Khi một đám cháy xảy ra thì việc dập ngay đám cháy là cần thiết thay vì trước khi chữa cháy phải họp, kiểm điểm xem nguyên nhân cháy do đâu, mức độ cháy thế nào để lên kế hoạch chữa cháy. Chuyện này ai cũng biết nhưng việc xử lý vụ việc, cá nhân có vi phạm trong đời sống hình như không theo quy luật tất yếu trên mà phải qua rất nhiều quy trình lòng vòng nào là kiểm điểm, giải trình, họp bàn, đánh giá thậm chí còn tìm “bằng chứng đâu” khiến dư luận không khỏi hoài nghi về cách xử lý trước những bất cập xảy ra.
Gần đây, những chuyện “xử lý ngay” xảy ra được dư luận đồng tình và hoan nghênh đã chứng tỏ bản lĩnh của các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm.
Vụ việc lần đầu thấy có là Tòa án Hà Nội khởi tố vụ án tiết lộ bí mật Nhà nước ngay tại phiên tòa khi xử vụ án tổ chức cho Dương Chí Dũng trốn ra nước ngoài. Ai tiết lộ, cơ quan điều tra sẽ làm rõ nhưng chắc chắn phải có người tiết lộ thì Dương Chí Dũng mới biết để chạy trốn khỏi lệnh khởi tố và bắt tạm giam. Việc khởi tố vụ án trên ngay là cần thiết đã đem lại niềm tin trong nhân dân trước cơ quan bảo vệ pháp luật sau một hiện tượng tiêu cực ai cũng hiểu. Không khởi tố vụ án ngay, sự chậm trễ cũng là một mất mát trước hết là uy tín của cơ quan bảo vệ pháp luật.
Gần đây hơn là việc Thiếu tướng Nguyễn Đức Chung, Giám đốc Công an TP. Hà Nội cách chức Phó trưởng công an phường Giảng Võ ngay tại hội nghị tổng kết vì “không xứng đáng”. Khi dân báo có kẻ phá đổ cột ATM nhưng ông Phó trưởng công an phường lại kêu trời tối, không thấy và người báo... lại phải ngồi viết tường trình! Phó công an phường lại không nắm được tài sản nhà nước trên địa bàn mình kể cũng lạ và người tố giác phải mất thì giờ, rắc rối viết tường trình thì còn ai dám tố giác tội phạm, hợp tác với công an nữa. Thay vì họp hành kiểm điểm trước cái sai rành rành, Tướng Chung “trảm” ngay đã thể hiện thái độ kiên quyết và bản lĩnh của lãnh đạo dám chịu trách nhiệm trước quyết định của mình.
Xa hơn nữa là vụ “trảm” tướng của Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng khi đi thị sát công trình nhà ga cảng hàng không Đà Nẵng chậm tiến độ hồi tháng 10/2011. Kiểm điểm nguyên nhân chủ quan, khách quan tính sau nhưng nhận việc mà không hoàn thành thì hãy lui để người khác có thể hoàn thành nhiệm vụ làm thay.
Ba ví dụ trên tưởng là tất yếu, “phải là như thế” nhưng trở thành hiện tượng đáng bàn bởi bấy nay trách nhiệm cá nhân của người vi phạm và người xử lý nhiều khi mờ nhạt. Ở vụ “khởi tố vụ án ngay tại tòa”, Chủ tịch Hội đồng xét xử dám chịu trách nhiệm trước quyết định của mình theo luật định, theo thực tế trong khi có thể né, “đá” quả bóng trách nhiệm sang Viện Kiểm sát. Hai ví dụ sau, Tướng Nguyễn Đức Chung hay Bộ trưởng Đinh La Thăng có thể chỉ đạo “kiểm điểm”, “làm rõ” để rồi đương sự bị mất chức là do quyết định tập thể chứ không phải quyết định cá nhân. Nhưng như thế có khi không giải quyết được gì trước muôn vàn lý do khách quan đưa ra.
Hành động xử lý ngay của lãnh đạo thể hiện sự đánh giá năng lực cán bộ qua một việc cụ thể, thái độ xử lý của người có quyền trước một hiện tượng. Không có bản lĩnh và thiếu một cái tâm khó có thể xử lý ngay bởi sau quyết định xử lý ngay có thể gặp rắc rối trước hết là... không đúng quy trình!
Quy trình lớn nhất trong cuộc sống phải là sự hài lòng của người dân, sự thật được bảo vệ, cái xấu bị trừng trị qua sự tích cực của cán bộ thực thi công vụ. Suy cho cùng, chuyện “xử lý ngay” cũng như chuyện cứu hỏa vì hạnh phúc của dân, vì sự bình yên của xã hội.
Lê Quý Hiền