Để thai nhi phát triển tối ưu, các vi chất dinh dưỡng như sắt, axit folic, kẽm, canxi... và các vitamin đóng một vai trò hết sức quan trọng. Trong đó, việc bổ sung sắt, acid folic đầy đủ không thể thiếu để cải thiện sức khỏe mẹ và bé.
Sắt trong cơ thể có vai trò rất quan trọng, là yếu tố cần thiết để tạo ra hồng cầu. Sắt có nhiệm vụ vận chuyển O2 và CO2 trong quá trình hô hấp, có vai trò quan trọng trong sự phát triển trí não của thai. Sắt còn giúp bảo vệ cơ thể không bị nhiễm khuẩn vì sắt tham gia vào thành phần của một enzym trong hệ miễn dịch, sắt giúp biến đổi betacaroten thành vitamin A, giúp tạo colagen (giúp gắn kết các mô cơ thể). Khi cơ thể thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu thiếu sắt. Lượng sắt ở trẻ sơ sinh là 250mg, ở trẻ 1 tuổi khoảng 420mg và ở người trưởng thành khoảng 3.500 - 4.000mg.
Thai nhi thiếu acid folic dễ bị nứt đốt sống.
Theo báo cáo của Viện Dinh dưỡng năm 2009-2010, có tới 36,5% phụ nữ mang thai và 29,2% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu máu. Phụ nữ dễ bị thiếu máu do thiếu sắt hơn nam giới vì dự trữ sắt của họ thấp vì mất máu trong các kỳ kinh nguyệt. Khi có thai, dự trữ sắt trong cơ thể phụ nữ không đáp ứng đủ việc tạo hồng cầu, do sự tăng thể tích máu ngày càng nhiều để nuôi thai nhi. Bệnh thiếu máu ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe cả mẹ lẫn con. Thai phụ thiếu máu thường mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, khó thở khi gắng sức, khi đẻ có nhiều rủi ro, tỷ lệ tử vong khi đẻ ở những người mẹ thiếu máu cao hơn so với bà mẹ bình thường. Các chuyên gia coi thiếu máu là một yếu tố nguy cơ trong sản khoa. Nếu thai nhi thiếu máu thường gây tình trạng đẻ non và tử vong sơ sinh cao. Thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh thường là do mẹ bị thiếu sắt nên lượng sắt dự trữ của cơ thể trẻ thấp. Khi mang thai, tổng lượng sắt cần là trên 1.000mg hay nhu cầu sắt hàng ngày là 59,2mg sắt nguyên tố (so với 39,2mg/ngày ở phụ nữ không có thai).
Phòng chống thiếu sắt và acid folic
Thai phụ cần ăn uống đa dạng các loại thực phẩm để cung cấp đủ vitamin, các khoáng chất và các yếu tố vi lượng. Để phòng thiếu acid folic và sắt, nên ăn các loại thịt có màu đỏ như thịt lợn, thịt bò, gan, các loại rau có màu xanh thẫm như hoa lơ xanh, các loại đậu, ngũ cốc. Mặt khác, để tăng chuyển hóa và hấp thu sắt, cần tăng cường vitamin C, nên ăn đủ rau xanh và hoa quả chín.
Ngoài ra, thai phụ có thể bổ sung sắt, acid folic bằng đường uống, nhưng phải theo chỉ định của bác sĩ. Khi dùng thuốc, để tránh tác dụng phụ như buồn nôn, táo bón... của viên sắt nên uống sau bữa ăn 1-2 giờ, sắt hấp thu tốt khi dùng chung với những thực phẩm có nhiều vitamin C. Không uống viên sắt cùng với nước chè, cà phê vì chất tanin trong chè, cà phê sẽ giảm hấp thu sắt.
Mời độc giả đón đọc phần 2:"Thiếu acid folic thai nhi sẽ bị nứt đốt sống" vào lúc 14h chiều ngày 30/7/2015
BS. Ninh Hồng
