Vài năm trở lại đây, du lịch trở thành mũi nhọn kinh tế của các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái... Đỉnh điểm là dịp cuối thu vừa qua, hoa tam giác mạch tím hồng nở bung trên các triền đồi, vạt ruộng khắp núi rừng Tây Bắc, Đông Bắc, phô bày một vẻ đẹp huyền ảo. Ai cũng háo hức chuẩn bị cho mình một chuyến phượt để thưởng thức cảnh sắc đẹp như mơ, nhưng mấy ai nghĩ đến mặt trái của trào lưu “đổ bộ” lên vùng cao vào mùa này.
Đẹp nhưng... buồn
Đường sá ngày càng thuận tiện khiến khách du lịch dưới xuôi ùn ùn rủ nhau lên miền núi, kéo theo đó là vô vàn lễ hội được nghĩ ra để phục vụ nhu cầu du lịch. Tam giác mạch ở Hà Giang đẹp nhất ở khu Yên Minh, Đồng Văn, Sủng Là, Ma Lé, chân cột cờ Lũng Cú... Những vạt nương trập trùng, những thớt ruộng bậc thang bừng sáng sắc màu diệu kỳ tỏa ra từ muôn vàn chùm hoa rung rinh trong gió lạnh, trong nắng nhạt mùa đông. Làm nền cho vẻ đẹp mong manh đó là những dãy núi tím biếc, là những đụn cỏ voi lúp xúp thâm đen và cả sự tĩnh lặng miên man nơi cùng trời cuối đất. Bấy nhiêu cũng đủ khiến du khách cảm nhận được vẻ đẹp của vùng sơn cước này.
Chứng kiến cảnh những thảm hoa tam giác mạch bị phá nát, người bản địa không khỏi xót xa.
Nhưng, đằng sau những bức ảnh ảo diệu và cả sự hỉ hả của du khách trong và ngoài nước, là sự ngao ngán của các chủ vườn hoa tam giác mạch. Dù có thêm chút thu nhập, bù đắp phần nào cho công trồng cấy nhưng chắc không ai thấy vui khi thành quả lao động của mình bị đối xử một cách thiếu văn hóa. Tạo dáng bên hoa chưa đủ, một số du khách còn thản nhiên ngắt, giẫm đạp và... nằm lên hoa. Tất nhiên, những hình ảnh phản cảm này chẳng mấy khi lọt vào khung hình. Nhưng chứng kiến cảnh những thảm hoa tam giác mạch bị phá nát, người bản địa không khỏi xót xa.
Bất lực trước sự vô ý thức
Trước những cuộc “càn quét” được ví như “sóng thần” của khách du lịch, người dân địa phương chỉ còn biết cầu cứu mạng xã hội. Gần đây, bức tâm thư của một người trẻ ở Hà Giang khiến chúng ta phải suy ngẫm. Nội dung bức thư chê trách các bạn trẻ đi phượt, chụp ảnh, vô ý thức xả rác, phá hoại cảnh quan, mùa màng, vườn tược của người dân nơi đây. Chưa kể tới hình ảnh xấu khi họ điên cuồng phi thẳng xe qua ruộng hoa tam giác mạch và thậm chí trèo lên đỉnh cắm cờ ở Lũng Cú để chụp ảnh...
Nhắc đến rác, đây không chỉ là vấn đề phiền não của Hà Giang mà còn là nỗi buồn chung của nhiều địa danh trên cả nước, đặc biệt là những điểm đến hoang sơ mới được du khách khám phá như hang Câu, cổng Tò Vò ở Lý Sơn. Đây là những điểm thu hút khách du lịch, vì thế lượng người đến rất đông nhưng không có ý thức bảo vệ môi trường. Khách cắm trại rồi xả rác ngay tại chỗ. Trên bờ biển, hàng trăm túi nilon trôi nổi, theo sóng dạt vào bờ...
Trở lại Hà Giang, chưa dừng lại ở hiện tượng tàn phá cảnh đẹp, “vương quốc” tam giác mạch hiện nay còn phải đối mặt với một hệ lụy khác từ việc phát triển du lịch. Khi đến đây, rất có thể bạn sẽ được người dân địa phương cảnh báo: “Đừng cho trẻ em tiền và kẹo”. Câu chuyện nghịch lý này xuất phát từ hiện tượng một số trẻ ở đây sẵn sàng bỏ học để theo chân khách du lịch. Một số khách du lịch chia sẻ, họ đến Hà Giang và đã chứng kiến cảnh tắc nghẽn tại những con đường ven núi hẹp vì có nhiều trẻ em xin tiền và kẹo...
Đành rằng, thu hút khách du lịch sẽ mang tới cho người dân cao nguyên đá nói riêng và nhiều địa danh khác nói chung nhiều khởi sắc, nhưng có lẽ cần giữ lại cho họ sự hồn hậu vốn có chứ không phải là giá cả “chặt chém”, “ăn xổi”, cũng như sự ồn ào, đánh mất đi vẻ hoang sơ của dải đất hùng vĩ nơi địa đầu Tổ quốc. Và du khách, khi ra về, thiết nghĩ chỉ mang theo những tấm hình và dấu chân nâng niu ở lại, chứ không phải là sự tàn phá... phản cảm như vừa qua.
Đôi khi chúng ta tự hỏi, cũng là những thửa ruộng ấy, cũng là những vạt hoa ấy, nhưng tại sao chúng mang vẻ đẹp đẳng cấp hơn hẳn khi ở một phương trời khác? Câu trả lời rất đơn giản, chúng ta chỉ có thể thụ cảm được vẻ đẹp hoa tam giác mạch trong một không gian bao la, phóng khoáng. Những triền đồi rực một màu tím hồng đem lại cảnh tượng ngoạn mục không bút nào tả xiết. Hà Giang luôn đẹp ngay cả khi không có bông hoa nào. Nhưng bây giờ, hễ nghĩ đến cảnh các cung đường ngoằn ngoèo hàng trăm du khách ùa khỏi xe, hăng hái lao vào ruộng tam giác mạch chỉ để chụp hình thì đúng là... mất hứng!
Làm thế nào để con người biết thưởng ngoạn vẻ đẹp theo đúng nghĩa “có văn hóa”, nói cách khác có ý thức bảo vệ cảnh đẹp thiên nhiên? Có lẽ cần sự nhập cuộc của cả ngành giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của một bộ phận du khách còn thiếu ý thức.
Nam Phương
