Chỉ đến khi những con cá đã phơi thân để tố giác những tội phạm môi trường là những tập đoàn, công ty sản xuất lớn, người ta mới giật mình phát hiện ra bấy lâu nay nguồn nước biển, nước sông, nước ngầm đã bị đầu độc bằng bao hóa chất độc hại. Những hệ lụy về môi trường luôn để lại hậu quả vô cùng nặng nề, rộng lớn và lâu dài. Người ta thương con cá một thì thương nông dân nuôi trồng mười. Những cơ sở cố tình xả thải bậy giết cá sông Bưởi đã bị phát hiện cần phải xử lý thật nghiêm khắc…
Một “kẻ” xả bậy, nghìn người thiệt hại
Khởi đầu là sáng 4/5, nước sông Bưởi đoạn qua xã Thạch Lâm (H. Thạch Thành, Thanh Hóa) đột nhiên chuyển sang màu xanh đục, kèm bọt đen ngòm, bốc mùi hôi thối, tiếp sau đó xảy ra hiện tượng cá trên sông chết hàng loạt. Tiếp theo, trong hai ngày 5 và 7/5, hiện tượng cá nuôi lồng bè ở khu vực cửa Lạch Bạng và Kênh Than trên vùng sông đổ ra biển huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa chết hàng loạt khiến nhiều chủ nuôi thiệt hại tiền tỷ.
Đầu độc môi trường cần phải bị trừng phạt thật nghiêm khắc.
Bước đầu khảo sát ngược lên thượng nguồn sông Bưởi, cơ quan chức năng phát hiện nhà máy của Công ty CP mía đường Hòa Bình (đóng tại xã Tân Mỹ, huyện Lạc Sơn, Hòa Bình) đang xả thải ra sông. Nguồn nước thải này nhanh chóng chảy xuống địa bàn xã Thạch Lâm và là "nghi can số 1" gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt.
Chiều 9/5, đoàn công tác của Tổng cục Môi trường cùng Sở Tài nguyên - Môi trường 2 tỉnh Thanh Hóa, Hòa Bình đã làm việc với Công ty Mía đường Hòa Bình để làm rõ trách nhiệm của doanh nghiệp về việc xả thải ra sông Bưởi - đoạn chảy qua huyện Thạch Thành, Thanh Hóa.
Trong buổi làm việc với ngành chức năng, Công ty CP mía đường Hòa Bình đã nhận lỗi xả nước thải ra thượng nguồn sông Bưởi. Theo giải trình của lãnh đạo công ty, nhà máy sản xuất mía đường đang trong quá trình chạy thử và hệ thống xử lý nguồn nước thải chưa được hoàn thiện, dẫn tới việc đã xả thải chưa qua xử lý ra thượng nguồn sông Bưởi. Và đây cũng chính là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước sông Bưởi. Trong thời gian từ 15/3 - 25/4, nhà máy này đã xả nước thải chưa qua xử lý trực tiếp ra sông Bưởi, với lưu lượng 250m3 - 300m3/ngày đêm.
Tỉnh Thanh Hóa đã báo cáo, đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên - Môi trường, Bộ Công an và các bộ ngành liên quan hỗ trợ xử lý khẩn cấp tình trạng ô nhiễm nguồn nước; đồng thời xác định chính xác nguyên nhân để xử lý nghiêm các vi phạm.
Ông Vũ Văn Tám - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết: “Vụ việc tuy nhỏ nhưng nghiêm trọng vì nó liên quan đến vấn đề ô nhiễm môi trường. Vì vậy, chúng ta phải tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm đối với cơ sở vi phạm. Tôi biết UBND tỉnh Thanh Hóa đã nhanh chóng phối hợp với tỉnh Hòa Bình và đã có hướng xử lý. Đơn vị vi phạm sẽ phải bồi thường cho cơ sở, cá nhân bị ảnh hưởng”.
Ông Nguyễn Đức Quyền - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa khẳng định: “Chúng tôi đã chỉ đạo Công an tỉnh phối hợp các đơn vị liên quan của tỉnh Hòa Bình nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ, khởi tố hình sự với hành vi xả thải gây ô nhiễm nghiêm trọng này”.
Đừng đẩy người dân đến ngưỡng nghèo
Tại hiện trường, ông Nguyễn Đức Quyền cũng đã chỉ đạo huyện Thạch Thành và các ngành liên quan kiểm đếm, lập biên bản thống kê thiệt hại của các hộ nuôi, yêu cầu tiêu hủy toàn bộ cá chết, cả cá nuôi và cá tự nhiên, đồng thời khuyến cáo người dân trước mắt không sử dụng cá chết, nước sông trong quá trình sinh hoạt và ăn uống thường ngày.
Theo thống kê sơ bộ từ UBND huyện Thạch Thành, toàn huyện có 32 hộ bị thiệt hại với 71 lồng cá, tổng trọng lượng hơn 17 tấn. Riêng xã Thành Vinh có 28 lồng của 16 hộ dân ở hai thôn Lộc Phượng 1, Bãi Cháy đã bị thiệt hại hoàn toàn, tổng trọng lượng cá lên đến hơn 10 tấn...
Tình trạng ô nhiễm trên sông Bưởi hiện rất nghiêm trọng, không những làm chết cá sông, cá lồng của người dân mà còn đe dọa đến nguồn nước sinh hoạt của hàng nghìn hộ dân ở 22 xã (15 xã thuộc huyện Thạch Thành và 7 xã của huyện Vĩnh Lộc) sinh sống ven sông Bưởi.
Tại khúc sông Bưởi thuộc xã Thành Vinh, một trong những xã bị ảnh hưởng nặng nề nhất, không khó để nhận ra nguồn nước ở đây có dấu hiệu bị ô nhiễm nặng, nước có màu xanh đục xen lẫn đen kịt rất bất thường, nhiều khu vực nổi bọt trắng xóa, chốc chốc lại bốc lên mùi hôi thối cực kỳ khó chịu.
Nằm bên cạnh Công ty cổ phần Mía đường Hòa Bình là Nhà máy Chế biến tinh bột sắn. Công ty có khuôn viên rộng hơn 1 ha, hiện đã dừng hoạt động. Tháng 12/2013, sông Bưởi cũng từng xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt. Làm việc với Sở Tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa thời điểm đó, đơn vị này thừa nhận cống xả thải bị vỡ khiến nước từ hồ chứa đổ ra sông làm nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng.
Người dân ở đây đa phần làm nghề chài lưới. Dù biết sông Bưởi là nơi xả thải của Công ty mía đường nhưng hàng ngày họ vẫn phải ngâm mình trong nguồn nước ô nhiễm bắt cá mưu sinh.
Bên cạnh nỗi lo cá chết thiệt hại hàng tỷ đồng, hàng trăm hộ dân sống rải rác quanh sông Bưởi còn lo cho số phận của chính mình khi ngày ngày vẫn phải dùng nước sông để sinh hoạt. Thiết nghĩ đây là một vụ vi phạm về môi trường cực kỳ nghiêm trọng, mang tính chất liều lĩnh và bất chấp hậu quả, đặc biệt khi lại là vi phạm của một nhà máy sản xuất lớn. Việc xử lý thật nghiêm khắc, thậm chí đóng cửa nhà máy và buộc khắc phục hậu quả là việc làm bắt buộc, đánh vào “thói quen” xả bậy của các doanh nghiệp, nhằm bảo đảm an toàn cho môi trường và sức khỏe của người dân.