Xơ não tuỷ rải rác (XNTRR) là bệnh gây tổn thương hệ thần kinh từng đợt, cuối cùng bệnh nhân bị tàn phế. Nguyên nhân gây bệnh chưa rõ, người ta cho rằng các yếu tố: tự miễn dịch, sự mẫn cảm gen, nhiễm virut có vai trò quan trọng gây bệnh. Người trẻ tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao.
Những dấu hiệu để nhận biết mắc bệnh
Một người bị XNTRR sẽ có một số trong các triệu chứng sau đây: dấu hiệu đầu tiên là yếu, cảm giác tê bì, đau nhói hoặc khó chịu ở một chi bị liệt; cứng chi dưới; viêm thần kinh hậu nhãn cầu; nhìn đôi; mất thăng bằng; rối loạn cơ tròn như tiểu tiện không kìm được hoặc đái khó. Các triệu chứng thường hết sau vài ngày hoặc vài tuần mặc dù lúc khám thầy thuốc thường phát hiện một vài triệu chứng còn lại. Sau đợt bệnh đầu tiên, hầu hết bệnh nhân thường có khoảng thời gian "im lặng " hàng tháng hoặc hàng năm, rồi lại xuất hiện các triệu chứng mới hay tái phát các triệu chứng cũ. Dần dần sự tái phát và các triệu chứng không hết hoàn toàn, bệnh nhân bị tàn tật như liệt, co cứng, thất điều ở chi, giảm thị lực và rối loạn tiểu tiện. Khám bệnh ở giai đoạn này thường thấy teo gai thị, rung giật nhãn cầu, nói khó và các dấu hiệu tổn thương thần kinh (bó tháp), cảm giác, tiểu não hoặc ở các chi. Một số trường hợp hiếm gặp hơn là các triệu chứng tiến triển tăng dần từ khi khởi phát và dẫn tới tàn tật vào giai đoạn tương đối sớm. Bệnh khó chẩn đoán được sớm, mà chỉ đến khi bệnh nhân bị tổn thương nhiều phần của hệ thần kinh trung ương vào các thời gian khác nhau. Một số yếu tố như nhiễm khuẩn, chấn thương, sau khi đẻ... làm cho bệnh dễ tái phát.
 |
Phương pháp phòng và chữa bệnh
Bệnh nhân bị XNTRR có tiến triển bệnh rất thay đổi: một số người có sự hồi phục một phần của các triệu chứng ở đợt cấp, nhưng một đợt tái phát tiếp theo có thể xảy ra không biết trước, không ngăn ngừa tiến triển của bệnh. Kết quả cuối cùng sau các đợt bệnh là những tàn tật. Tuy nhiên, có khoảng một nửa số bệnh nhân không có tàn tật nặng trong 10 năm đầu sau khi phát bệnh. Điều trị trong đợt bệnh cấp có thể dùng corticosteroid có tác dụng hồi phục nhanh nhưng mức độ hồi phục không thay đổi. Liều cao prednisolon 60 - 80mg có thể dùng hàng ngày, trong vòng 1 tuần, sau đó giảm dần trong 2 - 3 tuần. Nhưng dù có điều trị steroid kéo dài cũng không ngăn chặn được cơn tái phát của bệnh. Nếu dùng thuốc beta interferon hoặc copolymer 1 có thể làm giảm được các triệu chứng nặng ở bệnh nhân có cơn tái phát - thoái lui. Một vài nghiên cứu gần đây đã cho thấy rằng việc dùng các thuốc ức chế miễn dịch mạnh ngăn chặn được sự tiến triển của bệnh. Người ta còn cho rằng có thể dùng phương pháp thay huyết tương làm tăng ức chế miễn dịch trong bệnh xơ cứng rải rác, nhưng hiệu quả của phương pháp này trong các thể lâm sàng khác của bệnh chưa rõ. Trong nhiều trường hợp, việc điều trị tình trạng co cứng và rối loạn bàng quang do thần kinh có thể rất cần thiết đối với bệnh nhân khi bệnh tiến triển. Bệnh nhân cần nghỉ ngơi trong giai đoạn cấp, tránh các hoạt động nặng hoặc gắng sức.
Với cơ chế tự miễn dịch và sự mẫn cảm gen thì việc phòng bệnh là khó khăn. Đối với yếu tố gây bệnh do nhiễm virut, phòng bệnh bằng cách tăng cường sức đề kháng của cơ thể và chữa dứt điểm những bệnh do virut gây nên. Mọi người nên duy trì một chế độ tập thể dục thể thao đều đặn để tăng cường sức khỏe và khả năng thích nghi với môi trường sống. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng tốt để giữ gìn sức khỏe phòng chống nhiễm bệnh do virut. Giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, tránh khói, bụi, tiếng ồn, dùng khẩu trang khi đi đường cũng là biện pháp tốt để phòng bệnh.
ThS. Bùi Thị Hoa