Kì II
Lợi ích hạ huyết áp ở người đái tháo đường
Các thử nghiệm lâm sàng đã cho thấy, khi hạ thấp mức huyết áp sẽ làm giảm biến cố tim mạch, giảm có ý nghĩa tiến triển bệnh võng mạc, albumin niệu và bệnh thận ở bệnh nhân đái tháo đường (ĐTĐ). Nếu huyết áp tối đa giảm 10mmHg sẽ giảm được 12% nguy cơ các biến chứng liên quan tới bệnh ĐTĐ, giảm 15% nguy cơ tử vong do ĐTĐ, giảm 11% nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, giảm 13% nguy cơ biến chứng vi mạch.
Các chuyên gia tim mạch yêu cầu duy trì mức huyết áp ở bệnh nhân ĐTĐ (đích tối ưu) là ≤ 130/80mmHg. Nghiên cứu trên 1.501 người tăng huyết áp (THA), người ta nhận thấy: tai biến mạch máu não giảm 30% ở nhóm nghiên cứu với mục tiêu huyết áp tối thiểu < 80mmHg so với nhóm nghiên cứu có huyết áp tối thiểu <90mmHg. Do vậy, điều trị THA tích cực ở người ĐTĐ phải được coi là mục tiêu ưu tiên số 1. Đã có tác giả cho rằng việc kiểm soát tốt huyết áp thậm chí còn quan trọng hơn cả kiểm soát đường máu.
Nghiên cứu về kiểm soát THA ở người ĐTĐ và người không ĐTĐ từ năm 1995-2005 cho thấy, trong thập niên này, hầu như ít hiệu quả trên người ĐTĐ. Phát hiện này cũng phù hợp với các nghiên cứu gần đây khi chỉ ra thực tế thất bại của các bác sĩ là không đạt được mức huyết áp mục tiêu ở người ĐTĐ mặc dù THA là triệu chứng chính của bệnh lý tim mạch - kẻ giết người hàng đầu ở người ĐTĐ.
Trong thực hành lâm sàng, việc điều trị hạ huyết áp tâm thu và THA tâm trương là rất khó. Để kiểm soát được THA, biện pháp hữu hiệu nhất hiện nay là dùng thuốc, liệu pháp tốt nhất là phối hợp nhiều loại thuốc.
Nền tảng điều trị của THA và ĐTĐ đều bao gồm thay đổi nếp sống như kiểm soát cân nặng, tránh béo phì; tập thể dục điều độ với cường độ trung bình như đi bộ, bơi lội…; thư giãn đầu óc, tránh căng thẳng, hạn chế uống rượu; tốt nhất nên bỏ hút thuốc; chế độ ăn giảm muối và chất béo. Kết hợp nhiều loại thuốc được chỉ định khá rộng rãi để đạt kết quả mong muốn và lâu dài về số đo huyết áp lại hạn chế được các tác dụng phụ không mong muốn. Thường liệu pháp kết hợp giữa ức chế men chuyển và đối kháng kênh chẹn calci hoặc lợi niệu thiazid liều thấp, được ưu tiên lựa chọn ngay từ đầu. Riêng các thuốc ức chế men chuyển ngày nay là thuốc chỉ định đầu tay cho người bị ĐTĐ có THA, cho dự phòng biến chứng thận. Thuốc còn được chỉ định dự phòng với liều thấp dù chưa có THA.
THA và ĐTĐ là hai bệnh ngày càng phổ biến ở Việt Nam. Bệnh không chỉ thường gặp ở người luống tuổi mà còn xuất hiện ngày càng nhiều hơn ở người trẻ và được cả thế giới nhìn nhận như là những đại dịch của thế kỷ 21. THA ở người ĐTĐ là những bệnh lý ảnh hưởng toàn thân, đe dọa sức khỏe mọi người nhưng lại thường bị bỏ quên. Kiểm soát huyết áp cũng như kiểm soát đường huyết và lipid máu là những vấn đề rất quan trọng đối với người ĐTĐ týp 2, giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa những biến chứng bệnh lý có thể xảy ra.
TS.BS. Bùi Nguyên Kiểm