Nhân chuyến công tác, các bạn ở TP.HCM tổ chức cho chúng tôi gặp một nhóm thanh niên có H (nhiễm HIV). Buổi gặp mặt diễn ra thân mật, cởi mở, giống như ta đi uống café trò chuyện với nhau. Các bạn có H đều trẻ trung, thân thiện và nói chuyện dễ nghe. Tôi hỏi một bạn nam: “Em còn quá trẻ, vậy điều em sợ nhất hiện nay là gì?”. Câu trả lời làm tôi hết sức bất ngờ: “Em cũng chẳng giấu giếm rằng em có H. Bây giờ em sợ nhất là mọi người xa lánh em, không dám ngồi uống nước cùng em, không dám ngồi ăn cùng em”. Câu chuyện lập tức chuyển sang hướng khác. Thay vì an ủi động viên, tôi kể em nghe câu chuyện của những năm đầu thập niên 90 thế kỷ trước, khi mà những người có H đầu tiên được phát hiện tại Việt Nam.
Tư vấn cho người nhiễm HIV.
Khi ấy ở Lâm Đồng, BS. Lê Văn Phú - Thư ký chương trình phòng chống HIV/AIDS mời tôi tham gia một nhóm đi nói chuyện về HIV/AIDS lưu động và trực tiếp. Đi cùng với chúng tôi còn có anh Phước, một người có H (cũng do BS. Phú mời). Tất nhiên chúng tôi cùng đi, cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nhau và cũng tất nhiên không ai có thể biết được anh Phước có H cả. Thông thường, khi cuộc nói chuyện về HIV/AIDS đến lúc cao trào, chúng tôi mới đặt câu hỏi: “Thế các bạn có muốn gặp một người nhiễm HIV không?”. Khi ấy, anh Phước mới xuất hiện và trò chuyện với mọi người. Ngày ấy, những người công khai danh tính khi nhiễm HIV còn hiếm lắm nên sự xuất hiện của anh Phước với câu tự giới thiệu “Tôi là người bị nhiễm HIV” có sức thu hút mọi người vào câu chuyện của anh ghê lắm. Cuối mỗi buổi nói chuyện, tôi để ý thấy một số người tới bắt tay tạm biệt anh Phước, như vậy là thành công rồi, chúng tôi thầm cảm ơn anh Phước. Nhóm chúng tôi đi lưu động cùng nhau như thế cũng khá dài ngày và khá nhiều nơi. Cho đến nay, tôi và BS. Phú (hiện đang là Phó Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Lâm Đồng) không ai bị nhiễm HIV cả. Đây cũng là một minh chứng thực tế cho việc cùng ăn, cùng ở, cùng làm mà không bị lây nhiễm HIV.
Nhìn vào khóe mắt của người bạn trẻ có H, tôi vẫn thấy rõ một nỗi buồn, tuy nhiên, gương mặt em lại cho tôi thấy như có một ước muốn, phải chăng ước muốn đó chỉ đơn giản là mọi người xung quanh em hãy ngồi uống nước một cách bình thường với em như tôi và BS. Phú đã cùng ăn, cùng ở, cùng làm với anh Phước? Hay là em cũng muốn làm được việc gì có ích cho công việc phòng chống HIV/AIDS như anh Phước?
Sau chuyến công tác đó, nội dung truyền thông - giáo dục sức khỏe phòng chống HIV/AIDS chúng tôi tăng cường hơn, đi sâu hơn về những hành vi không làm lây nhiễm HIV như bắt tay, ôm hôn, ăn uống chung… và chúng tôi cũng không quên kể chuyện về anh Phước, kể chuyện về buổi gặp gỡ các bạn trẻ có H ở TP.HCM với mọi người.
Nói đến HIV/AIDS bao giờ tôi cũng giới thiệu bao cao su với hình vẽ sống động và đề nghị mọi người hãy bình luận hay chú thích cho bức tranh. Có nhiều ý kiến như: “Anh ơi, em đây”, “Tôi là bao cao su”, “HIV sợ tôi đấy bạn ạ”, “Tôi giúp các bạn phòng tránh được HIV”, “Xin đừng quên tôi”, “Chỉ dùng tôi một lần thôi, rồi bỏ”, “Hãy đồng hành cùng tôi từ đầu đến cuối”… và câu “Xin đừng quên tôi” được nhiều người lựa chọn nhất.
“Xin đừng quên tôi”, có thể hiểu rộng ra thêm như đừng quên “Dùng bơm kim tiêm sạch để phòng chống HIV/AIDS”, đừng quên “HIV không đáng sợ nếu chúng ta biết cách phòng chống”, đừng quên “Không xa lánh kỳ thị với người nhiễm HIV”…
Cho đến hôm nay, tôi và BS. Phú vẫn nhớ đến anh Phước với bao kỷ niệm về một quãng thời gian dài cùng nhau đồng hành trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS. Chẳng hạn, BS. Phú, không biết tự lúc nào, rất tự nhiên, được mọi người gọi là “Phú Siđa” với cách gọi trìu mến, hơn thế nữa, như là một sự công nhận. Và anh bạn trẻ có H tại TP.HCM mà tôi đã được gặp, chúc bạn có sức khỏe tốt, có được việc làm và đặc biệt được mọi người gần gũi, chia sẻ, thân thiện trong cuộc sống!
BS. Nguyễn Tất Ứng
