Tôi 46 tuổi, thời gian vừa rồi bị đau bụng dưới, tiêu chảy kéo dài dẫn đến mệt mỏi và chán ăn. Tôi đi khám bệnh, được làm các xét nghiệm thì mới biết là bị viêm đại tràng do amip, nhưng do tôi tự uống thuốc trị tiêu chảy ở nhà nên bệnh chuyển sang mạn tính, do đó việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Xin hỏi bác sĩ: bệnh có chữa khỏi được không và có thuốc gì để chữa?
Đỗ Văn Huy (Bắc Kạn)
Viêm đại tràng do amip xảy ra từ 2-6 tuần sau khi ăn phải kén. Đau bụng dưới và tiêu chảy là triệu chứng có sớm, sau đó thì mệt mỏi và chán ăn, đau quặn bụng từng cơn ở vùng hố chậu phải (vùng hồi manh tràng), nếu bệnh kéo dài có thể đau cả hố chậu phải do tổn thương đại trực tràng; mót rặn và đi ngoài giả (mót đi ngoài nhưng không đi ngoài được) đau lan tỏa bụng dưới hoặc ra sau lưng. Trong thời kỳ toàn phát, người bệnh có thể đi ngoài từ 10-15 lần/ngày, có cảm giác mót rặn muốn đi đại tiện mãi. Phân chủ yếu là máu và nhầy nhớt. Diễn tiến của đợt cấp tính kéo dài từ vài ngày đến vài tuần tùy theo việc điều trị được tiến hành sớm hay muộn. Bệnh viêm đại tràng do amip dễ bị tái nhiễm và tiến triển thành mạn tính. Khi bệnh tiến triển thành mạn tính thì việc điều trị thường mất thời gian và khó khăn hơn. Tuy nhiên, nếu kiên trì và điều trị đúng phác đồ thì bệnh vẫn có thể được chữa khỏi.
Những thuốc thường được sử dụng trong điều trị.
Nhóm imidazole: thuốc có khả năng khuếch tán, thâm nhập sâu vào bên trong và phá hủy hay ức chế sự tổng hợp AND của ký sinh trùng. Loại thuốc này có ưu điểm diệt được cả thể kén và thể đơn bào amip, nhưng khi dùng thuốc kéo dài cần lưu ý vì có thể gặp tác dụng phụ như chóng mặt, buồn nôn, nôn, đau vùng thượng vị, nổi mày đay... các dấu hiệu này thường nhẹ và hết sau khi cơ thể đào thải hết. Đặc biệt đối với bệnh nhân có tiền sử rối loạn huyết động học khi sử dụng dài ngày loại thuốc này nhất thiết phải được theo dõi công thức bạch cầu. Thuốc này không được dùng cho phụ nữ có thai 3 tháng đầu hoặc trong thời kỳ cho con bú.
Nhóm di-iodohydroxyquinolin: là những thuốc trị amip bằng cách tiếp xúc. Thuốc diệt amip trong lòng ruột và dạng kén, không có tác dụng ngoài ruột nên để điều trị tận gốc thì cần phối hợp với các thuốc trị amip ngoài ruột. Lưu ý, không nên dùng phối hợp các thuốc nhóm này với nhau hay dùng liều cao liên tục vì thuốc gây viêm tủy bán cấp, viêm dây thần kinh ngoại biên và tổn thương thị giác. Do đó nếu dùng phối hợp thuốc trong nhóm hoặc chỉ dùng một thuốc nhưng liều cao kéo dài thì làm tăng thêm độc tính của thuốc. Thuốc này không được dùng cho phụ nữ có thai, trẻ còn bú, bệnh nhân cường giáp. Tác dụng phụ có thể gặp là buồn nôn, đau dạ dày, dị ứng da, có thể gây rối loạn chức năng tuyến giáp.
Ngoài ra trong dân gian còn dùng một số thuốc Đông y như hạt và vỏ của cây mộc hoa trắng, thừng mực lá to, sừng trâu, vỏ cây hậu phác, chiêu liêu, hoàng cầm... trong điều trị bệnh do amip.
Để điều trị bệnh do amip đạt hiệu quả cao, việc chọn lựa loại thuốc gì, hàm lượng cụ thể như thế nào nhất thiết phải do thầy thuốc chỉ định cụ thể, người bệnh không được tự ý dùng thuốc để tránh những tác dụng không mong muốn của các loại thuốc diệt amip. Phòng bệnh chủ yếu là ăn chín uống sôi; rửa rau nhiều nước và kỹ dưới vòi nước chảy; rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, nên cắt móng tay ngắn...
ThS. Nguyễn Thu Hiền
