷ tử, thạch hộc, mỗi vị 8g. Ngày 1 thang, dưới dạng thuốc sắc. Dùng nhiều ngày tới khi các triệu chứng thuyên giảm.
 Cháo ý dĩ thanh nhiệt trừ mủ. |
Tăng tiết sữa, và làm tốt sữa của phụ nữ sau sinh:
Ý dĩ sống 50g, móng giò lợn 1 cái, hầm nhừ. Ăn ngày một lần. Một tuần ăn 2-3 lần.
Trị phù thũng, tiểu tiện khó khăn, tiểu ra cặn sỏi, tiểu buốt, rắt: dùng ý dĩ sống, ngày 20-50g, nấu dưới dạng cháo loãng ăn; có thể dùng lá hoặc rễ ý dĩ, mỗi ngày 20-40g dưới dạng thuốc sắc, có thể thêm râu ngô, mã đề (bông, cả cây), đồng lượng 20-40g, sắc uống, ngày 1 thang. Hoặc ý dĩ, đậu đỏ, đông qua bì (vỏ quả bí đao), mỗi vị 30g, hoàng kỳ, phục linh, mỗi vị 15g. Sắc uống, ngày một thang. Uống nhiều ngày tới khi hết các triệu chứng.
Trị ho: Ý dĩ 12g, trần bì, chỉ xác , hạnh nhân, tô ngạnh, bạch truật, sinh khương, mỗi vị 4g, bán hạ (chế) 6g, phục linh 8g. Sắc uống, ngày một thang, uống sau bữa ăn 1-1giờ rưỡi.
Trị chứng tỳ hư, tiêu hóa kém, tiêu chảy, rất tốt cho trẻ em gầy còm, chậm lớn: Ý dĩ, bạch biển đậu, hoài sơn, mỗi vị 40g, sơn tra, sử quân tử (bỏ vỏ lụa), liên nhục, mỗi vị 30g, thần khúc 16g, đương quy 200g, gạo nếp 100g. Tất cả sao vàng. Tán bột mịn. Ngày 2 lần, mỗi lần 12-16g, uống với nước ấm. Trẻ em tùy tuổi, giảm lượng.
Trị phong thấp, đau nhức: Ý dĩ phối hợp với các vị thuốc trừ thấp như uy linh tiên, mộc thông, tang ký sinh, đau xương, thổ phục linh, ngũ gia bì, đồng lượng 10-12g. Sắc uống, ngày một thang. Uống nhiều ngày, tới khi các triệu chứng thuyên giảm.
Thanh nhiệt độc, trừ mủ: Dùng cho những trường hợp mặt nhiều trứng cá bọc, có mủ, gây đau nhức; Ý dĩ nấu cháo ăn, hoặc phối hợp với bồ công anh, thương nhĩ tử, kim ngân hoa, đồng lượng 10-16g. Sắc uống, ngày 1 thang. Uống nhiều ngày tới khi các triệu chứng thuyên giảm.