Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Bình – Nguyễn Xuân Quang vừa ký công văn cho Nhà máy tinh bột (NMTB) Long Giang, xã Vĩnh Ninh, huyện Quảng Ninh hoạt động trở lại bình thường khiến dư luận rất “bất ngờ” và khó hiểu.
Như Sức khoẻ&Đời sống đã liên tiếp thông tin vừa qua để phản ánh việc NMTB Long Giang thuộc Công ty cổ phần Tư vấn&Đầu tư (Cty CPTV&ĐT) Long Giang Thịnh đã “bội ước” với người nông dân tại tỉnh này và UBND tỉnh, ngang nhiên vi phạm Luật Đầu tư. Không những thế, NM này sản xuất tinh bột sắn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình – ông Nguyễn Hữu Hoài đã khẳng định, sẽ căn cứ theo những thông tin mà báo chí phản ánh để kiểm tra và xử lý nghiêm khắc nếu có sai phạm.
UBND tỉnh “bất nhất” cách giải quyết
Trước sự phản ứng quyết liệt của bà con sống xung quanh NM này, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Bình - Nguyễn Xuân Quang đã ký Công văn số 06/UBND-TNMT yêu cầu NMTB Long Giang phải dừng hoạt động để xử lý, khắc phục sự cố, hậu quả của việc sản xuất gây ô nhiễm môi trường và hoàn thiện các hạng mục công trình về bảo vệ môi trường, đảm bảo xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn khi thải ra môi trường.
Nhưng dư luận lại cho rằng, công văn trên mới chỉ hướng đến việc giải quyết “phần ngọn” và cách giải quyết chỉ dừng lại ở tính chất tạm thời, chưa tính đến “phần gốc”. Bởi phần gốc ấy là Công ty Long Giang đã vi phạm nghiêm trọng các quy định trong Điều 20, Chương III của Luật Đầu tư (tự ý chuyển từ đầu tư phát triển vùng nguyên liệu và sản xuất tinh bột dong riềng sang thu mua nguyên liệu và sản xuất tinh bột sắn), phá vỡ quy hoạch cây trồng và sản xuất nông nghiệp của tỉnh Quảng Bình... Và nếu từ đầu, UBND tỉnh căn cứ vào những vi phạm để xử lý kiên quyết thì việc gây ô nhiễm khiến hàng trăm hộ dân phải chịu khổ đã không xảy ra.
“Việc ô nhiễm do NM Long Giang gây ra hiện được cơ quan chức năng đánh giá ở vấn đề hậu tác động môi trường. Ô nhiễm thì phải khắc phục nhưng về góc độ quản lý, việc khắc phục này cần phải có thời gian và lộ trình. Việc xử lý khó thực hiện vì cần qua nhiều cấp lãnh đạo và tôi không dám chủ trì. Ngay trong lần đầu kiểm tra dây chuyền nước thải xử lý ở NM này, cần phải có 5 công đoạn thì đã thiếu mất 2 công đoạn. Ở hồ sinh học (nơi đường ống xả trộm bị vỡ - PV) đáng ra phải có thêm một hồ sục khí nữa, nhưng họ làm chưa hoàn chỉnh. Việc xử lý môi trường chưa đảm bảo khiến nước sông Lệ Kỳ bị xấu đi...” – Ông Phan Xuân Hào, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN-MT Quảng Bình), cho hay. |
Khi dư luận thực sự “khó hiểu” với cách xử lý trên thì tín hiệu đáng mừng xuất hiện từ một Phó Chủ tịch UBND khác. Trong Công văn số 71/UBND do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình - Trần Văn Tuân ký ngày 17/1 về hoạt động của NMTB Long Giang, công văn này nêu ý kiến rất rõ: NMTB Long Giang thu mua, sản xuất tinh bột sắn trong thời gian qua mà chưa điều chỉnh mục tiêu hoạt động là không đúng quy định của pháp luật (tức là đã sai – PV). Yêu cầu công ty phải đầu tư vùng nguyên liệu dong riềng theo quy hoạch và thực hiện chế biến tinh bột dong riềng theo Giấy chứng nhận đầu tư UBND đã cấp.
