Những tai nạn giao thông đường sắt mà nguyên nhân đến từ các đường ngang dân sinh nơi giao nhau với đường sắt không còn là điều mới mỗi khi tai nạn xảy ra. Dù có đường giao thông ưu tiên riêng, dù có rào chắn nhưng tai nạn thảm khốc vẫn liên tục xảy ra đã cho thấy sự nguy hiểm của các đường ngang dân sinh giao với đường sắt. Những ngày gần đây, tử thần lại tiếp tục cướp đi sinh mạng của người tham gia giao thông.
Hậu quả thảm khốc
Mới đây nhất, vào khoảng 14h ngày 24/4, tại Km 112 200 đoạn qua xã Phước Thành, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, đoàn tàu TN1 lưu thông theo hướng Bắc - Nam bất ngờ húc vào xe ôtô 7 chỗ Innova. Mặc dù lái tàu đã nhìn thấy xe ôtô vượt qua đường sắt, kéo còi inh ỏi, nhưng chiếc xe ở quá gần nên hậu quả nghiêm trọng đã xảy ra, chiếc xe văng xa cả chục mét, biến dạng. Vụ tai nạn làm 4 người tử vong, 2 người bị thương nặng. Hiện trường xảy ra vụ việc là đường ngang dân sinh chỉ có cảnh báo tự động, không có gác chắn. Cũng trong ngày 24/4, trên tuyến đường sắt đi qua TP. Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, trong lúc tàu hỏa đang lưu thông thì bất ngờ xe tải mang BKS 14C-18699 băng qua đường ngang. Hậu quả, xe tải bị tàu kéo đi một đoạn, hư hỏng nặng, đầu tàu chở than cũng bị lật nghiêng sang một bên. Tài xế xe tải bị thương nặng được đưa đi cấp cứu ngay sau đó.
Vụ tai nạn đường sắt ngày 24/4 ở Bình Định khiến 4 người tử vong, 2 người bị thương nặng, ôtô bị vỡ nát.
Trước đó, một vụ TNGT đường sắt đặc biệt nghiêm trọng xảy ra vào ngày 20/2/2017, đoàn tàu khách mang số hiệu SE2 do đầu máy 906 kéo, khi đến Km 738 245 (đường ngang phòng vệ bằng biển báo) khu gian Lăng Cô - Cầu Hai, đã va chạm với xe ôtô tải chở đá biển số 75C-02691. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do lái xe ôtô không chú ý quan sát khi đi qua đường sắt, cố tình vượt qua đường sắt khi đoàn tàu đang đi đến. Đây là đường ngang giao cắt với đường bộ được cảnh báo phòng vệ bằng biển báo. Vụ tai nạn đã khiến 3 người chết tại chỗ (gồm 1 lái xe, 1 phụ lái và 1 nhân viên đường sắt) và 4 người khác bị thương nhẹ gồm lái tàu, phụ lái tàu và 2 hành khách đi trên đoàn tàu SE2. Vụ tai nạn đã làm tắc chính tuyến đường sắt Bắc - Nam hơn 19 giờ (từ 14h40’ ngày 20/2 đến 9h50’ ngày 21/2/2017). Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đã phải thực hiện việc bãi bỏ 1 đoàn tàu khách (SE20); giải thể 4 đoàn tàu hàng khu đoạn dọc đường và 6 đoàn tàu hàng chuyên tuyến phải nằm chờ tại các ga dọc đường do vụ tai nạn gây ra.
Theo thống kê, trung bình mỗi năm tai nạn giao thông (TNGT) đường sắt cướp đi sinh mạng của hơn 200 người và làm bị thương hơn 500 người. Tai nạn làm chậm hơn 3.500 giờ tàu chạy và làm thiệt hại hơn 100 đầu máy, toa xe và hàng trăm xe ôtô, xe máy.
86% đường ngang chưa đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật
Theo thông tin từ Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, hiện nay trên toàn mạng lưới đường sắt quốc gia có 5.793 vị trí giao cắt cùng mức giữa đường bộ và đường sắt. Trong đó có 1.514 đường ngang hợp pháp (641 đường ngang có người gác, 366 đường ngang cảnh báo tự động). Kinh phí chi bình quân cho 1 đường ngang có gác khoảng 700 triệu đồng/năm. Tại các vị trí đường ngang hợp pháp đều được thiết kế mặt lát bằng tấm đan bê tông hoặc láng nhựa cấp phối để người và phương tiện qua đường sắt dễ dàng. Tuy nhiên, có đến 86% chưa đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật quy định theo Thông tư 62/2015/TT-BGTVT về tầm nhìn hạn chế, độ dốc góc giao cắt của đường bộ qua đường sắt vượt quá quy định... đặc biệt là các đường ngang tại các vị trí đường bộ song song, liền kề đường sắt và ra vào các khu dân cư, khu công nghiệp. Nguyên nhân là do các đường ngang này được xây dựng trước khi có Thông tư 62, trong khi chưa đủ kinh phí để nâng cấp đạt tiêu chuẩn quy định. Bên cạnh đó, trang thiết bị nhiều đường ngang có gác lạc hậu, phòng vệ đường ngang chủ yếu dùng nhân công.
Một trong những nguyên nhân xảy ra TNGT nhiều và thảm khốc thời gian qua là do lưu lượng phương tiện giao thông đường bộ tăng cao, tốc độ tàu được nâng lên. Trong khi đó, ý thức tham gia giao thông của một bộ phận người dân còn nhiều hạn chế, đa số do thiếu quan sát hoặc không chấp hành báo hiệu, tín hiệu khi đi qua các vị trí giao cắt giữa đường bộ và đường sắt, lối đi dân sinh còn tồn tại quá nhiều.
Hiện cả nước có tới 4.279 lối đi dân sinh. Tại vị trí các lối đi dân sinh do người dân địa phương tự mở, phía đường sắt đã tổ chức rào chắn nhưng vẫn không thể ngăn được việc tự tháo dỡ và đi lại bình thường của người dân. Bởi thế, TNGT đường sắt vẫn xảy ra ngày càng phức tạp và gây hậu quả nặng nề tại các lối đi dân sinh.
Đã có rất nhiều vụ TNGT đường sắt liên quan đến đường ngang dân sinh xảy ra trên khắp mọi miền đất nước, cướp đi sinh mạng của nhiều người dân, để lại nhiều hệ lụy cho gia đình các nạn nhân và xã hội. Thế nhưng không quá khi nói rằng, đến nay, ngành đường sắt và các cơ quan chức năng liên quan vẫn còn thiếu các giải pháp để kìm giảm hiểm họa dẫn đến tai nạn. Cộng với đó, sự thiếu ý thức, cẩu thả của lái xe khi cố tình băng qua đường sắt đã dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng về tài sản và tính mạng con người.