Doxycycline là một kháng sinh nhóm cycline, từ lâu được dùng để điều trị bệnh trứng cá đỏ, viêm tiết niệu, viêm dạ dày - ruột, nhiễm Chlamydia... Mới đây, thuốc này còn được dùng để dự phòng sốt rét. Với chuyên ngành nhãn khoa dược phẩm này vẫn được sử dụng rộng rãi cả đường tại chỗ dưới dạng thuốc mỡ hay đường uống cho dù đã có thêm nhiều dòng kháng sinh mới. Doxycyline được cho là hấp thu tốt hơn, độc tính với gan thận ít hơn, đặc biệt là hạn chế được tác dụng phụ trên phát triển xương và răng của trẻ. Tuy nhiên, người ta khuyên các bà mẹ có thai nên thận trọng dùng thuốc này hoặc phải tham khảo kỹ dược sĩ khi có chỉ định điều trị bằng doxycycline.
Viêm kết mạc cấp do Chlamydia (viêm kết mạc thể vùi ở trẻ em và viêm kết mạc bể bơi ở người lớn) vẫn rất nhạy cảm với doxycycline đường uống và tra nhỏ tại chỗ. Tuy nhiên, trên thị trường Việt Nam không có dạng thuốc mỡ mà chỉ có mỡ tetracycline, một sản phẩm cùng nhóm nhưng kích thích mạnh nếu dùng tra nhỏ tại mắt. Bệnh mắt hột, cho dù đã gần như bị xóa sổ tại nước ta, nếu mắc lại lẻ tẻ vẫn có thể dùng doxycycline đường uống trong vài tuần. Bác sĩ mắt yêu thích dược phẩm này còn vì tác dụng chống viêm và hoại tử của nó. Do tác dụng ức chế men tiêu tổ chức protease và collagenase, thuốc có thể dùng đường uống hoặc tại chỗ (nếu nghi ngại tác dụng phụ trên toàn thân). Các loại bỏng mắt có hoại tử đều nên dùng doxycycline để chống lại việc tiêu tổ chức, mất chất dẫn đến loét nhuyễn và thủng nhãn cầu.
Tạp chí Archives Ophthalmology mới đây còn đưa ra kết quả nghiên cứu ứng dụng doxycycline điều trị bệnh võng mạc do đái tháo đường mức độ nhẹ và trung bình khá ấn tượng. Với lý luận thuốc có thể chống viêm, hạn chế hoạt hóa các thành phần vi đệm của võng mạc, góp phần bảo vệ lớp trong của võng mạc trên bệnh nhân đái tháo đường (ĐTĐ). Hai nghiên cứu liên tiếp đã cho ra những kết quả đáng khích lệ. Nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi trên 33 bệnh nhân trong 24 tháng. Nhóm 1 dùng doxcycline liều 50mg, nhóm 2 dùng giả dược. Ở thời điểm 12 và 24 tháng đã cho thấy khác biệt về thị lực, cảm nhận độ tương phản, độ nhạy sáng của vùng hoàng điểm khi đo thị trường bằng phương pháp PDF với ưu thế thuộc về nhóm bệnh nhân dùng doxycycline.
Cho dù số lượng bệnh nhân tham gia nghiên cứu còn nhỏ, chưa đánh giá đầy đủ các yếu tố giải phẫu: độ dày võng mạc, đường kính mạch máu... và vẫn cần thêm những nghiên cứu bổ sung khác, nhưng loại thuốc này nhất định sẽ góp thêm vào lựa chọn cho các bác sĩ mắt trong việc điều trị bệnh võng mạc ĐTĐ mức độ nhẹ và trung bình chưa có tăng sinh.
Bs. Hoàng Cương (BV Mắt Trung ương)