Công văn trên đã thể hiện ý kiến đúng đắn của Phó Chủ tịch Trần Văn Tuân về “tình cảnh” của NMTB Long Giang. Dự án của Công ty Long Giang Thịnh có tổng mức đầu tư là 43,3 tỷ đồng. Vùng nguyên liệu trồng dong riềng dự kiến rộng lớn 1.000 - 1.500ha sẽ hình thành trong 3 - 5 năm. Nhưng đã hơn 3 năm từ khi NM đi vào hoạt động, vùng nguyên liệu dong riềng của họ gần như là con số “0” tròn trĩnh. Và khi PV hỏi về vùng nguyên liệu, phía Công ty Long Giang Thịnh vẫn trả lời: “chưa có” và “chưa xác định được bao nhiêu”.
Nhưng chỉ 4 ngày (ngày 21/1) sau Công văn số 71/UBND, UBND Quảng Bình lại có thêm Công văn số 85/UBND-TNMT do PCT Thường trực Nguyễn Xuân Quang ký duyệt cho NMTB Long Giang hoạt động trở lại sau khi đã khắc phục sự cố về môi trường (!?). Điều đáng nói, Công văn 71 cho NM này hoạt động trở lại nhưng không hề ghi rõ là hoạt động gì hay sản xuất gì? Và công văn này lại chỉ hướng đến “phần ngọn”, không “quan tâm” gì đến việc thực hiện sai pháp luật ở chính công ty này như công văn của Phó Chủ tịch Trần Văn Tuân đã nêu trước đó. Với cách làm trên, dư luận thực sự bất ngờ và khó hiểu về quan điểm giải quyết “bất nhất” giữa 2 Phó Chủ tịch.
Sở TN-MT Quảng Bình bỏ sót nhiều vấn đề?
Được biết, Công văn 85/UBND-TNMT được ký duyệt dựa trên việc xét đề nghị của Sở TN-MT tỉnh Quảng Bình trong Công văn số 59/TNMT-CCMT ngày 18/1 về tình hình khắc phục sự cố môi trường (xảy ra ngày 22/12/2012) của NMTB Long Giang. PV báo SK&ĐS đã thu thập công văn trên của Sở TN-MT tỉnh Quảng Bình cũng như các biên bản, kết quả thử nghiệm... liên quan để thông tin đến độc giả có cách nhìn rõ ràng nhất về sự việc.
Như SK&ĐS ra ngày 8/1 đã thông tin trong bài viết Dân hết chịu nổi! phản ánh “tình cảnh” người dân xung quanh NM Long Giang sau nhiều lần kiến nghị lên các cấp ngành vẫn không được hồi âm thỏa đáng. Trưa 6/1, hàng chục người đã trực tiếp kéo vào NM Long Giang để “bắt tận tay, day tận mặt” việc xả thải tràn lan, gây ô nhiễm nghiêm trọng mà họ phải gánh chịu trong suốt thời gian dài qua. Mọi người có mặt lúc ấy (từ bà con nhân dân đến cả Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Ninh, Trưởng Phòng TN-MT, Phó Chủ tịch huyện Quảng Ninh... đều thừa nhận rằng việc gây ô nhiễm của NM Long Giang là đã quá rõ ràng và xảy ra trong một thời gian dài (từ khi tự chuyển sang sản xuất tinh bột sắn). Nhưng đối chiếu công văn của Sở TN-MT tỉnh Quảng Bình gửi UBND tỉnh thì Sở này chỉ báo cáo riêng về tình hình khắc phục sự cố môi trường ngày 22/12/2012 của NM Long Giang. Điều đó cho thấy, đến nay, họ vẫn coi việc gây ô nhiễm môi trường suốt thời gian dài chỉ là một sự cố... 1 ngày (!?).
Ông Nguyễn Văn Vũ - Chủ nhiệm HTX Lệ Kỳ I, xã Vĩnh Ninh đã từng bức xúc: “Việc xả thải của NM Long Giang gây ô nhiễm diễn ra trong một thời gian dài. Chất thải từ việc sản xuất tinh bột sắn gây mùi hôi nồng nặc cả một vùng bán kính cả cây số. Nước sông suối, nước giếng, đất đai và kể cả nguồn nước ngầm đều nhiễm nặng các độc tố của chất thải bã sắn gây ra”. Nhưng quá khó hiểu khi Sở TN-MT chỉ đánh giá dựa trên kết quả thử nghiệm 3 mẫu nước mặt thuộc hệ thống sông Lệ Kỳ (vừa rải men vi sinh xử lý ô nhiễm) để báo cáo UBND tỉnh và kết luận đã khắc phục xong môi trường. Còn “nạn nhân” của NM gây ô nhiễm là hệ thống nước giếng, đất đai bị nhiễm chua phèn, làm chết cây cối đều tuyệt nhiên không được đả động gì.
Bài, ảnh: TRẦN NGUYÊN PHONG