Liên quan đến thông tin thương lái Trung Quốc thao túng khiến giá thanh long Bình Thuận rớt thê thảm, cơ quan chức năng vừa kiểm tra làm rõ và xử phạt hàng trăm triệu đồng đối với nhiều hành vi vi phạm. Đáng chú ý, các thương lái này đã qua Việt Nam bằng con đường du lịch, tham quan, dưới hình thức núp bóng doanh nghiệp (DN) trong tỉnh, thuê lại nhà xưởng để tổ chức thu mua thanh long trái phép.
Kiến nghị phạt nặng thương lái Trung Quốc thu mua thanh long trái phép
Thông tin từ Bộ Công Thương cho biết, Sở Công Thương tỉnh Bình Thuận đã kiểm tra và xác nhận sự hiện diện của các tổ chức, cá nhân người nước ngoài hoạt động mua bán thanh long trên địa bàn tỉnh là có thật. Trong đó tập trung nhiều nhất là tại huyện Hàm Thuận Nam. Một số người nước ngoài đã qua Việt Nam bằng đường du lịch, tham quan, dưới hình thức núp bóng DN trong tỉnh, thuê lại nhà xưởng để tổ chức thu mua thanh long. Một số còn thực hiện việc kiểm tra chất lượng trái thanh long để DN thu mua, đóng gói xuất hàng sang Trung Quốc. Trước hiện tượng này, tỉnh Bình Thuận đã tổ chức đoàn liên ngành kiểm tra, xử lý sai phạm của tổ chức, cá nhân người nước ngoài núp bóng kinh doanh (KD) trái phép thanh long. Qua kiểm tra thực tế tại 26 cơ sở, DN đã phát hiện có sự hiện diện của 28 người Trung Quốc đang hoạt động trong lĩnh vực thu mua, đóng gói, xuất khẩu trái thanh long. Qua kiểm tra hộ chiếu, thị thực nhập cảnh, mục đích nhập cảnh Việt Nam, có 7 cơ sở với 11 lao động người nước ngoài bị xử phạt vi phạm hành chính với lý do: nhập cảnh, hành nghề hoặc có hoạt động khác tại Việt Nam nhưng không được cơ quan có thẩm quyền cho phép; người nước ngoài hoạt động thương mại trái phép trên lãnh thổ Việt Nam; người nước ngoài được DN tại Bình Thuận bảo lãnh, có giấy phép lao động nhưng không hoạt động KD tại DN đã bảo lãnh mà hoạt động địa điểm khác.
Sản xuất, tiêu thụ trái thanh long cần phải có sự liên kết, không nên “mạnh ai nấy làm”.
Đoàn liên ngành đã tham mưu, trình Chủ tịch UBND tỉnh quyết định xử phạt 235 triệu đồng/11 đối tượng với hành vi nhập cảnh, hành nghề hoặc có hoạt động khác tại Việt Nam nhưng không được cơ quan có thẩm quyền cho phép; quyết định xử phạt 50 triệu đồng đối với 2 đối tượng tổ chức, cá nhân người Trung Quốc có hành vi KD trái phép trên lãnh thổ Việt Nam, tịch thu 12 tấn thanh long đã đóng gói. Đồng thời, Phòng Quản lý xuất nhập cảnh - Công an tỉnh đã áp dụng các biện pháp rút ngắn thời gian lưu trú tại Việt Nam đối với các đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính lần đầu; áp dụng tình tiết tăng nặng và kiến nghị Cục Quản lý Xuất nhập cảnh - Bộ Công an áp dụng biện pháp cấm nhập cảnh có thời hạn đối với các đối tượng tái phạm.
Mạnh ai nấy làm
Theo Sở Công Thương tỉnh Bình Thuận, hiện trên địa bàn đang có 232 cá nhân KD trái thanh long, trong đó có 53 DN và 179 hộ, cơ sở thu mua, sơ chế, đóng gói thanh long. Tuy nhiên, cả tỉnh Bình Thuận chỉ có 8 DN tham gia xuất khẩu thanh long chính ngạch với số lượng hạn chế, còn lại chủ yếu xuất khẩu theo đường tiểu ngạch và phân phối đi các tỉnh thành trong cả nước theo kiểu “mạnh ai nấy làm”. Trong khi hầu hết các DN thu mua, KD thanh long ở đây đang thiếu sự liên kết, thì sự xuất hiện của các thương nhân Trung Quốc ngày càng nhiều với danh nghĩa khách du lịch, nhưng đang “cắm chân” ngay tại các vựa thanh long để trực tiếp điều hành việc thu mua. Họ xây dựng hệ thống “chân rết” thu mua qua người Việt nên phần nào thao túng được thị trường và định đoạt giá cả dễ dàng. Theo ông Trần Ngọc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận nhìn nhận, dù là nơi tập hợp hết tất cả các DN, hợp tác xã (HTX), trang trại... thanh long của địa phương nhưng hiện vẫn có nhiều hội viên làm ăn theo kiếu manh mún, nhỏ lẻ, thiếu liên kết, không tin tưởng, ngờ vực nhau. Từ đó dẫn đến việc làm xáo trộn thị trường, gây thiệt hại chung cho ngành KD loại trái cây này, làm mất đi sức mạnh của hiệp hội. Để việc sản xuất, chế biến, tiêu thụ trái thanh long ổn định, không bị lệ thuộc vào thương lái và thị trường Trung Quốc, ông Trần Ngọc Hiệp cho rằng, ngoài việc các hội viên trong hiệp hội cần phải bắt tay nhau, không mua bán thiếu lành mạnh, đoàn kết, hỗ trợ, chia sẻ lẫn nhau thì việc xây dựng mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ, hình thành chuỗi để đưa trái thanh long ra thị trường, kể cả thị trường nội địa và xuất khẩu là việc làm cấp bách. Theo đó, xu hướng hợp tác, thành lập các HTX, liên minh HTX để liên kết sản xuất và tìm thị trường đầu ra cho trái thanh long đang là mô hình có hiệu quả trong tình hình hiện nay.
Qua trên có thể thấy, trong vấn đề tiêu thụ trái thanh long, mối liên kết giữa nông dân với DN, DN với DN còn yếu kém. Rõ ràng, khi nông dân và DN còn buôn bán theo kiểu nhỏ lẻ, không chịu liên kết cùng nhau, cộng thêm sự xuất hiện của các thương nhân Trung Quốc vào nước ta kinh doanh trái phép, thao túng thị trường với sự giúp đỡ của chính người Việt thì thị trường của loại cây ăn trái này còn mãi bấp bênh, trái thanh long sẽ không ngọt mát mà chỉ còn những vị đắng.