Ra đường, nếu để ý sẽ bắt gặp rất nhiều những hành động không đẹp mắt như khạc nhổ một cách thiếu ý thức, bừa bãi khi đi trên đường, điều này tưởng chừng như vô hại nhưng nó không chỉ dẫn đến việc mất vệ sinh đường phố, mà còn là nguyên nhân của đủ thứ bệnh lây truyền, trong đó có dịch cúm A (H1N1).
Hậu quả buồn của những hành động mất vệ sinh
Một nhà văn hóa của Hà Nội từng viết tản mạn về một lần ông đi dạo trên phố: "Cô gái mặc áo lụa hồng, thướt tha xinh đẹp cưỡi chiếc xe đỏ cáu cạnh đắt tiền, tưởng rằng tôi có thể miên man theo cô về một con phố nào đó. Nhưng không, cô bỗng làm tôi thất vọng, và phải quay qua một con phố khác. Đó là hành động nhổ nước bọt văng gần vướng vào một người đi đường. Hình ảnh đẹp của cô ta đã bị huỷ hoại, ít nhất là trong trái tim tôi...". Vâng, là văn sĩ người ta thường để ý đến những cái đẹp, và đôi khi, chính người sở hữu cái đẹp đó đã làm các văn sĩ thất vọng bởi chính hành động vô ý, kệch cỡm của mình.
Người tham gia giao thông nhiều không thể không nhìn thấy hành động nhổ nước bọt một cách vô tội vạ, thiếu vệ sinh của một số người hằng ngày cùng tham gia. Họ có thể ngồi trên xe máy, ngồi trong ô tô và cứ ngang nhiên... phun. Không bao giờ biết để ý đến chuyện người xung quanh nghĩ thế nào, ảnh hưởng ra sao, thậm chí nước bọt còn dính vào cả người đi sau. Tôi từng chứng kiến một thanh niên cũng bị hai thanh niên khác đánh trọng thương vì nhổ nước bọt. Tuy không bị "dính" nước bọt, nhưng hai thanh niên này cho rằng "mày nhổ đểu thì phải đánh cho hết cái bệnh này". Phần lớn người nhổ nước bọt vô tội vạ là những người thiếu ý thức, có những người đã thành thói quen không khạc nhổ không chịu được. Trong số đó có người nhổ vì bất đắc dĩ. Nhưng việc giữ gìn vệ sinh chung và việc gây mất vệ sinh là hai việc hoàn toàn khác nhau. Người có ý thức sẽ biết cách làm sao để tham gia giao thông an toàn, mà việc mình nhổ nước bọt cũng không hề ảnh hưởng đến người khác hoặc chẳng cần phải có hành động ấy. Bác Trần Tình, một người dân ở phố Đông Các (Đống Đa - Hà Nội) trong một lần đạp xe trên phố bị một thanh niên ngồi trong xe riêng mở cửa kính ra, nhổ nước bọt và bay vào áo bác. Bác tức giận nhưng không thể làm gì, vì chiếc xe đã vụt lên phía trước. "Tôi nghĩ rằng, người Hà Nội thanh lịch sẽ không có hành động như vậy, chỉ những kẻ thiếu ý thức mới để người khác phiền lòng về chuyện mình mất vệ sinh. Ở những nước tiên tiến người ta không có thiếu ý thức như vậy đâu" - bác Trần Tình thổ lộ. Khi hỏi một số người bạn, rằng anh có từng gặp cảnh tượng mất vệ sinh đó. Họ đều gật đầu một cách vừa nặng nhọc vừa nhiệt tình. Bởi vì họ cũng thấy thường xuyên. Và, không ai cấm được ai đừng khạc nhổ, pháp luật Việt Nam cũng không có điều nào cấm người dân không được phép khạc nhổ khi tham gia giao thông. Nên chỉ có thể đợi chờ vào ý thức của mỗi người. Lúc này, không thể nói những người khạc nhổ bừa bãi không biết đang có một loại virut rất dễ lây lan qua đường hô hấp. Xin khẳng định là họ thừa biết, vì trên các phương tiện truyền thông, các thông tin mới nhất về dịch cúm A (H1N1) vẫn được truyền thông liên tục.
