PR cho tác phẩm đang dần trở thành một nhu cầu không thể thiếu của những người viết hiện đại. Điều cần bàn là thống nhất những phương cách để không khí văn chương chứ không phải chiêu trò là điểm mấu chốt làm nên sự chú ý của công chúng với tác phẩm.
Đổi mới cách PR truyền thống?
 Vi Thùy Linh tại buổi ra mắt sách. |
Người quen thân với giới kinh doanh giải trí thì mời những ngôi sao đang lên, những người viết vô danh tham gia những diễn đàn của các nhà sách thì cũng cố gắng đầu tư để có được sự đỡ đầu hiệu quả trong buổi ra mắt sách. Kể cả những tác giả đã có tên tuổi cũng cố gắng tổ chức những buổi giới thiệu sách rầm rộ như VTL, NPV, TT, NPQM... Bên cạnh một “lối mòn” là mời các nhà phê bình có tên tuổi góp mặt, các cây bút còn mời nhiều nghệ sĩ nổi tiếng tham gia với thời gian chuẩn bị lên tới hàng năm và kinh phí không phải là một con số nhỏ.
Trong thời đại mà không cứ là văn chương mà nhiều loại hình nghệ thuật khác cũng được sân khấu hóa, chúng ta không còn lạ lẫm gì với việc các tác phẩm văn chương được đưa ra trình diễn. Việc các tác giả trẻ cố gắng tạo dấu ấn để công chúng biết mặt đặt tên, mở đường để cuốn sách bán chạy hơn không có gì là xấu. Tuy nhiên, một thực tế khá rõ ràng là bên cạnh những tác giả đã gây dựng được tên tuổi, tác phẩm, tự PR chỉ là một khâu phụ để sách được phổ cập gần hơn với độc giả, rất nhiều những buổi ra mắt sách tốn kém, hoa mỹ mà tác giả không thể bán được sách, tên tuổi cũng chìm vào vô vọng. Điều đó bắt nguồn từ cách làm muốn “ăn xổi” trong khi lao động văn chương trước khi trở thành một “công chúng phẩm” thực sự, cội nguồn đã phải chú trọng hàng đầu đến chất lượng tác phẩm.
Tiếp cận người đọc bằng phương tiện truyền thông
Người ta đã đưa ra một danh sách những công việc hấp dẫn cho những người ham mê văn chương, trong đó có nghề - trung gian giữa tác giả và nhà xuất bản. Một công việc mang tính thị trường cao, đóng vai trò kết nối giữa tác giả và nhà xuất bản, hỗ trợ trong việc trao đổi, đàm phán và các điều khoản thanh toán đang dần trở nên quen thuộc ở Việt Nam. Thực ra, ở nhiều quốc gia phương Tây, nghề “làm bầu” (literary agent) từ lâu đã không còn lạ lẫm gì. Những nhà văn nổi tiếng có hẳn một đội “giúp việc, họ chỉ chuyên tâm viết. Việc liên hệ với nhà xuất bản, thương thảo tác quyền, tính toán nhuận bút và ti tỉ thứ lặt vặt khác liên quan tới giấy tờ, hợp đồng, con số... đã có những người đại diện cho nhà văn quán xuyến.
Chính vì ở Việt Nam chưa thực sự phát triển công việc làm đại diện kết nối giữa nhà văn và nhà xuất bản, nhiều tác giả có tài năng vẫn chưa được khai phá khi không thể có tiềm lực kinh tế và các mối quan hệ. Mặt khác, nhiều tác phẩm được đánh giá có tầm cỡ quốc tế cũng không thể “vượt biên” do vướng mắc các thủ tục pháp lý cũng như trao đổi tác quyền, điều mà hầu hết các cây bút Việt Nam còn chưa thông tỏ. Bởi vậy, việc phát triển công việc người đại diện, người quản lý các cây bút là điều đáng phát triển ở làng văn Việt.
Việc DL - một cây bút nữ khá sung sức mới đây trong buổi ra mắt cuốn sách mới của mình chỉ mời những người tham dự là chủ nhân các trang mạng xã hội là một sự đáng ngạc nhiên. Ngoài những người sở hữu ít nhất một tài khoản trên mạng xã hội hoặc trang web cá nhân có lượng truy cập đông đảo, khách mời có cả những nhà văn, nhà báo đồng thời là blogger, facebooker nổi tiếng như Nguyễn Trọng Tạo, MC Thảo Vân, nhà văn Trang Hạ, nhà báo Trương Anh Ngọc... DL tự tin về việc check-in thông tin của các trang mạng xã hội và xem đây là “phép thử” đối với hình thức quảng bá này để đo xem mức độ lan tỏa của mạng xã hội so với báo chí như thế nào. Và thực tế đã cho thấy facebook, wordpress, blogspot, google , tTamtay.vn... và các web cá nhân hạng “hot” đã đóng vai trò rất lớn trong việc giới thiệu tác phẩm của DL đến với bạn đọc.
So với cách làm cũng có tính truyền thông nhưng khá thủ công trước kia của nhiều tác giả là mời các fan hâm mộ, những người thường xuyên đọc tác phẩm của mình đến giao lưu trong buổi ra mắt sách, cách làm tận dụng tốc độ lan tỏa của mạng xã hội giúp ích rất nhiều trong việc quảng bá tác phẩm trong thời đại bùng nổ thông tin trên internet ngày nay. Chính việc tạo ra không gian văn hóa cho tác phẩm, cho công việc viết lách đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa tác phẩm tiếp cận công chúng. Và nói cho cùng, dù bằng cách này hay cách khác, điều những người viết hiện đại cần có là những cách PR chuyên nghiệp, vừa đủ để độc giả biết đến họ là những người viết lách thông minh hơn là những con buôn thức thời.
Biệt Sa