Tranh gò nhôm Việt là sản phẩm mỹ nghệ độc nhất vô nhị trên thị trường quốc tế. Với khối óc tinh tế cùng đôi bàn tay khéo léo, thứ vật liệu tưởng như vô tri từ các phế thải như vỏ lon bia, nước ngọt lại có thể trở thành những tác phẩm tuyệt mỹ, tinh xảo đến không ngờ. Đối với công chúng Việt, tranh gò nhôm vẫn còn là một khái niệm khá lạ lẫm. Những người đam mê và theo đuổi dòng nghệ thuật này cũng rất hiếm.
Thứ nghệ thuật khó chinh phục
Mộc mạc và trang nhã là cảm nhận của nhiều người khi thưởng thức những bức tranh gò nhôm độc đáo. Sức hấp dẫn của tranh gò nhôm là màu sắc lúc nào cũng nền nã và bình dị, đây cũng là chất liệu hoàn hảo để tôn lên vẻ đẹp của phong cảnh làng quê Việt Nam. Thoát khỏi sự rườm rà trong kết cấu, sặc sỡ của màu sắc, tranh gò nhôm thật sự chinh phục người xem bằng chính sự giản dị mà thật sâu sắc. Dòng tranh này mặc dù chỉ mới chỉ xuất hiện trở lại cách đây không lâu, nhưng cũng đã phần nào khẳng định được giá trị của mình bằng những nét độc đáo riêng.
Không kén người thưởng ngoạn, nhưng lại kén người thực hiện, bởi vậy mà những nghệ sĩ theo đuổi dòng tranh gò nhôm hiện nay rất hiếm.
Quả thật, thoạt nghe đến tranh gò nhôm, những người “ngoại đạo” sẽ rất ngạc nhiên và cảm thấy xa lạ vì trong mỹ thuật trang trí với rất nhiều thể loại, chất liệu khác nhau như tranh khắc gỗ, tranh gò đồng, tranh đá quý,... trong đó thì tranh gò nhôm rất ít khi được nhắc đến. Chính vì thế, từ khi xuất hiện cho đến nay, tranh gò nhôm được xem là kết quả của sự miệt mài sáng tạo của con người trong hành trình làm đẹp cuộc sống.
Một lý do khiến dòng tranh này ít phổ biến, theo nhiều họa sĩ và các nhà điêu khắc kỳ cựu, đó là vì khi làm tranh gò nhôm, người ta phải kết hợp cả kỹ thuật và nghệ thuật, đặc biệt là kỹ thuật đục nhôm âm bản. Muốn thành công, người hoạ sĩ phải đục rất nhiều nhát búa với cường độ khác nhau để tạo nên đường nét, hình khối, những góc phản chiếu đa diện. Chỉ cần tính toán sai một nhát búa là có thể làm hỏng cả bức tranh. Ngoài việc đục âm bản, họa sĩ còn phải rất thận trọng, khéo léo trong việc xử lý màu sắc phù hợp, cách bảo quản để tranh không hư hỏng, xuống cấp.
Ước mơ giản dị
Không kén người thưởng ngoạn, nhưng lại kén người thực hiện, bởi vậy mà những nghệ sĩ theo đuổi dòng tranh gò nhôm hiện nay rất hiếm. Người nổi tiếng nhất hiện nay với tranh gò nhôm có lẽ là họa sĩ Văn Phúc, quê gốc ở Hưng Yên, vào Cần Thơ lập nghiệp từ năm 1981. Thay vì sử dụng các chất liệu quen thuộc như bao nghệ sĩ khác, họa sĩ Văn Phúc đã thử nghiệm sáng tác trên nhôm và thành công với dòng tranh gò nhôm độc đáo. Họa sĩ Văn Phúc cho biết, việc sáng tác tranh gò nhôm đến với ông rất tình cờ. Một lần trong nhà có miếng nhôm bỏ đi, ông lấy búa gõ thử thấy xuất hiện nhiều hạt nhỏ li ti có thể tạo thành hình khối nên đã nảy ra ý định làm tranh trên nhôm. “Tôi đã từng thử qua màu nước, sơn dầu, có cả điêu khắc gỗ... nhưng nếu cứ sáng tác bằng các chất liệu cũ sẽ khó tạo dấu ấn nên tôi muốn tìm con đường mới”, họa sĩ Văn Phúc chia sẻ.
Hơn 30 năm qua, vùng sông nước Đồng bằng sông Cửu Long đã trở thành nguồn cảm hứng lớn trong tranh ông. Màu sắc của tranh gò nhôm tuy khá đơn giản, chủ yếu là màu nguyên bản của nhôm, ánh vàng hoặc màu đồng nhưng vẫn tạo được chiều sâu. Trong khi một số họa sĩ đang bị “Tây hóa” hoặc phải loay hoay tìm cách thể hiện tính dân tộc trong tranh thì hầu như sáng tác nào của họa sĩ Văn Phúc cũng đậm đà bản sắc Việt. Ông đã khéo léo lồng ghép những họa tiết mang tính dân tộc như hoa văn trên mặt trống đồng, hình bông lúa, lá tre... vào tranh gò nhôm của mình. Các hình ảnh đặc trưng của ĐBSCL như sông nước, trái bưởi năm roi... cũng thường xuyên xuất hiện trong tranh ông. Những họa tiết vi mô này được ông đưa vào tranh hết sức tự nhiên, góp phần tạo nên sự hài hòa thống nhất mà vẫn không làm ảnh hưởng đến bố cục chung.
Năm nay tuy đã bước vào tuổi 70 nhưng dường như niềm đam mê sáng tác vẫn còn nguyên vẹn trong ông. Ông chỉ mong tranh gò nhôm của mình được nhiều người biết đến, đặc biệt là du khách nước ngoài để vừa có thể giới thiệu được nét đặc sắc về đất và người phương Nam vừa quảng bá rộng rãi loại hình nghệ thuật mới mẻ này. Họa sĩ Văn Phúc gắn bó với tranh gò nhôm không chỉ để thỏa mãn niềm đam mê của bản thân, những tác phẩm của ông đã đóng góp thêm một nét độc đáo cho hội họa Việt. Nhiều ý kiến trong giới nhận xét, tranh của họa sĩ Văn Phúc đã đạt đến độ tinh tế, tính thẩm mỹ cao.
Vũ Quang