 Trung Quốc đã phát động nhiều chương trình cải thiện các hành vi ứng xử của người dân, trong đó có việc cấm khạc nhổ bừa bãi. |
Kinh hoàng virut
Cả thế giới từng kinh hoàng vì dịch cúm A (H5N1), thì nay, đại dịch cúm A (H1N1) lại hoành hành với sự gia tăng ngày càng ác nghiệt. Virut A (H1N1) rất dễ lây qua đường hô hấp hay tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân đã nhiễm. Người bình thường chỉ cần đứng gần bệnh nhân hay vô tình quệt tay phải tay nắm cửa có dính dịch tiết của bệnh nhân rồi vô tình đưa lên mũi mình thì cũng có khả năng bị nhiễm bệnh như thường. Ngày 11/6/2009, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố dịch cúm A (H1N1) là đại dịch trên toàn cầu, nâng mức cảnh báo về dịch bệnh lên mức 6 - cấp cao nhất trong thang cảnh báo về sức khỏe cộng đồng. Trong suốt 40 năm qua, đây là lần đầu tiên WHO tuyên bố dịch cúm thành đại dịch trên quy mô toàn cầu. Các chuyên gia cho rằng, dịch cúm A (H1N1) năm 2009 sẽ không tồi tệ như dịch cúm năm 1918. Nhưng virut này được đánh giá là cực kỳ nguy hiểm vì nó là một chủng hoàn toàn mới lạ đối với hệ thống miễn dịch của người và vì thế hiện vẫn chưa có vaccin phòng bệnh.
Bản chất của dịch cúm A (H1N1) là bệnh mang yếu tố lây truyền (chủ yếu qua đường hô hấp). Mà con người có thực thể có thể hấp thu virut. Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn hiện đang công tác tác tại Viện Nghiên cứu y khoa Garvan (Sydney, Úc) cho rằng, sự lây truyền qua đường hô hấp phụ thuộc vào cách hình thành các vi hạt hay khí dung bay trong không khí có chứa virut độc hại. Khí dung hình thành khi nói và thở bình thường. Việc thải virut từ khoang mũi qua hành động hắt hơi và lại càng hữu hiệu hơn nếu có dịch tiết ở mũi. Một lượt hắt hơi sinh ra đến 20.000 hạt nhỏ, còn khi ho chỉ sản sinh chừng vài trăm hạt. Những hạt lớn nhất sẽ rơi xuống đất trong vòng vài mét, những hạt còn lại bay xa hơn tuỳ theo kích cỡ và sẽ ảnh hưởng đến những người không may hít phải, chưa kể đến một lần nhổ nước bọt. Vì bệnh chủ yếu lây qua đường hô hấp, nên người dân nên áp dụng nguyên tắc phòng chống bệnh cúm kinh điển như đeo khẩu trang y tế thường xuyên khi ra đường hoặc đến nơi đông người. Mỗi cá nhân, hằng ngày cần vệ sinh đầy đủ như rửa tay bằng xà phòng. Sau khi tiếp xúc với bệnh nhân, phải tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng... Đối với người tham gia giao thông, tốt nhất nên dùng khẩu trang và cũng nên rửa chân tay cho sạch sẽ.
Bắt đầu từ ý thức
BS. Nguyễn Xuân Nghiêm - Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TW Nước bọt là một loại dịch tiết của cơ thể người, có thể nhiễm nhiều loại vi khuẩn, virut khác nhau từ khoang miệng hoặc đường hô hấp. Hành vi khạc nhổ bừa bãi trên đường phố sẽ phát tán virut, vi khuẩn gây bệnh ra cộng đồng. Người khỏe mạnh sẽ bị nhiễm virut, vi khuẩn do những người thiếu ý thức gây ra nếu trong mình những người đó có virut gây bệnh. Đặc biệt, trong thời điểm hiện nay, khi dịch cúm A (H1N1) thành đại dịch toàn cầu thì những thói quen xấu như thế càng trở nên nguy hiểm. Chúng ta đang hướng tới Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, vì thế những hành vi xấu như trên cần phải được loại bỏ bằng các quy định pháp luật nhằm tránh lây lan dịch bệnh và quan trọng hơn nữa, mỗi người dân cần thể hiện trách nhiệm xã hội của mình trước cộng đồng. |
Nếu như việc tham gia giao thông cũng có nguy cơ lây nhiễm từ một số người thiếu ý thức, thì toàn dân khi tham gia giao thông, tại sao chúng ta không cẩn thận trang bị cho mình một tấm khẩu trang? Nó có thể vừa ngăn được bụi, vừa giảm thiểu nguy cơ mắc virut do một số người thiếu ý thức gây ra. Trước khi chờ được những người thiếu ý thức biết ý thức hơn, thì người dân vẫn nên bảo vệ sức khỏe của mình trước, là làm sao tham gia giao thông được an toàn.
Ghi chép của Nguyễn Văn Học