“Ai cũng có một mái ấm gia đình, sự sum họp sau một năm lăn lộn với cuộc sống đời thường là niềm mong mỏi của tất cả mọi người. Nhưng đối với các con của tôi, họ không được như thế, thiệt thòi hơn, chúng không có một mái ấm gia đình, lời chúc đầu năm với tràn đầy yêu thương và hạnh phúc… Các con đã thiệt thòi lắm rồi, chúng tôi muốn làm hết những gì mình có để bù đắp, để làm vơi đi phần nào sự thiệt thòi của các con...” - Giám đốc Làng trẻ em Birla Hà Nội - Chu Đình Điệp rưng rưng nói với chúng tôi trong buổi tổ chức cho các con gói bánh chưng ngay trước ngày ông Táo về trời.
Giúp mẹ.
Hừng đông trên Làng trẻ Birla
Chúng tôi có mặt tại Làng trẻ Birla Hà Nội (số 4 Doãn Kế Thiện, Mai Dịch, Cầu Giấy, Hà Nội) khi những chiếc đèn đường đang còn hắt sáng. Trong làng, sau tiếng chuông đồng hồ kêu reng reng, cả làng bắt đầu lao xao, tiếng gọi nhau ý ới: Dậy, dậy gói bánh nào; Gói bánh các bạn ơi... được phát ra một cách hồ hởi từ những trẻ em có hoàn cảnh thiệt thòi đang được chăm sóc, nuôi dưỡng tại làng.
Để có được nồi bánh chưng ngon cho các con, các mẹ phải tập kết nguyên liệu từ mấy ngày trước.
Không khí ấm cúng của mẹ và các con cùng tham gia gói bánh.
Hướng dẫn các con gói bánh.
Đã thành thông lệ, từ năm 1987 đến nay, năm nào cũng thế, cứ dịp Tết đến, xuân về, các mẹ, các con nơi đây lại háo hức chuẩn bị cho nồi bánh chưng đón Tết... Mọi công đoạn đã được các mẹ, các cô, chú trong làng chuẩn bị từ trước, từ công việc rửa lá, chẻ lạt đến việc ngâm gạo, đãi đỗ... Buổi gói bánh được chia thành từng cụm, mỗi cụm là một gia đình của làng. Các mẹ, các anh, chị lớn chỉ bảo cho các em nhỏ, từng khâu cắt lá, gấp lá... Cuộc gói bánh nhanh dần như một cuộc thi...
Rồi hừng đông cũng vụt sáng là lúc những bếp lửa đã bắt đầu bập bùng cháy, những nồi bánh của bốn gia đình bắt đầu được đặt lên. Chia sẻ với chúng tôi bên bếp lửa, mẹ Luyến nói: “Vui lắm các chú ạ, từ tối hôm qua các con đã rất phấn khởi chuẩn bị cho buổi gói bánh hôm nay. Có con đêm ngủ vẫn còn nói mê về việc gói bánh”.
Ở nơi niềm đau không còn... nhức nhối
Cả làng có 130 đứa trẻ với nhiều hoàn cảnh khác nhau, được đưa về làng từ nhiều tỉnh, miền khác nhau, được các mẹ, các chú, các cô nuôi dưỡng. Vừa thoăn thoắt gói bánh, vừa chia sẻ với chúng tôi, nhưng mẹ Vũ Thị Ngân vẫn không quên chỉ bảo cho từng đứa con các công đoạn gói bánh với giọng nói thật nhẹ nhàng, âu yếm: Trước tiên, con bẻ lá, gập lại thành từng nếp, xếp lá vào khuôn... rồi cho gạo vào. Gạo phải chia thành hai lớp, giữa mỗi lớp phải cho nhân: có thịt, có đỗ, rồi gập những chiếc lá, buộc lạt...
Các anh chị lớn hướng dẫn em nhỏ gói bánh.
Chị Phùng Thị Luyến bên nồi bánh chưng.
Những cặp bánh chưng của các mẹ, các con trong làng Birla.
Bước sang gia đình C2, chúng tôi cũng bắt gặp hình ảnh trìu mến từ hai người mẹ Phùng Thị Luyến và Phùng Thị Hiên đang vừa gói, vừa chỉ cho những người con của mình những công đoạn gói bánh. Chị Luyến tâm sự: “Tôi đến làng từ năm 1998, những ngày đầu cũng gặp nhiều khó khăn, nhưng quen rồi. Giờ không thể thiếu vắng các con được”. Hơn mười năm chăm sóc, dạy dỗ các con, chứng kiến biết bao đứa con giờ đã trưởng thành, chị cũng thấm đượm lắm với những tâm hồn con trẻ. “Chỉ một vài ngày nữa thôi, các con được người thân đưa về ăn Tết, cả làng sẽ vắng lắm. Không biết các con về có vui không, có được đùm bọc, yêu thương?” Gạt vội những dòng nước mắt đang chực lăn, chị cười như tự động viên mình: “Chỉ mấy ngày thôi các chú nhỉ, các con lại về với tôi!”.
Chia tay làng trẻ khi chút ánh nắng hiếm hoi của ngày đông lạnh giá bắt đầu thức tỉnh. Phía trước ngôi nhà của mỗi gia đình, bếp lửa đã rực cháy, nồi bánh chưng của một gia đình nào đó trong làng đã bắt đầu sôi. Văng vẳng phía nhà C, tiếng cậu bé Trương Ánh Nhật: “Mẹ Luyến ơi, Tết này mẹ lại cho con về nhà với mẹ nhé. Ở đây, các anh, các chị cũng về hết rồi...”. Một căn nhà khác, tiếng râm ran: Chào mẹ, con đi học...!
Bài và ảnh: Bùi Nam - Tuấn Anh